ચાનું મહિમા ગાન - ટી-પોસ્ટની સબડકો ઇવેન્ટ

ચાનું મહિમા ગાન - ટી-પોસ્ટની સબડકો ઇવેન્ટમાં
કર્ટસી: કુલદીપ સિંહ કલેર  

ત્યારે સાલું લાગી આવે-૨ : શું તમે જીમ ફ્રિક છો ?

શું તમે જીમ ફ્રિક છો ? 

ત્યારે સાલું લાગી આવે - ૧ જીમ થકા

ત્યારે સાલું લાગી આવે - ૧
જીમ કથા વિથ આરજે ક્ષિતિજ 

Daav Dot Com - Real life Incident recreated

Some times surprise awaits you at midnight !!!
Dhen tenen !

શોર્ટ સર્કીટ – અ ફન રીવ્યુ...

શોર્ટ સર્કીટ – લાબું ચાલે એવી સીમાચિન્હરૂપ ગુજરાતી સાયન્સ ફિક્શન ફિલ્મ 

આપણો પ્રિય ધ્વનિત શોર્ટ સર્કીટ નામની સાયન્સ ફિક્શન ફિલ્મ લઈને આવ્યો છે. આ ટાઈપની ફિલ્મ બનાવવી જોખમી છે, કારણ કે ક્યારેક તે હાંસીને પાત્ર ઠરતી હોય છે. પરંતુ, શોર્ટ સર્કીટ સોલીડ ઇન્ટરેસ્ટીંગ ફિલ્મ બની છે. જેમ એક ચોક્કસ ગુજરાતી છાપું મોદી સરકારના કામમાં ભૂલો જ શોધે એમ તમે પણ ભૂલો શોધવા જ ફિલ્મમાં ગયા હશો તો પણ નિરાશ થશો. લખી રાખજો. ટ્રેલરમાં છે એનાથી વધારે સ્ટોરી અહીં નહીં કહું, નહીંતર તમે મારા માથા પર સ્પોઈલરના માછલા ધોશો, જે શિયાળામાં નથી પોસાય એવું! 

સમય એટલે કે ધ્વનિત એક કોમ્પ્યુટર રીપેર કરવાવાળો છે જેને બ્રાઉઝરની હિસ્ટ્રી ડીલીટ કરતા ના આવડતી હોય એવા ક્લાયન્ટ મળ્યા છે. પણ એકાએક આપણા હીરોની જીંદગીમાં અડધી રાત્રે નોર્ધન લાઈટ્સ થાય છે, અને પછી તો બધી ઘટનાઓ ફરી ફરીને થાય છે. પરણેલાની જીંદગીમાં તો એકની એક વાત ફરી ફરીને થાય તે સ્વાભાવિક છે. પરંતુ અહીં હીરો-હિરોઈન પરણેલા નથી તોયે થાય છે. હિરોઈન સીમા (કિંજલ રાજપ્રિયા) નામની ગુજરાતી ન્યુઝ એન્કર જે ફોર અ ચેન્જ એક લીટીના સમાચાર ખેંચી ખેંચીને સાત-આઠ વખત વાંચતી નથી તોયે તેનું ખૂન થઈ જાય છે. એ પણ સાયન્ટીસ્ટના ઈન્ટરવ્યુ કર્યા પછી. આ એક જ વાત આખી ફિલ્મની હિંમત બતાવે છે. ગુજરાતી મહિલા ન્યુઝ એન્કર, સાયન્સની, અમનેય જે બરોબર સમજાઈ નથી તેવી, કોમ્પ્લેક્સ ઘટના વિષે સાયન્ટીસ્ટનો ઈન્ટરવ્યુ કરે એ આ ફિલ્મ ફિક્શન છે એ સાબિત કરે છે. જોક્સ અપાર્ટ, સીમા અને સમય બેઉ એકદમ કન્વીન્સીંગ છે. ધ્વનિતને રેડિયો પર વર્ષોથી સાંભળીએ છીએ પણ એણે આરજેના અવતારમાંથી સંપૂર્ણ બહાર નીકળીને રોલ કર્યો છે. 

ધ્વનિત કહે છે કે ‘બાળકો ન મોટા થશે ન યુવાનો વૃદ્ધ થશે’ એ ડાયલોગને કારણે જ અમને તો લાગે છે કે આખી ફિલ્મ હીટ જશે. ધ્વનિતના ચાહકોમાં ફિમેલ લીસનર્સનું એક મોટ્ટું ધાડું છે. ધ્વનિત ઘરડા નહીં થવાની વાત લાવ્યો એ એમના માટે વધુ એક કારણ બનશે ફિલ્મ જોવાનું! સો લેડિઝ ગો! હું ના પાડું તો જાણે તમે નથી જવાના ! પુરુષો માટે પણ કૈંક છે. કિંજલ એટલે કે સીમા સ્ત્રી છે, પણ એને બીજા દિવસે આગલા દિવસની ઘટનાઓ યાદ જ નથી આવતી! હાઉ અમેઝિંગ નહીં? 

Premier of  Short Circuit in Ahmedabad

મોટાભાગની અંગ્રેજી સાઈ-ફાઈ ફિલ્મોમાં જે મિસિંગ હોય છે તે, કોમેડી, સ્મિત પંડ્યા એટલે કે કરસન કાકા અદભૂત ટાઈમિંગ સાથે કરે છે અને જે ફિલ્મમાં ખુબ ઉપડે પણ છે. એ પણ જરા પણ રસભંગ થયા વગર. 

ફિલ્મના એડીટીંગ અને કેમેરા વર્કમાં ગુજરાત બહારના એક્સપર્ટસ હોવા છતાં મજા ના આવી, પણ બેકગ્રાઉન્ડ સ્કોર અને મ્યુઝીક (અમારા પ્રિય મિત્ર મેહુલ સુરતીનો), વીએફએક્સ અને બીજી બધી ટેકનીકલ બાબતોમાં ફિલ્મ સરસ બની છે. ગુજરાતીમાં આવી ફિલ્મ પહેલીવાર બની છે. જોઈ આવજો! અધીરે કહ્યું છે એટલે ... 

સ્મિત પંડ્યા પ્રીમિયર વખતે 

શરતો લાગુ એક સારું એન્ટરટેઈનમેન્ટ છે*

ગુરુવારે શરતો લાગુનો સ્પેશીયલ શોમાં જવાનું થયું. સ્ટારડમ તરફ હરણફાળ ભરી રહેલા મલ્હાર સાથે સેલ્ફી અને મિત્રોને મળવાનો મોકો પણ મળી ગયો. જોકે ફિલ્મ એક એક સારું એન્ટરટેઈનમેન્ટ છે *શરતો લાગુ.

