Wednesday, March 30, 2016

વિરોધ કરવાનો અધિકાર

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી | ૩૦-૦૩-૨૦૧૬

રિઝર્વ બેંકે કરેલા વ્યાજદરમાં ઘટાડાના વિરોધમાં ભિખારીઓ હડતાલ પર જશે. વાળ કપાવવા પરના સર્વિસ ટેક્સનો ટાલીયા સમાજ દ્વારા વિરોધ. પગપાળા સંઘના પ્રમુખે બુલેટ ટ્રેન પ્રોજેક્ટની ટીકા કરી. ખૂદાબક્ષ મૂસાફરોએ ટ્રેનના ભાડા વધારા સામે આક્રોશ વ્યક્ત કર્યો. નાગાબાવાઓએ ફેશન શોનો વિરોધ કર્યો. સાલું, આજકાલ વિરોધની સીઝન છે. પાછું વિરોધ કરનાર લોકો મુખ્યમંત્રી બની રહ્યા છે એટલે વિરોધ કરનારનો રાફડો ફાટ્યો છે. હવે જે રીતે લોકો વિરોધ કરી રહ્યા છે એ જોતાં ટ્રેનના પાટે શૌચ કરનારા નવી ટ્રેનનો વિરોધ કરે એ દિવસો દુર નથી.

તમને લાગશે કે આવું તો હોતું હશે? બહુ બહુ તો લોકો વિરોધ વ્યક્ત કરવા શાહી કે જૂતાં ફેંકે, પણ કેટલીક એવી ઘટનાઓ બની છે એ જોતાં ભવિષ્યમાં આવું થશે તો નવાઈ નહિ થાય. જેમ કે અમરેલીમાં સુવર્ણકારો એ એક્સાઈઝના વિરોધમાં ભેંસ આગળ ભાગવત વાંચી સરકારનું ધ્યાન ખેંચવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. એક સુરતી લાલાએ મોંઘીદાટ એસયુવી કાર આગળ ગધેડું જોડી કાર કંપનીની આબરૂનું લીલામ કર્યું હતું. બેંગ્લોરના વટલ નાગરાજને પ્રમાણિકતા અને નિષ્ઠા માટે મનુષ્યો કરતાં પ્રાણીઓ યોગ્ય જણાતા બે ગધેડાઓને શણગારીને શાલ ઓઢાડીને એવોર્ડ આપ્યા હતા. એવું લાગે છે કે પ્રાણીઓ માટે ખેડૂતોને પણ ખુબ પ્રેમ છે. તાજેતરમાં જ અમદાવાદ નજીક ટામેટાના યોગ્ય ભાવ ન મળતા ખેડૂતોએ ટામેટા ઢોરને ખવડાવી દીધાં હતાં. એમને માણસો સસ્તા ટામેટા ખાય એ ગમ્યું નહીં હોય કદાચ.

દરેકને વિરોધ કરવાનો અધિકાર છે, પણ જે લોકો પોતાની પત્નીને ‘તારી સિરિયલનું રીપીટ ટેલીકાસ્ટ પતે એટલે મને રીમોટ આપજે તો હું શેરબજારના ભાવ જોઉં’ એટલું ખોંખારીને નથી કહી શકતા એ જેએનયુના વિદ્યાર્થીઓ અને ટ્વીટર પર કોક રેન્ડમ છોકરીના વાણી સ્વતંત્રતા અધિકાર અંગે રોદણાં રોવે ત્યારે સાલું લાગી આવે. અત્યારે આખા ભારતમાં, અને ખાસ કરીને ટીવી ચેનલો પર, વાણી સ્વતંત્રતા અંગે સંવાદ ચાલી રહ્યો છે. મંદિરની બહાર ભીખ માંગતા ભિખારીને ટીવી ચેનલવાળાએ પૂછ્યું, ‘શું તમને નથી લાગતું દેશમાં અસહિષ્ણુતા વધી ગઈ છે?’ ભિખારીએ જવાબ આપ્યો કે ‘એ તો ખબર નથી, પણ આજકાલ અમારું ટીવી કવરેજ વધી રહ્યું છે એટલું ચોક્કસ છે’.

