કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી ૧૩-૦૯-૨૦૧૭
ગુજરાતીઓ દાળ-શાકમાં ગોળ, છાશમાં દૂધ, સેન્ડવીચમાં સેવ, ખાખરામાં ભાજીપાઉંનો સ્વાદ ઉમેરે છે. ટૂંકમાં ગુજરાતીઓ ભેળસેળમાં એક્સપર્ટ છે. લો, આ વાક્યમાં એક્સપર્ટ શબ્દ વાપરી ગુજરાતીમાં ઈંગ્લીશની ભેળસેળ થઈ ગઈ. ઈંગ્લીશ નહીં અંગ્રેજી. ગુજરાતીઓ શુદ્ધ ગુજરાતીમાં બોલી નથી શકતા. લેખકો શુદ્ધ ગુજરાતીમાં લખી નથી શકતા. આવી ફરિયાદો થતી રહે છે. પરંતુ આપણે અંગ્રેજી ખોટું તો ખોટું, આખું નહીં તો અડધું બોલીએ તો છીએ ને? કેટલા અમેરિકન કે બ્રિટીશરો ગુજરાતી કે હિન્દી બોલી શકે છે? અને બ્રિટીશર જો હિન્દી બોલે તો આપણે ઓળઘોળ થઈ જઈએ છીએ. એ ગરબા કરે તો આપણે ભાવવિભોર થઈ મોબાઈલથી વિડીયો રેકોર્ડ કરી ફોરવર્ડ કરતાં ફરીએ છીએ. પરંતુ આપણે જો વેસ્ટર્ન ડાન્સ કરીએ તો લોકો આપણી ખોડ કાઢે છે કે આને ગોળ ફરતા નથી આવડતું. ગુજરાતી હસબન્ડ પત્ની સાથે બોલ ડાન્સ કરે તો એને પીપડા દેડવતા મજૂર સાથે કમ્પેર કરાય છે. પણ ગુજરાતી બોલવાનો પ્રયત્ન કરનાર ગુજરાતીના પ્રયાસને કેમ કોઈ વખાણતું નથી! જસ્ટ ફોલ્ટ ફાઈન્ડ કરે છે. ધીસ ઈઝ ડીસગસ્ટીંગ!
--
આપણે વિદેશી આસાનીથી અપનાવી લઈએ છીએ એટલા આપણે બ્રોડ માઈન્ડેડ છીએ. આઈ મીન, આપણે ખુલ્લા દિલના છીએ. ના, ‘માઈન્ડ’નું ‘મગજ’ ન થાય. આઈ મીન નહીં, હું એમ કહેવા માંગુ છું. રાઈટ? રાઈટ નહીં બરોબર. યેસ, ધેટ્સ રાઈટ. ઓહ, પાછું અંગ્રેજી ભેળસેળ થઈ ગયું. બટ વ્હાય શુડ વી હેવ ટુ સ્પીક ઓન્લી ગુજરાથી? વ્હોટસ રોંગ વિથ મિક્સિંગ ઈંગ્લીશ હિઅર એન્ડ ધેર ઇન ઈંગ્લીશ? આઈ મીન, શું ખોટું છે? ભાઈ સાબ, હું ઈંગ્લીશ મીડીયમમાં ભણ્યું છું તો ગુજરાતી થોડું વિક છે, બટ આઈ એમ ટ્રાયિંગ તો સહી? બટ માય ફ્રેન્ડઝ આર મેકિંગ ફન ઓફ મી. પછી કેવી રીતે સમવન વિલ સ્પીક ગુજરાતી? હમણાં મને વ્હોટસ અપ પર મેસેજ મઈલો, તો મેં મોમને કીધું કે ‘સ્મિતાભાભીને ત્યાં બોય બોર્ન થયો’. તો મોમ એટલું હસી કે શી ગોટ ક્રેમ્પ ઇન સ્ટમક. વ્હોટસ રોંગ મેન?