* ફિલ્મ એક મરાઠી ફિલ્મ પરથી બની છે. શરૂઆતના સીનમાં ટીપીકલ નાટકની જેમ બુમો પાડી પાડીને બોલવા છતાં કોમેડી નથી નીપજતી તો એ અંગે ફરિયાદ કરવી નહીં.

* મલ્હારનું પરફોર્મન્સ ટોપ ક્લાસ છે એમાં કોઈ શંકા નથી. દિક્ષા વિષે કશું કહેવું નથી શી ખબર આપણને કોઈ વિડીયોમાં ચઢાવી દે! ઘોડા પછી ગધેડાનો વારો ના નીકળી જાય એ પણ જોવું પડે ને?

* ફિલ્મની સ્ટોરીમાં પાણી બચાવવાના અભિયાનમાં લાગેલા ‘સત્યવ્રત’ મલ્હાર પ્રાણીઓની ડોક્ટર એવી ‘સાવિ’ દિક્ષા ભેગા થઈ જાય છે. પછી અન્ય સ્વતંત્ર ઘટનામાં સત્યવ્રત સાવિત્રીને જ જોવા જાય છે અને ત્યાં સાવિત્રી ધડાકો કરે છે. કે લગ્ન પહેલા એ બે મહિના એટલે કે ૬૦ દિવસ છોકરા સાથે રહ્યા બાદ નક્કી કરશે કે આની સાથે લગન કરીશ કે નહીં. જોકે છેલ્લે આ બેના લગન થશે કે નહીં એ અમે કહીશું નહીં કારણ કે અમુક નિષ્ઠાવાન ફિલ્મ જોનારા અથવા એવો દેખાવ કરનારા આને સ્પોઈલર કહેશે. જોકે તમે એન્ડ સાચો ગેસ કરશો તો તમને એક રૂપિયાનું પણ ઇનામ મળશે નહીં.

* હવે જયારે સ્ટોરી કહેવાની જ નથી એટલે ફિલ્મનું જ પિષ્ટપેષણ કરીએ.

* ફિલ્મનું સંગીત અને ગીતો ફિલ્મ પુરા થાય એ પછી યાદ રહે એવા નથી. મ્યુઝીકલ ઓરકેસ્ટ્રામાં જયારે સિંગર બરોબર ના ગાતો હોય ત્યારે તબલા સારંગી વાળા ચઢી બેસે અને ગમે તેમ ગીત પૂરું કરાવે તેમ લાંબા લચક કોમેડી સીન્સમાં તમે થાકી ના જાવ એટલે બેકગ્રાઉન્ડ મ્યુઝીક એટલું જોરથી વગાડ્યું છે કે ક્યારેક ડાયલોગ્સ ના સંભળાય તો કાનને દોષ ના દેવો. મહાન સિંગર્સ અને મહાન સંગીતકારોને એટલું જ જણાવવાનું કે આટલા વર્ષોથી પોપ્યુલર ગીતો એ બન્યા છે જે કોઈ પણ વ્યક્તિ ગાઈ શકે. એવા ગીતો ગુજરાતી ફિલ્મોમાં નથી જ બનતા એ માન્યતા દરેક ફિલ્મ સાથે પ્રબળ બનતી જાય છે.

* ફિલ્મ એટલી સ્લો છે કે બે મહિના સાથે રહેવાની ઘટનામાં ઈન્ટરવલ પડે ત્યારે માત્ર એક જ દિવસ થયેલો જણાય છે. બાકીના ૫૯ દિવસમાં આપડું (આપણું) શું થશે એ વિચારે ઈન્ટરવલમાં નાસી જવાની પ્રબળ ઈચ્છા થઈ આવે તો એને કુદરતી ગણવી.

* ડાયલોગ્સમાંથી કોમેડી, ટ્રેજેડી, ચકરડી-ભમરડી એવું કશું જ સર્જાતું નથી એટલે એની રાહ જોવી નહીં.

* લવિંગીયાની સેરમાં લાલ ટેટા ફૂટે એમ છૂટાછવાયા ચાર-પાંચ વનલાઈનર ફૂટે છે પણ યાદગાર સિક્વન્સ આવશે આવશે એમ કરી અંત સુધી બેસી રહેવું પડે તો ફરિયાદ કરવી નહીં.

* અમુક સીન ફિલ્મમાં ના હોત તો? આવો વિચાર લેખક, એડિટર, ડાયરેક્ટરને કેમ ના આવ્યો? એવું પૂછવું નહીં.

* ફિલ્મમાં રીવરફ્રન્ટ નથી બતાવ્યું એટલે આ ગુજરાતી ફિલ્મ તરીકે માન્યતા પ્રાપ્ત કરશે કે કેમ એ શંકા કરવી નહિ.

* ફિલ્મમાં એક ફાઈટ સીન છે અને એ સારો છે, પણ એ વિષે અમે કહીશું તો પાછું પેલું સ્પોઈલર થઈ જશે. એટલે વધુ પૂછશો નહીં.

* ફિલ્મને પોણા ૪ સ્ટાર આપવાનું વિચારું છું તો એટલીસ્ટ છાપામાં આપણું નામ તો ફિલ્મની જાહેરાત સાથે આવે. પણ સ્ટાર શેના આપ્યા એ નહીં પૂછવાનું.

એફોર્ડેબલ વેલેન્ટાઇન ડે

 કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી ૧૪-૦૨-૨૦૧૮

રોઝ ડે, ચોકલેટ ડે, પ્રપોઝ ડે, કિસ ડે અને છેલ્લે વેલેન્ટાઈન ડે. આમાં ચુંબન સિવાય કશુંય ભારતીય નથી. કામસૂત્રના દેશ તરીકે ચુંબન પર આપણો ટ્રેડમાર્ક ખરો. પણ કામસૂત્ર પછી આપણે કદાચ ખાસ પ્રગતિ કરી નથી. વેલેન્ટાઇન ડે વિદેશથી ઈમ્પોર્ટ થયેલો તહેવાર છે. સંત વેલેન્ટાઇન કોણ હતા અને આ તહેવાર શું કામ ઉજવવામાં આવે છે એની સાથે આપણી પ્રજાને કંઈ લેવાદેવા નથી. દશેરાએ ફાફડા-જલેબી ખાવાના એટલે ખાવાના, કેમ ખાવાના એ નહીં પૂછવાનું. દેવું કરીને ઘી પીવાનો જમાનો નથી રહ્યો, પણ દેવું કરીને પણ વેલેન્ટાઇન ડે પર નવી પ્રેમિકાને નવી નક્કોર ગીફ્ટ આપવાની પ્રથા શરુ થઈ છે. પેલી વાટકી વ્યવહારમાં માનતી હોય તો સામે બેલ્ટ કે પર્સ કે પરફ્યુમ જે મળે તે ચુપચાપ લઇ લેવાનું, ના મળે તો હરિ હરિ. આપણા ઝુઝારું નવજુવાનો એમ પાછા પડે એમ નથી. કારણ કે મુખ્ય વાત પ્રેમ છે. થોડા રૂપિયા ઢીલા કરવાથી છોકરી ઈમ્પ્રેસ થતી હોય તો લાખ ભેગા સવા લાખ કરી નખાય. પરંતુ સોસાયટી સાવ કેપીટાલીસ્ટ બની જાય તો અમને પણ ચિંતા થાય. અમને જ શું કામ આખા સમાજે ચિંતા કરવી ઘટે.