વિરોધ કરવો જ હોય તો એમાં મૌલિકતા હોવી જોઈએ. ભૂતપૂર્વ રેલ્વેમંત્રી અને બિહારના મુખ્યમંત્રી લાલુ પ્રસાદ યાદવ વિશેનો એક કિસ્સો બહુ જાણીતો છે. લાલુને તેના નવ સંતાનો હોવા અંગે જયારે પૂછવામાં આવ્યું હતું ત્યારે તેમણે કહ્યું હતું કે ‘ત્યારે હું ઓપોઝીશનમાં હતો અને ઇન્દિરા ગાંધીએ ‘હમ દો હમારે દો’ સૂત્ર આપ્યું હતું. એનો વિરોધ કરવાની મારી ફરજ હતી’. બિચારા રાબડી દેવી. લાલુના વિરોધ કરવાના અધિકારના ચક્કરમાં એક્યાસી મહિના ચક્કર સહન કર્યા. જોકે લાલુએ પતિવ્રતા પત્ની રાબડી દેવીને આના બદલામાં ચીફ મીનીસ્ટર પદ આપ્યું.

હકીકતમાં વિરોધના મૂળમાં મોટેભાગે કોઈ ફરિયાદ હોય છે જેના વિષે વિરોધ કરનાર વ્યક્તિ કંઈ કહેવા માગતી હોય છે. પણ અમુક જગ્યાઓ એવી છે જ્યાં તમને કંઈ કહેવાનો મોકો જ નથી મળતો અથવા ખરેખર જોતાં તમને મોકો આપવામાં નથી આવતો. પત્ની સિવાય એક ઓટોમેટેડ વોઈસ મેસેજ સિસ્ટમ છે અને બીજા કોલ સેન્ટર્સ છે જે તમને બોલવાનો મોકો જ નથી આપતાં. તમારો અધિકાર ખાલી બટન દબાવવાનો. એકવાર તમે તમને મળેલો ઓપ્શન સિલેક્ટ કરી લો પછી પણ કામની કરતાં નકામી માહિતીનો ધોધ વહેતો હોય છે એવી પણ એક ફરિયાદ છે. આના વિરોધમાં લોકો કંપનીને ખરી-ખોટી સંભળાવવા માંગતા હોય છે પણ એનો ઓપ્શન મેનુમાં ઊંડે ધરબાયેલો હોય છે.

રેલ્વેમાં હવે ઇન્ક્વાયરીને બદલે ટચ સ્ક્રીન પર આંગળીઓ અડાડવાથી અગાઉથી નક્કી કરેલી માહિતી મળે એવા કિઓસ્ક આવી ગયા છે. આમાં, તમને પૂરક પ્રશ્નો પૂછવાની કે સંદર્ભશૂન્ય માહિતી આપવા બદલ ફરિયાદ કરવાની તક મળતી નથી. આમ રેલ્વે સ્ટેશનની પૂછપરછની બારી પર યંત્રવત જવાબો આપતા કર્મચારી સાથે શાબ્દિક ઝપાઝપી કરવાની અને એ રીતે તંત્ર સામે વિરોધ વ્યક્ત કરીને હૈયું હળવું કરવાની સુવિધા આપણે ગુમાવી ચુક્યા છીએ. આવું જ ગ્રાહકો અને નાગરિક સેવાઓ સાથે સંબંધિત હેલ્પડેસ્કમાં પણ હોય છે. એના મેનુમાં ‘કસ્ટમર કેર એક્ઝીક્યુટીવ’ સાથે ફોન ઉપર વાત કરવાનો ઓપ્શન એટલા બધા કચરો ઓપ્શન્સની નીચે છુપાવેલો હોય છે તમે કંટાળીને ફોન પછાડો! અમારું તો નમ્ર સૂચન છે કે આવી IVRS (Interactive Voice Response System) હેલ્પડેસ્કના મેનુમાં સીધી ‘કસ્ટમર કેર એક્ઝીક્યુટીવ’ સાથે વાત કરાવાનો ઓપ્શન સૌથી પહેલો રાખવો ફરજીયાત કરી દેવો જોઈએ. જોકે પછી ‘આપ કતાર મેં હૈ ...’વાળી બબાલ ફરીથી શરુ થાય એવી શક્યતા નકારી ન શકાય.