આપણે વિદેશી આસાનીથી અપનાવી લઈએ છીએ એટલા આપણે બ્રોડ માઈન્ડેડ છીએ. આઈ મીન, આપણે ખુલ્લા દિલના છીએ. ના, ‘માઈન્ડ’નું ‘મગજ’ ન થાય. આઈ મીન નહીં, હું એમ કહેવા માંગુ છું. રાઈટ? રાઈટ નહીં બરોબર. યેસ, ધેટ્સ રાઈટ. ઓહ, પાછું અંગ્રેજી ભેળસેળ થઈ ગયું. બટ વ્હાય શુડ વી હેવ ટુ સ્પીક ઓન્લી ગુજરાથી? વ્હોટસ રોંગ વિથ મિક્સિંગ ઈંગ્લીશ હિઅર એન્ડ ધેર ઇન ઈંગ્લીશ? આઈ મીન, શું ખોટું છે? ભાઈ સાબ, હું ઈંગ્લીશ મીડીયમમાં ભણ્યું છું તો ગુજરાતી થોડું વિક છે, બટ આઈ એમ ટ્રાયિંગ તો સહી? બટ માય ફ્રેન્ડઝ આર મેકિંગ ફન ઓફ મી. પછી કેવી રીતે સમવન વિલ સ્પીક ગુજરાતી? હમણાં મને વ્હોટસ અપ પર મેસેજ મઈલો, તો મેં મોમને કીધું કે ‘સ્મિતાભાભીને ત્યાં બોય બોર્ન થયો’. તો મોમ એટલું હસી કે શી ગોટ ક્રેમ્પ ઇન સ્ટમક. વ્હોટસ રોંગ મેન?
અને ડેઈલી લાઈફમાં એટલા બધા ઈંગ્લીશ વર્ડ્ઝ આવે છે કે એના વગર હાઉ ટુ મેનેજ? મમ્મી તો પાક્કું ગુજરાતી બોલે છે તોયે સવાર સવારમાં ‘તારી ચા ગ્લાસમાં કાઢી છે’ એવું બોલે, ટેલ મી આ ‘ગ્લાસ’ ગુજરાતી વર્ડ છે? તો એ પવાલામાં ચા કાઢી છે એવું કેમ નથી બોલતી? એ ગ્લાસ બોલે એનો વાંધો નહીં, પણ હું જો શુગર માંગુ તો એ મને ખાંડ જ આપે ! અને ડેડ પણ. ‘પેલું પેપર આપજે તો’ એવું બોલે તો હી શુડ સે છાપું ઈન્સ્ટેડ ઓફ પેપર રાઈટ? અરે, છાપું આપીએ એટલે ડેડ કહે ‘લાઈટની સ્વીચ ઓન કરજે’. કેમ લાઈટ, સ્વીચ, અને ઓનનું ગુજરાતી નથી આવડતું તમને? આ અમારી નહિ ગુજરાતી યુવાધનની ફરિયાદ છે.
ગુજરાતીમાં અંગ્રેજી ઘુસાડનારા બે પ્રકારના હોય છે. એક જાણી જોઇને ઘુસાડનારા, એટલે કે સભાનતાપૂર્વક ઘુસાડનારા અને બે, મજબુરીમાં એટલે કે યોગ્ય ગુજરાતી શબ્દ ન જડે એટલે અંગ્રેજી શબ્દ વાપરનારા. પહેલા પ્રકારના ભેળસેળના એ વેપારી જેવા હોય છે જે તમને અસલી માલનો ભાવ લઈને ડુપ્લીકેટ વળગાડે છે. બીજા પ્રકારના એ છે જેમણે અસલી માલ જોયો જ નથી. જોકે તમે પૂછશો કે અમે પહેલા નંબર વાળા કે બીજા નંબર વાળા? તો અમે કહીશું કે તમે આ ‘નંબર’ ના બોલ્યા હોત તો કદાચ જવાબ આપત, કે અમે એક અને બેની એક્ઝ્ટ વચ્ચેવાળા!