તો શું ગરીબને પ્રેમ કરવાનો અધિકાર નથી? શું મહીને પાંચ હજાર કમાતો હોય એની છાતીમાં દિલ નથી હોતું? એને વેલેન્ટાઇન ન હોઈ શકે? શું ગરીબીની રેખાને પ્રેમીઓ વચ્ચેની લક્ષમણ રેખા બનતી અટકાવી ન શકાય? શું છોકરીઓએ છોકરાઓની આર્થિક પરિસ્થિતિ જોવી જોઈએ? ના. તો પછી આ ભેદભાવ બંધ થવા જોઈએ અને પ્રેમ જ સર્વોપરી હોવો જોઈએ. પ્રેમ જુઓ - પ્રેમી ગુલાબનું ફૂલ આપે કે ગલગોટાનું, ગીફ્ટમાં મોબાઈલ આપે કે મોબાઈલનું કવર, લાગણીમાં ફેર ન પડવો જોઈએ. ‘તોફા દેને વાલી કી નિયત દેખની ચાહિયે, તોફે કી કીમત નહીં’, હિન્દી ફિલ્મનો આ ડાયલોગ નથી સાંભળ્યો? માટે જે ફાઈવસ્ટાર હોટેલમાં જમાડે એને પણ પ્રેમ કરો અને જય બજરંગ દાબેલી સેન્ટરની દાબેલી ખવડાવે એને પણ પ્રેમ કરો.

યુવાનોને આજકાલ ઘણી સમસ્યા સતાવી રહી છે. અમુક સંગઠનો પ્રેમીઓની પાછળ હાથ ધોઈને પડી ગયા છે અને સાચા પ્રેમીઓની જાહેરમાં ધોલાઈ કરતાં ખચકાતા નથી. આવા પ્રેમીઓ માટે ૧૦૮નાં ધોરણે ૧૪૦૨ સેવા ચાલુ થવી જોઈએ. વેલેન્ટાઈન ડે હેલ્પલાઈનના આ ખાસ નંબર પર કોલ કરવાથી પ્રેમીઓને થતી કનડગતને એક સ્પેશિયલ ટાસ્ક ફોર્સ દ્વારા રોકવામાં આવવી જોઈએ. જાહેર સ્થળો પર ભિખારીઓ, બેલ્ટ અને ઘડિયાળ વેચવાવાળા, કૂતરા અને રખડતી ગાયોથી કાયમ તકલીફ થાય છે. આ ઉપરાંત ઘણીવાર નકલી પોલીસ પણ પ્રેમીઓ પાસે રૂપિયા પડાવે છે. તો આ સર્વે બાબતોનો ૧૪૦૨ ત્વરિત નિકાલ કરી શકે. આ અંગે કોમ્પુટરાઈઝડ રિસ્પોન્સ સેન્ટર અને રેપીડ ટાસ્કફોર્સ ઊભું કરી સરકારના અનુદાનથી સેવાઓ શરુ થાય એ યુવાનોની માંગ છે.

ખરેખર તો સરકારે બેરોજગાર, ઓછું કમાતા, અથવા જેના હાથમાં મહિનાની ચૌદમી તારીખ સુધી રૂપિયા ટકતા નથી તેવા દેશના ભવિષ્ય સમા યુવાન-યુવતીઓ વેલેન્ટાઈન ડેના દિવસે નિર્વિઘ્ને ગુટરગુ કરી શકે એ માટે ‘એફોર્ડેબલ વેલેન્ટાઇન ડે’, અથવા ‘સાત ફેરા સમૂહલગ્ન યોજના’ની જેમ ‘સલ્લુ ભાઈ સેટિંગ યોજના’ (SBSY) લોન્ચ કરવી જોઈએ જેના હેઠળ આર્થિક રીતે નબળા માંકડા પોતાને લાયક માંકડાને વળગી શકે. આ યોજના માટે ખાસ વેલેન્ટાઇન પેકેજ  અંતર્ગત રીવરફ્રન્ટ કે કાંકરિયા લેકફ્રન્ટ પર વેલેન્ટાઈન ડે સમારોહનું આયોજન કરવામાં આવે. તે દિવસ માટે સદર સ્થળોએ હેપ્પી અવર્સ જાહેર કરવામાં આવે. હેપ્પી અવર્સમાં પોલીસ અને હોમગાર્ડથી લઈને સિક્યોરીટીવાળા તો ઠીક પણ હાથમાં લાકડી હોય એવી વ્યક્તિ માટે પ્રવેશબંધી લાગુ કરવામાં આવે. SBSYના પ્રવેશ પાસ મેળવવા માટે સામેના પાત્ર સાથેની ફેસબુક મૈત્રીનો દાખલો મામલતદાર કચેરી પાસેથી મેળવીને આધાર કાર્ડ અને આવકના પુરાવા સાથે ૮ ફેબ્રુઆરીના ‘પ્રપોઝ ડે’ સુધીમાં સેટિંગ શાખામાં અરજી કરવાથી લાભાર્થી યુવક અને તેના એક સાથી માટે પ્રવેશ પાસ મળે. ફેસબુક પણ આધાર સાથે લિંક થઇ ગયું હોય એટલે એક કરતા વધુ પાસીસની ફાળવણી નકારી શકાય અને સ્થળ પર હરીફ પાત્રો વચ્ચેના ઝઘડા પણ ટાળી શકાય. 