ગુજરાત સાથે સંબંધિત અનોખું વિરોધ પ્રદર્શન તત્કાલીન મુંબઈ રાજ્યમાંથી ગુજરાતને અલગ રાજ્ય બનાવવા માટેની મહાગુજરાત ચળવળ દરમ્યાન જોવા મળ્યું હતું. તંગ વાતાવરણ વચ્ચે ચાલી રહેલા આ આંદોલન સમયે મોરારજી ભાઈ દેસાઈનો લાલદરવાજા ખાતે ઉપવાસ/ સભાનો કાર્યક્રમ હતો. એ સમયે જનતાના આક્રોશને લઈને તંગદીલી થવાની શક્યતા જોતાં લોકનેતા ઇન્દુચાચાએ જનતા કર્ફ્યુંનું એલાન કર્યું હતું અને સૌના આશ્ચર્ય વચ્ચે લોકોએ એવો સ્વયંભૂ કર્ફ્યું પાળ્યો કે સભા સ્થળે ચકલું ય ફરક્યું નહોતું! કહેવાય છે કે સ્થળ ઉપર લોકો કરતાં લાઉડ સ્પીકરો અને ખુરશીઓ વધારે હતા! આ પછીથી મોરારજી કાકાએ એમના અસલ મિજાજ પરચો આપ્યો એ બધી ઇતિહાસની વાતો છે.

અન્યાયનો વિરોધ કરવો એ નાગરિકનો બંધારણીય અધિકાર છે, પણ એ માટેનો હેતુ શુદ્ધ હોવો જોઈએ. બાકી સામેવાળા દરેક દાવનો તોડ કાઢતા જ હોય છે. પણ અમારા લખાણ સામે તમને કોઈ વિરોધ હોય તો એ અમને જણાવવામાં તમને કોઈ બર્લિન વોલ નહીં નડે, ફેસબુકની વોલ છે જ!

મસ્કા ફન

ટ્રેઇનિંગ એને કહેવાય જ્યારે છોકરી સાસુ સસરાને મેગી વખાણીને ખાતા કરી દે!


Wednesday, March 23, 2016

હોળીમાં પરિવર્તન અને ટેકનોલોજી


કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી | ૨૩-૦૩-૨૦૧૬

વર્ષોથી હોળીના રીવાજો એના એ રહ્યા છે. ધાણી-ચણા ખવાય છે, જેની પહેલી હોળી હોય એવા બાળકને કપડા અપાય છે, લોકો પરાણે રંગાય છે, અને એમ છતાં સોશિયલ મીડિયા ઉપર ફોટા શેર કરે છે. હોળી પ્રથા અને રિવાજોમાં થોડા સુધારાની જરૂર છે. હોળીમાં મોડર્નાઈઝેશનઅને ટેકનોલોજીની તાતી જરૂર છે.


મીડીયમ બદલો: ના. અહીં મગન માધ્યમ કે અંગ્રેજી માધ્યમની વાત નથી. આ રંગ પર્વ છે અને એ રંગોનાં માધ્યમથી ઉજવાય છે. પણ બધાને પાકા રંગ પસંદ નથી હોતા. આવા મૂંજી લોકો પણ ખુશી ખુશી રંગે રમે એવા ઉપાય છે. આવા લોકો માટે નજીકના બ્યુટી પાર્લર કે સલૂનમાંથી કારીગરને બોલાવી મફત હેર કલર/ ડાઈ કરાવી અપાય. ઓગણત્રીસથી વધુ ઉંમરના ઘણાને ડાઈની જરૂર પડે છે તો અમુક માત્ર કેશકર્તન કલાકેન્દ્રોની રોજીરોટીની સમસ્યા માટે હાઈલાઈટનાં નામે ડાઈ કરાવે છે. એટલે એમાં કોઈ ના નહીં પાડે. જેમને ગારો-માટી સામે વાંધો હોય એમના માટે Mud Spaના સ્પેશીયાલીસ્ટને બોલાવાય. હળદર ચંદનનાં ઉબટન લગાવાય. વિવિધ રંગ અને આકારના ટેટુ બનાવનાર કલાકારને બોલાવાય. નેઈલ આર્ટ અને મહેંદીના કલાકારોને હાયર કરાય. રંગ લગાવવાના બદલે એક બીજાને ઉષા ઉથ્થપ કે બ્રિન્દા કારાત ટાઈપની સ્ટીકર બિંદીઓ લગાવાય. આમ કરવાથી તમારે ત્યાં હોળી રમવા તલાટીની પરીક્ષાના ફોર્મ લેવા જેમ મેદની ઉમટે છે એવો માહોલ જામશે. પછી ઉત્સુક લોકોની ભીડને કાબૂમાં રાખવા બાઉન્સર્સ રાખવા ન પડે તો પપ્પૂને મુન્નો કહેજો જાવ.