આની સામે ગુજરાતમાં રહેવું અને એકલા ઈંગ્લીશમાં જ વાત કરવી અને ઈંગ્લીશ સિવાય બીજું કંઈ જ ન બોલવું શક્ય જ નથી! આજે વરસાદ કેવો હતો એ માટે તમે કહેશો ‘ધેર વોઝ ધોધમાર રેઇન’. અહી તમને ‘Raining Cats and Dogs’ રૂઢી પ્રયોગ યાદ જ નહિ આવે કારણ કે એટલું પેટ્રોલ બાળવાનું આપણને પોસાતું નથી. ઘરે આવતી વખતે રસ્તાની હાલત કેવી હતી એના માટે તમે કહેશો ‘ધેર વેર સો મેની ખાડાઝ હિયર એન્ડ ધેર અને આઈ સો અ ભુવા નીયર મીઠાખળી અન્ડર પાસ બોલ!’ કેમ? ‘ખાડા’ અને ‘ભૂવા’ને ઇંગ્લીશમાં શું કહેવાય એ તમને ખબર જ નથી? ખાડાનું બહુવચન ખાડાઝ? વાઉ! અને ઇંગ્લીશમાં ‘ળ’નો ઉચ્ચાર આવતો જ નથી છતાં તમે ‘મીઠાખળી’ જ કેમ બોલો છો? હા હા હા ... એક ગુજરાતીમાંથી ગુજરાતી ભાષાને કાઢવી એ કર્ણના કવચ-કુંડળ ઉતારવા જેવું છે. એટલે નિશ્ચિંત રહેજો.
હવે તો કેટલાય હિન્દી/ ગુજરાતી શબ્દો જેવા કે અવતાર, બિંદી, ઘી, ભેલપૂરી, દીદી, ધાબા, મસાલા, યાર, બદમાશ, ચટણી, યોગા, ગુરુ, ચડ્ડી, પૂરીને ઓક્સફર્ડ ડિક્ષનરીમાં સમાવી લેવામાં આવ્યા છે. પણ આપણી બોલચાલની ગુજરાતીમાં આવતા ઈંગ્લીશ શબ્દો બાબતે શુદ્ધ ગુજરાતીને પાટલા ઘોની જેમ વળગેલા અમુક કાકાઓ વધારે અક્કડ છે. મંચ સંચાલનમાં તો અમુક જગ્યાએ RO Plantથી શુદ્ધ કરેલા ગુજરાતીના બાટલા ચઢાવવામાં આવે છે. એમની ભાવના પણ સમજો. મમ્મીઓ તો એના હાથના બનેલા પૌષ્ટિક દાળ, ભાત, રોટલી અને શાક લઇને તમારી પાછળ ફરવાની જ કારણ કે એને તમારા આરોગ્યની ચિંતા છે અને તમે પિત્ઝા, બર્ગર, પાસ્તા અને નૂડલ્સ પાછળ દોડવાના કારણ કે તમને દાળ-રોટલી ડાઉન માર્કેટ લાગે છે. આનું સમાધાન ‘ચીઝ ઢેબરાં’ છે. ફ્યુઝન! તમે ઢેબરાં ઉપર નૂડલ્સ પાથરશો, ભાખરી ઉપર મેક્સિકન રોસ્ટેડ ટોમેટીલ્લા સાલસા ચોપડીને ખાશો કે પછી પાણી-પુરીમાં મેનચાઉ સૂપ ભરીને ગપકાવશો તો ચાલશે, કારણ કે ઢેબરા, ભાખરી અને પૂરી એ આપણો બેઝ એટલે કે પાયો છે અને એ મજબૂત છે. લોંગ લીવ ગુજરાતી. જય ગુજરાત.
મસ્કા ફન
શી-ખંડ હોય પણ હી-ખંડ ના હોય ભાઈઓ.
ગુજરાતીમાં અંગ્રેજી ઘુસાડનારા બે પ્રકારના હોય છે. એક જાણી જોઇને ઘુસાડનારા, એટલે કે સભાનતાપૂર્વક ઘુસાડનારા અને બે, મજબુરીમાં એટલે કે યોગ્ય ગુજરાતી શબ્દ ન જડે એટલે અંગ્રેજી શબ્દ વાપરનારા. પહેલા પ્રકારના ભેળસેળના એ વેપારી જેવા હોય છે જે તમને અસલી માલનો ભાવ લઈને ડુપ્લીકેટ વળગાડે છે. બીજા પ્રકારના એ છે જેમણે અસલી માલ જોયો જ નથી. જોકે તમે પૂછશો કે અમે પહેલા નંબર વાળા કે બીજા નંબર વાળા? તો અમે કહીશું કે તમે આ ‘નંબર’ ના બોલ્યા હોત તો કદાચ જવાબ આપત, કે અમે એક અને બેની એક્ઝ્ટ વચ્ચેવાળા!