પ્રસંગ પત્યા પછી બંને પાત્રોને જામે નહિ અને છુટા પાડવા માગતા હોય તો પ્રોમિસ ડેના દિવસે વકીલોની હાજરીમાં મોબાઈલ-ફેસબુક ચેટ અને ફોટા ડીલીટ કર્યા બાદ ભવિષ્યમાં એક બીજાને ભૂલી જશે એવી આગોતરી લેખિત પ્રોમિસ ત્રણ નકલમાં આપવાની રહે. આમાં મામા કન્યાને તેડીને લાવે કે મામેરું-કન્યાદાનની પ્રથા તો હોય નહિ છતાં યુવાપ્રેમી વતી સરકાર દ્વારા કન્યાને ગુલાબ, પતંજલિની ચોકલેટ, ગ્રીટિંગ કાર્ડ, ખાદીનું ટેડી બેર, ખાદીના વસ્ત્રો વેચતી સરકાર માન્ય દુકાનના ગીફ્ટ વાઉચર મુકેલી છાબ આપવામાં આવે જે કન્યાએ રાજીખુશીથી સ્વીકારવાની રહે. લગ્નપ્રસંગ જેવો ઉજવણીનો માહોલ બનાવવા માટે હગ ડેના દિવસે ભેટવાની રસમ અને કિસ ડેના દિવસે ચૂમવાની રસમનું આયોજન થઇ શકે. પછી જેવો જેનો ઊજમ. આટલું જ નહીં હિતેચ્છુઓ દ્વારા આવા પ્રસંગમાં ચાંદલા પ્રથા પણ ચાલુ કરવી જોઈએ જેથી કરીને પ્રેમીઓ ખર્ચા કાઢી શકે. પ્રસંગ દરમ્યાન ઔચિત્ય જળવાય એ માટે સિસોટી સાથેના કિસ અને હગ રેફરીની નિમણુક પણ કરવી પડે. સીટી વાગે એટલે કાર્યક્રમ પૂરો.

ફુર્રર્રર્ર ... જાગી જાવ. ખરા છો તમે! સરકાર મુદત પર મુદત આપે જાય છે છતાં તમે બેંક એકાઉન્ટ સાથે આધારને લિંક  કરતા નથી અને સરકારી ખર્ચે ગર્લફ્રેન્ડ સાથે વેલેન્ટાઈન ડે ઉજવવાના સપના જુઓ છો! ખોટી કીકો મારશો નહિ. કામે લાગો ચાલો ...  

મસ્કા ફન

આદ્યકવિ વાલ્મિકીજીને પણ ખબર નહિ હોય કે છેક કળયુગમાં એમની રામાયણની એક જુનિયર આર્ટિસ્ટ અમર થઇ જશે. #શૂર્પણખા_ચૌધરી

તમને બજેટની ભાષા સમજાય છે ?

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી ૦૭-૦૨-૨૦૧૮

બ્રહ્માંડમાં અનેક ઘટનાઓ બને છે જેનો તાગ આપણે મેળવી શકતા નથી. બ્લેક હોલ અને બર્મુડા ટ્રાયેન્ગલના તો રહસ્યો હજુ પણ સમજી શકાય એવા છે, પણ હેરકટિંગ સલુનમાં ગળા પર કપડું બાંધે એટલે નાક પર ખણ આવવાની કેમ શરૂઆત થતી હશે તે હજુ સમજી શકાયું નથી, અમેરિકા જેવા વિકસિત દેશમાં પણ આ અંગે કોઈ સંશોધન થયું હોય એવું અમારા ધ્યાનમાં નથી. કૂતરું ભસતું ભસતું આપણા વાહન પાછળ દોડતું હોય ત્યારે આપણે એકદમ વાહન થોભાવી દઈએ પછી કૂતરું કન્ફયુઝ થઈને ઉભુ કેમ રહી જાય છે એ પણ સમજાતું નથી. કૂતરાની જગ્યાએ અમે હોઈએ તો કો’કની પાછળ આટલું પેટ્રોલ બાળ્યા પછી બસો-પાંચસો ગ્રામનું લોતીયું લીધા વિના ન છોડીએ. ખેર, એ તો લખચોરાશીના ફેરામાં ક્યારેક કુતરાનો અવતાર લેશું ત્યારે આ જ કોલમમાં આપને જણાવી દઈશું; પણ સંસદમાં જે ભાષામાં બજેટ રજુ થાય છે એ ભાષા આ જનમમાં કોઈ સમજાવશે તો અમો તેઓશ્રીને કટિંગ ચાનું વાઉચર આપવા તૈયાર છીએ. મારા બેટા કોમર્સમાં સાડી એકાવન ટકા લાવ્યા હોય પણ ન્યુઝ ચેનલ પર બેઠા બેઠા બજેટની ચર્ચા કરતા હોય પાછા! 

Image Source: livemint.com

ચાર્ટડ એકાઉન્ટન્ટ માટે ભલે આ રોજનું થયું, પણ અમારા જેવા એન્જીનીયરોને આ ભાષા જલ્દી સમજાતી નથી. સૌ પહેલાં તો ઇન્કમટેક્ષની ચર્ચામાં ‘સ્લેબ’ શબ્દ આવે એટલે ઇન્કમટેક્સ ઓફિસનું ધાબુ ભરાતું હોય એવું ચિત્ર અમારા મગજમાં ઉભું થાય છે. કારણ કે અમે રહ્યા સિવિલ એન્જીનીયરો એટલે અમારા માટે સ્લેબ એટલે ધાબુ! અમે ‘ખાદ્ય’ એટલે કે ‘ખાવા’ લાયક ચીજોમાં સમજીએ, પણ ‘ખાધ’ અમને સમજાતી નથી. અંદાજપત્રમાં ‘સીધા’ વેરા આવે. જો સીધા વેરા નોકરિયાતો પર લાગે તો વાંકા લોકો પર કયા વેરા લાગે એ અમારી સમજની બહાર છે. એમાય ‘કર’ અને ‘વેરા’ એ બે શબ્દ સાથે વપરાય એટલે અમને તો એ બમણો માર પડતો હોય એવું લાગે છે. પોળના ક્રિકેટમાં બોલર બહુ ઉગ્રતાથી અપીલ કરે તો અમ્પાયર ‘આઉટ, લે બસ?’ કહે તે સમજાય, પણ ‘સેન્ટ્રલ પ્લાન આઉટ લે’ સમજાતું નથી. બાકી તમે સિટીના સેન્ટરમાં મોકાનો પ્લોટ બતાવો તો ‘પ્લાન’ તો અમે ઘડીના છઠ્ઠા ભાગમાં બનાવી નાખીએ. અલબત્ત ફી લઈને. 