હોળી ન રમે એનો બહિષ્કાર: અમુક લોકો જાત જાતના સાચા-ખોટા કારણો બતાવીને હોળી રમવામાંથી ધરાર છટકી જતા હોય છે અને એમને રંગવા આવનારનાં અરમાનો અધૂરા રહી જાય છે. આ સંજોગોમાં હોળી ન રમનારનો સામાજિક બહિષ્કાર કરવો: જેવો કે ફેસબુક પર અન્ફ્રેન્ડ કરવા અને વોટ્સેપ પર બ્લોક કરવા જોઈએ. એમના ફોટા લાઈક કરવાનું બંધ કરો. એમને વોટ્સેપ પર શોધી શોધીને માત્ર જુના અને ચવાયેલા જોક જ ફોરવર્ડ કરવા.

ધૂળેટી એપ: રંગ-ભીરુ અને નીરસ લોકો માટે ખાસ હોળી એન્ડ્રોઇડ એપ કે જેમાં દરેક પોતપોતાના જેવા બીકણ લોકો સાથે વર્ચ્યુઅલ હોળી રમી શકે. આ એપમાં એકબીજાના પ્રોફાઈલ પીક્ચરને રંગવાની સગવડ રહેશે.એમાં પણ ત્રણ દિવસ સુધી મોબાઈલનું સ્ક્રીન ગાર્ડ ફાડીને એના મંકી ગ્લાસ પર લીસોટા પડી જાય એટલું ઘસો તો પણ ન જાય તેવા રંગો વાપરવાનું ગોઠવી શકાય. કમાવું હોય એમણે આવા રંગો મોબાઈલ પર ‘એપ સ્ટોર’માં જ મળી જાય એવું ગોઠવી શકે.

રીસાયક્લ્ડ વોટર: આ રીવાજ મુજબ દરેક હોળી રમવા ઈચ્છુક વ્યક્તિએ એક બે મીટર ડાયામીટરનું કથરોટ વસાવવાનું રહેશે અને જેને ભીના કરવા હોય તેને આ કથરોટમાં ઘેરી એના ઉપર પાણી નાખવાનું રહેશે. આ પાણી રીસાયકલ કરી ફરી વાપરવું ફરજીયાત રહેશે અને જે આમ ન કરે તેને ‘હોલી ટેક્સ’ ભરવાનો રહેશે. આ બાબતનું મોનીટરીંગ કરવા માટે સોસાયટીઓ સીસીટીવી કેમેરા લગાડવાનો રહેશે અને હોળી બાદ સોસાયટીના સેક્રેટરીઓ સીસીટીવી ફૂટેજ ઇન્કમટેક્સ ઓફિસમાં આગળ કાર્યવાહી માટે જમા કરાવવાના રહેશે.

એડીબલ કલર્સ : હોળી રમતા મોમાં રંગ જવાનું સામાન્ય થઈ ગયું છે ત્યારે આ કલર્સથી પેટમાં અલ્સર ન થાય, અને પીળા દાંત વધુ પીળા ન થાય એ માટે હવે ધુળેટીમાં લોકોને લુંટવા માટે ઇકોફ્રેન્ડલી કલર પછી એડીબલ કલર્સની રેંજ ઉપલબ્ધ કરાય. એ દિવસે કોઈનો બર્થડે હોય તો કેકનો ઉપયોગ પણ કરી શકાય. આમેય મ્હો પર કેકના છાણા થાપવાનો રીવાજ તો છે જ. વિકલ્પ રૂપે ઘેરૈયાઓ માટે મંગાવવામાં આવેલા ફાફડા, ગાંઠિયા, દાલવડા વગેરેની ચટણીથી હોળી રમી શકાય.ધ્યાન એટલું રાખવાનું કે ગમે તેટલી ઈચ્છા હોય તો પણ એડીબલના નામે દાળ, શાક, કેચપ કે અથાણાથી હોળી રમવાનું ટાળજો, નહીંતર તો ભૂખે મરશો બીજું કંઈ નહીં.