આની સામે ગુજરાતમાં રહેવું અને એકલા ઈંગ્લીશમાં જ વાત કરવી અને ઈંગ્લીશ સિવાય બીજું કંઈ જ ન બોલવું શક્ય જ નથી! આજે વરસાદ કેવો હતો એ માટે તમે કહેશો ‘ધેર વોઝ ધોધમાર રેઇન’. અહી તમને ‘Raining Cats and Dogs’ રૂઢી પ્રયોગ યાદ જ નહિ આવે કારણ કે એટલું પેટ્રોલ બાળવાનું આપણને પોસાતું નથી. ઘરે આવતી વખતે રસ્તાની હાલત કેવી હતી એના માટે તમે કહેશો ‘ધેર વેર સો મેની ખાડાઝ હિયર એન્ડ ધેર અને આઈ સો અ ભુવા નીયર મીઠાખળી અન્ડર પાસ બોલ!’ કેમ? ‘ખાડા’ અને ‘ભૂવા’ને ઇંગ્લીશમાં શું કહેવાય એ તમને ખબર જ નથી? ખાડાનું બહુવચન ખાડાઝ? વાઉ! અને ઇંગ્લીશમાં ‘ળ’નો ઉચ્ચાર આવતો જ નથી છતાં તમે ‘મીઠાખળી’ જ કેમ બોલો છો? હા હા હા ... એક ગુજરાતીમાંથી ગુજરાતી ભાષાને કાઢવી એ કર્ણના કવચ-કુંડળ ઉતારવા જેવું છે. એટલે નિશ્ચિંત રહેજો.
હવે તો કેટલાય હિન્દી/ ગુજરાતી શબ્દો જેવા કે અવતાર, બિંદી, ઘી, ભેલપૂરી, દીદી, ધાબા, મસાલા, યાર, બદમાશ, ચટણી, યોગા, ગુરુ, ચડ્ડી, પૂરીને ઓક્સફર્ડ ડિક્ષનરીમાં સમાવી લેવામાં આવ્યા છે. પણ આપણી બોલચાલની ગુજરાતીમાં આવતા ઈંગ્લીશ શબ્દો બાબતે શુદ્ધ ગુજરાતીને પાટલા ઘોની જેમ વળગેલા અમુક કાકાઓ વધારે અક્કડ છે. મંચ સંચાલનમાં તો અમુક જગ્યાએ RO Plantથી શુદ્ધ કરેલા ગુજરાતીના બાટલા ચઢાવવામાં આવે છે. એમની ભાવના પણ સમજો. મમ્મીઓ તો એના હાથના બનેલા પૌષ્ટિક દાળ, ભાત, રોટલી અને શાક લઇને તમારી પાછળ ફરવાની જ કારણ કે એને તમારા આરોગ્યની ચિંતા છે અને તમે પિત્ઝા, બર્ગર, પાસ્તા અને નૂડલ્સ પાછળ દોડવાના કારણ કે તમને દાળ-રોટલી ડાઉન માર્કેટ લાગે છે. આનું સમાધાન ‘ચીઝ ઢેબરાં’ છે. ફ્યુઝન! તમે ઢેબરાં ઉપર નૂડલ્સ પાથરશો, ભાખરી ઉપર મેક્સિકન રોસ્ટેડ ટોમેટીલ્લા સાલસા ચોપડીને ખાશો કે પછી પાણી-પુરીમાં મેનચાઉ સૂપ ભરીને ગપકાવશો તો ચાલશે, કારણ કે ઢેબરા, ભાખરી અને પૂરી એ આપણો બેઝ એટલે કે પાયો છે અને એ મજબૂત છે. લોંગ લીવ ગુજરાતી. જય ગુજરાત.
મસ્કા ફન
શી-ખંડ હોય પણ હી-ખંડ ના હોય ભાઈઓ.
No comments:
Post a Comment