રૂપિયો ક્યાંથી આવશે અને ક્યાં જશે એવું બજેટના બીજા દિવસે છાપામાં વાંચવા મળે. રૂપિયો એટલે તો અમને પેલો એક રૂપિયાનો સિક્કો દેખાય છે જે ભિખારીને આપો તો એ મોઢું મચકોડીને ભીખ માંગવાનું ચાલુ રાખે છે. રૂપિયો એટલે કરોડો રૂપિયાનું ભંડોળ એવું ફોડ પાડીને કહેવામાં આવે એ જરૂરી છે. અમને તો શક છે કે આપણા નાણામંત્રીઓને રૂપિયો ક્યાંથી આવે છે કે આવી શકે છે એની તો ખબર હોય છે, પણ રૂપિયો ક્યાં જાય છે એનું જરા પણ જ્ઞાન હોતું નથી; નહિ તો નવા કરવેરા નાખવાનો વારો કેમ આવે? અમારું તો નમ્ર સૂચન છે કે રૂપિયા પર આર.એફ.આઈ.ડી. ટેગ લગાડો એટલે એ ક્યાં ક્યાં જાય છે એ ખબર પડી જશે! કેમ, ૨૦૦૦ની નવી નોટ આવી ત્યારે એવી અફવા નહોતી ઉડી કે એમાં ચીપ છે અને કોને ત્યાં કેટલા બંડલ છે એની રીઝર્વ બેંકને માહિતી જશે? બાકી કેશલેસ ઇકોનોમીમાં રૂપિયા બેંકમાંથી આવે અને બેંકમાં જાય એ સિવાય શું હોય? વળી એક અમદાવાદી તરીકે રૂપિયો જ્યાંથી આવે ત્યાંથી આવે, પણ જાય અમારા ખાતામાં અથવા ગજવામાં, એમાં વધારે રસ છે.

બજેટના બીજા દિવસના છાપામાં અમને તો શું મોંઘુ થશે અને ખાસ તો શું સસ્તું થશે તે જાણવા અને વાંચવામાં રસ રહેતો. એમાં અમુક છાપેલા કાટલાં જેવી આઈટમોના ભાવમાં તો વધારો જ થતો જોયો છે. ભલું થજો જી.એસ.ટી.નું કે બજેટ રજુ થાય એ પહેલાં જ સસ્તા-મોંઘાનો ખેલ પતી ગયો. આના લીધે અખબારોમાં ‘ગરીબોની રેવડી મોંઘી થઇ’, ‘મધ્યમ વર્ગનું ઘરના ઘરનું સપનું રોળાયું’ કે પછી ‘ગરીબો વધુ ગરીબ થશે’ એવા મથાળા બાંધીને સરકાર પર પસ્તાળ પાડવાની આખી મઝા બગડી ગઈ. બજેટના દિવસે શું શું મોંઘુ થશેની અને શું સસ્તું થશે એની ઉગ્ર ચર્ચાઓ કરવાના શોખીનો આ વખતે કોઈ નજીકનું સગું ગુજરી ગયું હોય એવો ખાલીપો અનુભવતા હતા. અત્યારે અમને વિચાર એ આવે છે હાળું ઇન્કમટેક્સના ‘સ્લેબ’માં વધારા સિવાય આપણા માટે જાણવા જેવું કશું નહોતું તો જેટલી સાહેબ ૧૦૫ મીનીટની બજેટ સ્પીચમાં બોલ્યા શું? આ વખતે પાછું બજેટ સ્પીચમાં શેર-શાયરીની પરમ્પરા ચૂકીને જેટલી સાહેબની ઉધરસો સાંભળવા મળી. એ રીતે આ બજેટ પાથ બ્રેકીંગ ચોક્કસ કહી શકાય!

ઇંગ્લિશ ન્યુઝ ચેનલો ઉપર સુટેડ-બૂટેડ ચશ્મીસ્ટ બજેટ એનાલીસ્ટસ પ્રસ્તુત બજેટની જોગવાઈઓથી ગરીબો અને ખેડૂતોને કેટલો ફાયદો થશે એની ચર્ચા ઇંગ્લિશમાં કરતા હોય છે. પણ આપણે ત્યાં ‘ઇંગ્લિશ’ પીધા પછી બોલતાં ઈંગ્લીશ સિવાય ગરીબ અને મધ્યમ વર્ગમાં ઈંગ્લીશનું ખાસ ચલણ નથી. બીજી તરફ ઘણાને સરકારે બજેટમાં શું આપ્યું છે એ જાણવા ઉપરાંત એમની પાસે રહ્યું સહ્યું જે કંઈ છે એ પણ સરકાર લઇ તો નહિ લે ને? એ જાણવામાં વધુ રસ હોય છે. આ જ કારણથી આ વખતે બજેટ સ્પીચ દરમ્યાન સ્માર્ટફોનમાં બજેટ જોતા ભિખારીઓએ એમના વાટકા પણ ઢીંચણ નીચે દબાવી દીધા હતા. અમુકે તો લાકડી સુદ્ધા હાથવગી રાખી હતી.

મસ્કા ફન

પત્ની એ તમને ફિટ કરી દીધા હોય તો પણ તમારે ફિટનેસ માટે કસરત-ડાયેટિંગ ચાલુ રાખવું.

વિષ્ણુ ભગવાનને ખુલ્લો પત્ર

 કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી ૩૧-૦૧-૨૦૧૮

પ્રિય વિષ્ણુ ભગવાન,

તમે સૃષ્ટિ ચલાવો છો એવું અમારી જાણકારીમાં છે. પરંતુ અમારી ફરિયાદ છે કે તમે એ બરોબર નથી ચલાવતા. ખાસ તો આજકાલ ઋતુઓમાં કોઈ ભલીવાર જણાતો નથી. આ વર્ષે અમેરિકામાં બરફના તોફાનો આવી ગયા, પરંતુ તમારા નિવાસી ભક્તો જ્યાં રહે છે તે ભારતમાં ઠંડી બરોબર પડી નથી. અમારા શહેરમાં ભર શિયાળે હજુ ઘણા લોકો ખીસાની બહાર હાથ રાખીને અને આન્ટીઓ સ્કાર્ફ વગર ફરે છે. અત્યારે તો ભોગેજોગે સ્વેટર પહેરીને નીકળનાર લોકો રણપ્રદેશમાં ફરતા એસ્કીમો જેવા લાગે છે. બીજી તરફ ઉનાળામાં કરા પડે છે બોલો! નવરાત્રીમાં વરસાદ માતાજીના પ્રોગ્રામમાં ભંગ પડાવે છે છતાં મહાદેવજી તમને કંઈ કહેતા નથી? બીજું કંઈ નહિ પણ અમારા ખેલૈયાઓ લપસી પડે છે અને આયોજકોને નવરાત્રીના ધંધામાં કરોડોનું નુકસાન પણ થાય છે એ તો જુઓ! ડીસેમ્બરના લગનગાળામાં માવઠા થાય છે એમાં ઇવેન્ટ મેનેજમેન્ટવાળા અને ફરાસખાનાવાળા પણ ધંધો ભાળી ગયા છે! મસ્ત ટૂંટિયુંવાળીને સુવાની ઋતુમાં પ્રજા જમરૂખ એટલેકે શાહરૂખની જેમ હાથ પહોળા કરીને સુઈ જાય છે એ જોઇને અમોને તો કડકડતું લાગી આવે છે. અને એટલે જ અમે આ પત્ર લખી તમોને અવગત કરવા માગીએ છીએ કે તમારાથી સૃષ્ટિનું સુપેરે સંચાલન ના થતું હોય તો સ્વર્ગના પીપીપી બેઝ પર ટેન્ડર કરીને જેની અટકમાં ‘અણી’ આવતું હોય એવા કોઈ ઉદ્યોગપતિને સોંપી દો. આ તો જસ્ટ સજેશન છે, બાકી અમારા રજની સરને કહીશું તો એક ફૂંકમાં બધું ઠંડુ કરી દેશે!  