એન્ટી-લાભશંકર ચીકગાર્ડ: ‘હોલી હૈ ... હોલી હૈ ... કહેતા જાવ અને મળતો લાભ લેતા જાવ’ના ધોરણે પોતાના ગમતા ફૂમતાને વારંવાર રંગવા અને એ બહાને સ્પર્શાનંદ લેતા લાભશંકરો/ લાભુભાઈઓથી બચવા ‘ચીક ગાર્ડ’ વિકસાવવા અને હોળીના સમયે કન્યાઓમાં એનું મફત વિતરણ કરવાનું વિચારી શકાય. તો ગાલ ઉપર એક્યુંપ્રેશરમાં વપરાય છે એવા કાંટાવાળા પેડ પણ લગાવી શકાય. કાચ પેપર લગાવો તો પણ ચાલે.

પહેચાન કોન એપ : હોળી રમ્યા બાદ ચહેરાના રંગરૂપ બદલાઈ જતા હોય છે. એવા કિસ્સામાં પોતાનાં નમૂનાઓ ઉપર પ્લાસ્ટિક બારકોડ કે ક્યુ-આર કોડના સ્ટીકરો લગાવીને મોકલવા, જેથી હોળી રમીને ઘેર પાછાં આવેલા નમુનાને મોબાઈલની ‘પહેચાન કોન એપ’થી સ્કેન કરીને ગૃહ પ્રવેશ કરાવી શકાય. આ એપમાં સેલ્ફી મોડમાં મોબાઈલ મૂકી Bar Code Reader કે QR Code Scannerની એપથી એનું થોબડું સ્કેન કર્યા બાદ જ ઘરનો દરવાજો ખુલે તેવી ટેકનોલોજી ગોઠવી શકાય. જોકે ભારતમાં રમાતી હોળીની જંગલીયતને લીધે કે પછી એપની લીમીટેશન કહો, આ એપના ટેસ્ટીંગમાં ૯૮% એકયુરસી જ જણાઈ છે, એટલે પત્નીઓએ પતિ ડીટેકશનમાં આ એપ વાપરતા લેતાં પહેલા ડિસ્ક્લેમર વાંચી લેવું હિતાવહ છે.

હાઈટેક પિચકારી: આમાં મુખ્યત્વે બુમરેંગ પ્રકારની વોટર-સેવર પિચકારી રહેશે, છોડેલું પાણી નિશાન ચુકે તો પાછું અંદર ભરાઈ જાય તેવી ટેકનોલોજી આ પિચકારીમાં રહેશે. આ ઉપરાંત પાણી ખાલી થયા પછી પણ ઉત્સાહથી ફૂસ-ફૂસ કરતા ટેણીયાઓની મહેનત માથે ન પડે તે માટે ખાલી પિચકારીમાં મારેલા પંપની એનર્જી સેવ થાય અને ફરીથી એ એનર્જી વાપરી શકાય તેવી ગોઠવણ પણ હશે.

આ બધામાં નરોડા-ઓઢવ વગેરે વિસ્તારના લોકો કે જેમના ઘરોમાં લાલ કલરનું પ્રદુષિત પાણી આવે છે તેઓએ હોળી રમવા માટે રંગોનો ખર્ચો નહીં કરવો પડે એ અલગ વાત છે.

મસ્કા ફન

જાન હોલમાં જતી રહી હોય છતાં બેન્ડવાળા વગાડ્યા કરતા હોય
તો કાં પેમેન્ટ કરી દેવું કે એમને જમવા બેસાડી દેવા.

Wednesday, March 16, 2016

વિજય લક્ષ્મી વિકાસ બેંકનાં મેનેજરને પત્ર

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી | ૧૬-૦૩-૨૦૧૬ 

પ્રતિ,
બેંક મેનેજર
વિજય લક્ષ્મી વિકાસ બેંક
નવરંગપુરા, અમદાવાદ. 

રેફરન્સ: લોન નંબર : ૧૨૦-૧૬૦
સાહેબ શ્રી,

સવિનય જણાવવાનું કે આજથી લગભગ પાંચ વર્ષ પહેલા હું આપને મળવા માટે ધક્કા ખાતો હતો. હા, તમારી જ બેન્કનો ગ્રાહક હોવા છતાં સાહેબ કયા ટેબલ પર બેઠા છે એ શોધવામાં એકવાર અડધો દહાડો નીકળી ગયો હતો. છેવટે તમે સાથી કર્મચારીનાના ટેબલ પર સિંગ-ચણા ખાતાં મળ્યા અને એ વખતે મેં તમને મકાન ખરીદવા માટે મારે દસ લાખની લોનની જરૂરિયાત હોવાનું જણાવ્યું હતું. જેના જવાબમાં તમે મોઢામાં દાણા ઓરવાનું ચાલુ રાખીને નીરસ રીતે ‘એ તો તમારું ખાતું અને ઇન્કમટેક્સ રીટર્ન વગેરે જોવું પડે’ કહી ફોર્મ પકડાવી રવાના કરી દીધો હતો. એ દિવસે માર્ચની આઠમી તારીખ હતી એ મને બરોબર યાદ છે કારણ કે એ દિવસે જ મેં ચંપલની નવી જોડી ખરીદી હતી, જેનું પછી શું થયું હશે એ કોઈની પણ કલ્પનાનો વિષય છે!

આપને યાદ હશે કે પછી એ ફોર્મ ભરી, મને સમજ પડ્યા એ ડોક્યુમેન્ટ લઈને તમારી બેન્કના ધક્કા ખાવાના શ્રી ગણેશ કર્યા હતાં. સૌથી પહેલા પત્નીને કો-એપ્લીક્ન્ટ બનાવવાની ફરમાયશ આવી હતી. પછી તમારી જ બેંકના સ્ટેટમેન્ટ, આવકનો પુરાવો, એપોઇન્ટમેન્ટ લેટર, ઇન્કમટેક્સ રીટર્નની કોપી, પાન કાર્ડ, આધાર કાર્ડ, અને એમ ફાઈલ બનતી ગઈ. પછી મકાનના ડોક્યુમેન્ટસનો વારો આવ્યો. જુનું મકાન હતું એટલે તમને ગમે એવા ડોક્યુમેન્ટ શોધવામાં નાકે દમ આવી ગયો હતો એ યાદ છે. આમ કરતા કરતા તમારી જાહેરાતોમાં જે આવે છે એ પ્રકારની ‘ઇઝી લોન’ મેળવતા અસ્થમા થઈ ગયો હતો. પણ છોકરીના સાસરિયાની જેમ અમે તમારી કોઈ ફરિયાદ ક્યાંય કરી નહોતી.

આપને યાદ હોય તો મારી દસ લાખની હોમ લોન તમે લબડાઈ લબડાઈને છ મહીને પાસ કરી હતી જેના લીધે મને મકાનના પઝેશન લેવામાં તકલીફ પડી હતી અને ત્રણ મહિના વધારે ભાડું ભરવું પડ્યું હતું. અગાઉના મકાનમાલિકે સોદો ફોક કરી બાના પેટે આપેલા રૂપિયા જપ્ત કરવાની ચીમકી પણ આપી હતી. આ દરમિયાન મારું બ્લડપ્રેશર પણ હાઈ થઈ ગયું હતું અને મારી પત્ની જોડેના સંબંધો વધારે તંગ બન્યા હતા. મારા સસરાએ પણ ભાડે રહેવાની હાડમારી ભોગવતી મારી પત્નીના લાભાર્થે મારાથી ‘કોઈ પણ કામ ટાઈમ પર કરી શકતા નથી’ એવું વધુ એકવાર જાહેર કર્યું હતું.