આ ડિસેમ્બર પૂરો થવા આવ્યો. હજી સુધી તારીખ જોઇને સ્વેટર પહેરતી પ્રજાને બાદ કરતા કોઈએ સ્વેટર કાઢ્યા નથી. અમુકને ત્યાં તો સ્વેટર હજુ ધૂળ ખાય છે. સ્વેટરને જીવાત કાતરી ના ખાય એ માટે પેટીમાં રાખેલી ડામરની સફેદ ગોળીઓને એનાથી લખોટી રમવા માંગતા છોકરાંથી બચાવીને વોશબેસિનમાં નાખી દીધી હોય પછી એ સ્વેટર પહેરવાનો વારો જ ના આવે, ત્યારે કેટલી ખીજ ચઢે? ઠંડીથી ડરતા અમુક લોકો તો પાછા ગોદડા જેવા જેકેટ ખરીદતા હોય છે! અત્યારે શહેરોમાં રહેવાને જગ્યા નથી ત્યાં આવા જેકેટ આખું વરસ સંઘરી રાખ્યા હોય અને શિયાળામાં એની જરૂર જ ન પડે ત્યારે તો ગમે તેને લાગી આવે દીનાનાથ!

અમારી ઓફીસ પાસે જ્યુસ વેચતો રામખિલાવન અત્યારે શિયાળામાં શેરડીનો રસ કાઢતો જોવા મળે છે! ઉનાળામાં બરફ ગોળાની લારી કરતો શાકવાળો કાળુ આ વખતે ઉત્તરાયણ પર ગોળાની લારી લઈને આવ્યો હતો! શિયાળામાં ‘મને શરદી છે’ કહીને સોફ્ટડ્રીંક પીવાની ના પાડનારા મહેમાન સામે ચાલીને આઈસ્ક્રીમ માગીને ખાય છે! બપોરે પડતી ગરમીના કારણે લોકો આદુવાળી ચા છોડીને રસ-શરબત પીવા લાગશે તો અમદાવાદની કટિંગ ચા સંસ્કૃતિનું સત્યાનાશ થઈ જશે એવું પણ અમારા જેવા ઘણા ચિંતકોને લાગે છે. ઉત્સાહમાં ‘શિયાળામાં સૂપ ભલો’ એવું કહેનાર મોડર્ન કવિ અને એ દુહાને શેર કે રીટ્વીટ કરનારાને આઘાત લાગે એવો માહોલ છે. ગરમીને કારણે સાંજે ઘરઘરમાં ભરપુર ખાંડ નાખેલા પ્યોર ગુજરાતી ટોમેટો સૂપ કોઈ પીતું નથી, અને એ કારણસર ટામેટાની ખેતી કરતા ખેડૂતોને ટામેટા રસ્તા પર ફેંકી દેવા પડે તે કેમ ચાલે પ્રભુ?

શિયાળામાં મોર્નિંગ વોક કરવાનો મહિમા છે. અમદાવાદના લો ગાર્ડનમાં તો શિયાળામાં ચાલનારના ટ્રાફિકને કન્ટ્રોલ કરવા ટ્રાફિક માર્શલ રાખવાનું આ વર્ષે મુનસીટાપલીએ બજેટ ફાળવ્યું છે ત્યારે, જો ઠંડી જ ન પડે તો ચાલવાનો ઉત્સાહ ક્યાંથી આવે? વળી નવા વર્ષમાં રોજ સવારે ચાલવા જવાના નિર્ણયો ‘પુરતી ઠંડી નથી એટલે મઝા નથી આવતી’ જેવા કારણોસર તૂટી જાય તેમાં ગુજરાતની પ્રજાનો શો દોષ? અત્યારે તો શિયાળામાં જોગીંગ માટે ખાસ ખરીદેલા બુટ, ટીશર્ટ, ટ્રેક પેન્ટ અમારા કામવાળા જ પહેરશે એવું લાગે છે ગિરધારી!

આ બાજુ ગૃહિણીઓએ પોતાના પતિ અને બાળકો આખું વર્ષ સ્વસ્થ અને તંદુરસ્ત રહે એ માટે દિવાળી પછી અડદિયા, મેથીપાક અને સાલમપાક બનાવી રાખ્યા છે એમની મહેનતની તમને કંઈ કિંમત જ નથી? સીઝન વગર ખાધેલા વસાણા ગરમ પડશે તો? કહેતા હોવ તો આબુમાં ઠંડી પડે છે તો ત્યાં જઈને અડદિયાના ડબ્બા ખોલીએ. જોકે આ સિઝનમાં ફેસબુક ઉપર આબુમાં ચેક-ઇન કરીએ તો લોકો ‘અમારા વતી પીતા આવજો’ કે પછી ‘અમને મુકીને એકલા એકલા?’ એવી કોમેન્ટો આવે એટલે અમે નથી જતા.

હવે આમારી અમદાવાદી સ્ટાઈલ મુજબ મૂળ વાત પર આવીએ. કોઈ વચલો રસ્તો કાઢો ને પ્રભુ! કહેતા હોવ તો જેમ તમારા સ્ટાફના વરુણદેવને રીઝવવા માટે પાણી ભરેલા તપેલામાં બેસીને યજ્ઞ કરવામાં આવે છે એમ ઠંડી માટે બરફની લાદી પર કોકને બેસાડીને યજ્ઞ કરાવીએ. એટલું ઓછું હોય તો વરસાદ માટે પાટલા પર કાદવનો મેહ બેસાડીને મેવલો ગાતા ગાતા નીકળીએ છીએ એમ બરફના છીણના સ્નોમેનને ઉચકીને ‘જિંગલ બેલ્સ ...’ ગાતા નીકળીએ. કહો તો વરસાદ માટે દેડકા-દેડકીના લગ્ન કરાવીએ છીએ એમ શિયાળામાં ગુજરાતમાં ઉતરી પડતા યા-યા બોલતા વિદેશી પક્ષીઓને પરણાવીએ. એને તમે ન ગણતા હોવ તો પાંખવાળા સાચા યાયાવર પક્ષીઓના લગન કરાવીએ. તમે કહો એ કરીએ માધવ, પણ અમારા ટ્રેકસુટ, બુટ, સ્વેટર, વસાણાનો ખર્ચો માથે ન પડે એ જોજો! અને છેલ્લે આજીજી ભરી વિનંતી કે શિયાળો ફેઈલ ગયો છે, તો હવે ઉનાળો પણ એકદમ માફકસર કરી નાખજો. અમદાવાદમાં રાત્રે ૨૨-૨૩ ડીગ્રી અને દિવસે ૩૨-૩૩ ડીગ્રી. ભૂલાય નહિ. અસ્તુ.