આજે છાપામાં જોયું કે આદરણીય વિજયકુમાર વિઠ્ઠલરાય માલ્યાને આપની બેન્કે ૫૦૦ કરોડ રૂપિયા આપ્યા છે અને એ વિજય સાહેબ કાયદેસર રીતે એ ચાઉં કરીને ઉડી ગયા છે, અને તમે મંજીરા વગાડવા સિવાય ખાસ કંઈ કરી નથી રહ્યા તેવું જણાય છે. આ તો થયું કે તમને યાદ કરાવું કે વીસ વરસથી પ્રમાણિકતાથી એક જ કંપનીમાં નોકરી કરી મેનેજરની પોસ્ટ પર પહોંચેલા એન્જીનીયરને દસ લાખ આપવામાં તમે કેટલી ખો આપી હતી. હશે, લેનારનો હાથ હમેશા નીચો જ રહે છે. તમારે પણ હવે વિજયકુમાર પાસે લેવાના જ થાય છે.
અમારા જેવા આલ્યા-માલ્યા-જમાલ્યાને લોન માટે લબડાવનાર તમારી બેન્કનું કોક માલ્યો ‘કરી’ ગયો અને એ તો પાછું વ્હીસ્કીમાં પડેલા બરફના ગાંગડાની ટોચ જ છે. હજી દેશમાં આવા તો કૈંક ગાંગડાથી માંડીને ગ્લેસીયારો નીચે તમારા રૂપિયા દબાયેલા છે એવી પણ વાત વાંચવામાં આવી છે. આ સાંભળીને ખુશ થવું કે દુખી, તે ખબર નથી પડતી. પણ જો આ સાચું હોય તો પછી અમને લોન આપવા માટે તમારી પાસે શંખલા જ વધ્યા હોય તો નવાઈ નથી. છતાં જો એમની લોન LJBJ (લે જાઓ ઔર ભાગ જાઓ) યોજના હેઠળ માંડવાળ જ કરવાની હોય તો પછી એ યોજનાની ટી. એન્ડ. સી. જણાવવાની કૃપા કરશો, જેથી અમે એ કેટેગરી નીચે અમારી બાકી લોન ટ્રાન્સફર કરાવી લઈએ.

હશે, થતા થઇ ગયું પણ હવે એનો ઉકેલ પણ કાઢવો પડશે ને? એક કામ કરો. આજકાલ ઈ-મેઈલ એકાઉન્ટ ધરાવતી દર ત્રીજી વ્યક્તિને કોઈ અજાણી કંપની તરફથી કરોડો રૂપિયાનાં વણવપરાયેલા ફંડ ટ્રાન્સફર કરવાની ઓફર કરતી ઈમેઈલ આવે છે. આવા ફંડ રૂપી અપ્સરા અને જન્નતની હુરોને પામવા અસંખ્ય લોકો ભોળવાય છે. પણ હવે જો કોઈ વિજયભાઈ પ્રકારની લોન લેવા આવે, તો એવા લોકોને એમને પેલા નાઈજીરીયનો/કરુબાજો સાથે તમે મેચ-મેકિંગ કરાવી આપી બદલામાં પ્રોસેસિંગ ચાર્જીસ અને વ્યાજબી કમીશન બેંક દ્વારા ચાર્જ કરવાનું ચાલુ કરો! આમાં શું છે, કે બેઉ બાજુ ફ્રોડ એકબીજા સાથે ફોડી લેશે, અને વચમાં જે કમીશન બેન્કને મળે તેમાં અમારા જેવાની દસ-વીસ લાખની લોન નીકળી જશે. છે ને વિન-વિન સિચ્યુએશન? આ તો શું કે જે પૈસો પરદેશ જતો અટક્યો એ ખરો, અને તમને એમાંથી આચમન કરવા મળશે એ મફતનું!

બીજું, આ આખા કિસ્સામાં જોયું કે વિદેશગત બાકીદારને દેશ છોડતો રોકવા માટે તમારી બેંક કોર્ટ અને પોલીસ તંત્ર ઉપર જ આધારિત છે. અમુક બેંકો ઉઘરાણી માટે અનાધિકૃત રીતે ‘લઠૈત’ એટલે કે ‘મસલ મેન’ની સેવાઓ લેતી હોય છે, પણ તમારા જ લેણા માટે આમ ‘લવિંગ કેરી લાકડી’ સ્ટાઈલથી ઉઘરાણી કરવાને બદલે કાયદેસર ‘LRP’ (Loan Recovery Police)ની જ ભરતી કરોને! અહીં તલાટીની નોકરી માટે એન્જીનીયરો લાઈન લગાવે છે એના કરતા આ કામ એમને વધુ ગમશે. અને ત્યાં સુધી તમારા એ.ટી.એમ.ની એ.સી. કેબીનમાં ટાંટિયા લંબાવીને પડ્યા પડ્યા ગ્રાહકોને ‘મશીન બંધ છે’ કે ‘કેશ નથી’ કહેવાની અઘરી સેવા બજાવતા ખખડી ગયેલા કાકાઓને બંદૂકો આપો અને એમને એક કરોડથી વધુ લોન લેનારની પાછળ લગાડી દો. કમસેકમ લોન પૂરી થાય ત્યાં સુધી એમના ચા-પાણી અને રહેવા-જમવાનો ખર્ચ તો એના માથે રહેશે !

લી. એક

અદના અમદાવાદીના જયહિન્દ.