લિ. અમદાવાદીઓ

મસ્કા ફન

બધા જ ભાવનાને સમજી શકે છે, સિવાય કે ભાવનાનો હસબંડ.

અંદર અને બહારનો બાળક

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી ૨૪-૦૧-૨૦૧૮

સન ૧૯૪૦માં બનેલી અશોક કુમારની ફિલ્મ 'બંધન'માં શિક્ષકના રોલમાં ચરિત્ર અભિનેતા અને કોમેડિયન વી એચ દેસાઈ હતા. એ ફિલ્મમાં એમનો તકિયા કલામ હતો ‘બાલક બંદર એક સમાન’. સંતો પણ કહે છે કે મન મર્કટ છે. ટૂંકમાં બાળકો વાંદરા જેવા હોય છે અને મન પણ વાંદરા જેવું હોય છે આ બંનેને જોડીને એવું કહી શકાય કે દરેક વ્યક્તિની અંદર એક વાંદરા જેવું બાળક રહેલું હોય છે જે બહાર આવવા મથતું હોય છે.

એવું કહેવાય છે કે તમે ઘરડા થાવ એટલે જિંદગી માણી શકતા નથી એ સાચું નથી, તમે જિંદગી માણવાનું બંધ કરો એટલે તમે ઘરડા થાવ છો. પણ ઘણા જનમ ઘરડા હોય છે. જે એકદમ કડક નિયમો અનુસાર જીવતા હોય છે અને બીજાએ પણ એમ જ જીવવું જોઈએ એવું માનતા હોય છે. ‘જમતી વખતે ન બોલાય’, ‘ટીવી જોતી વખતે ન ખવાય’, ‘ફરવા રવિવારે અને વેકેશનમાં જ જવાય ઇત્યાદિ’. આવા લોકોમાં રહેલું બાળક સિઝેરિયન કરીને પણ બહાર લાવી શકાતું નથી. જયારે સામેની બાજુ એવી નોટો મળી આવે છે જેમાં રહેલું બાળક અધૂરા માસે નોર્મલ ડિલીવરીથી બહાર આવવા લાતો મારતું હોય. બાળક એ છે જે ગધેડાને લાત મારવાની, બિલાડીને મ્યાઉં અને વાંદરાની સામે દાંતીયા કરવાની ચેષ્ટા કરે. અમારા કહેવાનો મતલબ એ નથી કે તમારે ઉંમર કરતા નાના દેખાવવા આવું બધું જ કરવું, પરંતુ બિલાડી તમને મ્યાઉં કરે અને તમે એની સામે મ્યાઉં પણ ન કરો તો એમાં તમારામાં બિલાડી દાક્ષિણ્યનો અભાવ છે એવું તો જરૂર કહેવાય!

બાળકો ઈન્ટરનેટ સાથેનો મોબાઈલ હાથમાં લાગે ત્યાં સુધી નિર્દોષ જ હોય છે. તમે કદરૂપા દેખાતા હોવ તો બની શકે કે તમારા મિત્રો તમને ખુશ રાખવા ખોટા વખાણ કરે કે તમારા ફોટા લાઈક કરે. પણ જો બાળક તમને કહે કે ‘આંટી, આ ડ્રેસમાં તમે ફની લાગો છો’, તો માની લેવાનું! બાળકો એટલા નિર્દોષ હોય છે કે એ ગમે તેના ખોળામાં જઈને બેસી જાય. ઘણીવાર તો આપણને ઈર્ષ્યા પણ થઈ આવે! સાચે. અમારા એક એન્જીનીયર મિત્રને તો કૂતરાની ઈર્ષા આવતી! એ કોઈ સુંદર કન્યાને કુતરાને ફેરવવા લઈ જતો જોવે તો નિસાસો નાખતો કે સાલું કૂતરાને પણ માથે પ્રેમથી હાથ ફેરવનારું કો’ક છે! અલ્યા તું ખાલી લાળ ટપકાવવાનું બંધ કરીને થોડી વફાદારી દેખાડ, તો આપોઆપ હાથ ફેરવનારી મળશે. પણ આપણે આપણી ઈચ્છા વગર મોટા થવું જ પડે છે.

અમે એક ટીવી એડ જોયેલી. એમાં રોડ પર ફૂટબોલ રમતા છોકરાંઓએ ઉછળેલો બોલ એક સુટેડ-બુટેડ બિઝનેસમેનના પગ આગળ પડે છે અને એ એક સેકંડ માટે બીજું બધું જ ભૂલીને એને કિક મારી દે છે. પણ આવું કરતા આપણે અચકાઈએ છીએ. આમાં તબિયત કે લોકલાજને કારણે ઉંમર વધવાની સાથે આ વૃત્તિ પર બળજબરીથી બ્રેક મારવામાં આવે છે. ગલી ક્રિકેટ રમતા દરેકને આવા લોકો મળ્યા હશે. તમે શોટ મારો અને બોલ જઈને દૂર પડે ત્યાં શોલેના ઠાકુર જેવા એક કાકા ઓટલા પર કે સ્કુટર પર બેઠા હોય, જે પગ પાસે પડેલા બોલ સામે જોયા કરશે પણ ઉઠાવીને આપશે નહીં. જેનામાં બાળક જીવતું હોય એ કમસેકમ હાથ તો લાંબો કરે જ. ઠાકુરની તો મજબૂરી હતી, પણ બકા તારી મજબૂરી એ છે કે તું અકારણ બુઢ્ઢો થઈ ગયો છે! મહાનાયક અમિતાભ સીટી મારે કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્રભાઈ કોઈ બાળકનો કાન ખેંચે કે ક્યાંક ઢોલ વગાડવા લાગી જાય, એ વ્યક્તિની અંદર એક બાળક જીવંત હોવાનો પુરાવો છે, બાકીના લોકો હોદ્દાના ભારમાં વગર ઘડપણે ઝુકી જાય છે.

જોકે તમારી અંદરના બાળકને જગાડવા માટે તમારે અંગુઠો ચૂસવાની કે ટોય કાર લઈને લોકોના બે પગ વચ્ચેથી વોં વોં કરતા નીકળવાની જરૂર નથી. એ સ્વાભાવિક અને સહજ રીતે આચરણમાં આવવું જોઈએ. પણ મોટી ઉંમરે થોડું ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે. તમને કોઈ ટાલિયાના માથામાં હાથ ફેરવવાનું કે ટપલી મારવાનું મન થાય કે ભર બપોરે કોઈના ઘરનો ડોરબેલ વગાડીને એમને જગાડવાનું મન થાય તો લાગ અને ભાગવાની તક જોઈને સાહસ કરવું. પત્ની બેચલર્સ પાર્ટી માટે ના પાડે તો ભેંકડો તાણી નહિ શકો. કેટલુંક કરતા તમને તમારું શરીર રોકશે. દાખલા તરીકે જેમના પગમાં વાની તકલીફ હોય એ લોકો લંગડી કે સાતતાલીમાં તરત આઉટ થઇ જશે અને માથે દાવ આવી જશે. આવા લોકો કો’કની ગાડી કે એકટીવામાંથી હવા કાઢવાની, કૂતરાને અમસ્તા દોડાવવાની કે લંગસીયા લડાવવાની પ્રવૃત્તિ કરી શકે. છેવટે મોબાઈલ પર લુડો અને સાપ-સીડીની ગેમ ડાઉનલોડ કરીને ચાર ડોહા ભેગા થઈને રમી શકે. માજીઓ ભેગી થઈને અંતકડી, પાંચીકા કે અડકો દડકો રમીને ભૂતકાળ તાજો કરી શકે. ઢીંચણ રિપ્લેસ કરાવ્યા પછી ડોક્ટરે છૂટ આપી હોય તો પગથિયાં અને નદી કે પહાડ પણ રમી શકે. નિર્દોષ તોફાન મસ્તી કરવા માટે કોઈ બહાનું શોધવાની જરૂર નથી. તમે તમારું બાળપણ ફરી જીવી શકો એ માટે જ તમને કંપની આપવા ઈશ્વર તમારા ઘરમાં પૌત્ર-પૌત્રીઓ મોકલે છે. તમારે માત્ર એમની સાથે એમના જેવા બની જવાનું રહે છે. લોકો ભલે કહેતા હોય કે મૃત્યુ પછી પણ જીવન હોય છે પણ ભૂત થયા પછી બાળક નહિ બની શકો, ભૂત બનવા કરતા બાળક બનવામાં મજા છે.

મસ્કા ફન

‘રાહુલ તારું રીપોર્ટ કાર્ડ ક્યાં છે?’

‘રીઆન લઇ ગયો’

‘કેમ?”

‘એના પપ્પાને બીવડાવવા’.

ઉત્તરાયણમાંથી બોધપાઠ

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી ૧૦-૦૧-૨૦૧૮

અમે તો માનીએ જ છીએ કે જિંદગીમાં દરેક વ્યક્તિ પાસેથી અને દરેક પ્રસંગમાંથી કૈંક શીખવા મળે છે. ઉત્તરાયણ તહેવાર અને એની ઉજવણીની પદ્ધતિમાંથી પણ ઘણું શીખવા મળે છે. આ રહ્યા ઉત્તરાયણના બોધપાઠ.

વિદ્યાર્થીઓ: પરીક્ષામાં ટેક્સ્ટબુકના ત્રેવીસ પ્રકરણમાંથી પ્રશ્નો પૂછાવાના હોય, એમાંથી આઠ પ્રકરણ ઓપ્શનમાં કાઢ્યા હોય, સાત પ્રકરણ વાંચ્યા હોય અને આઠની કાપલીઓ બનાવીને પરીક્ષા આપવા ગયેલા નબીરાની હાલત ગાંઠોડીયા દોરીથી પતંગ ચગાવનાર જેવી હોય છે. આવી રીતે ચગાવેલા પતંગોની દોર ગાંઠમાંથી નહિ તો દાંતીમાંથી તૂટી જતા હોય છે. ક્યારેક પતંગ કપાઈ જાય પછી ખબર પડે કે પેલો દૂર ચાંદેદાર જે ખેંચતો હતો, એ આપણી ખેંચતો હતો. આવું પરીક્ષામાં ‘આ પ્રશ્ન આ સબ્જેક્ટનો છે?’ એવા વિચાર આવે. પ્રાઈવેટ સ્કૂલોની ઉંચી ફી ન ભરી શકનાર તેજસ્વી વિદ્યાર્થીઓ પોળના પતંગબાજની જેમ ટુકડા દોરીમાં પતંગ ચગાવીને ભરપુર પેચ કાપીને સોપો પાડી દેતા હોય છે. એમના પતંગો બિન હવામાં પણ ચગતા હોય છે. 

ફેમીલી લાઈફ: માર્યાદિત સ્વતંત્રતાની રીતે સરખામણી કરવી હોય તો પરિણીત પુરુષને ઘાણીના બળદ કરતા આકાશમાં ચગતા પતંગ સાથે કરવી વધુ યોગ્ય છે. ઘાણીના બળદનો પ્રવાસ માર્ગ વર્તુળાકાર છે, જયારે પતંગ પાસે વિહરવા માટે મુક્ત આકાશ છે. આમ છતાં એ વિહાર કરવા માટે પંખી જેટલો મુક્ત નથી કારણ કે દોર પત્નીના હાથમાં હોય છે. એ જેટલી ઢીલ છોડે એટલું જ ધાબાથી દૂર જવાય છે. એ આકાશમાં ડોલી અને હવા સાથે મુક્ત રીતે વહી શકે છે. પણ પત્ની ઠુમકો મારે ત્યારે એણે ચીંધેલી દિશા તરફ પ્રયાણ કરવાનું હોય છે. સંયુક્ત કુટુંબ એવા ધાબા જેવું હોય છે જેમાં ઘણા બધા પતંગો એક સાથે ચગતા હોય. પતંગો પણ નાના, મોટા, લોટણીયા, લબૂક, કડક ઢઢ્ઢાવાળા, ફાટેલા, સાંધેલા કે પછી સ્થિર ચગે એવા અનેક પ્રકારના હોય. આવડત એવી જોઈએ કે અંદરો અંદર પેચ ન લાગે, દરેક પતંગને ઉંચાઈ એ જવા માટે જગ્યા મળે અને ચગાવનારને સહેલ ખાવા પણ મળે. ઘણી જગ્યાએ ઘેંશીયા પતંગ રૂપી દીકરા અને ઢાલ પતંગ રૂપી બાપ વચ્ચે પેચ લાગતા હોય છે. આવા કિસ્સામાં કોઈ એક જણ ઢીલ ન છોડે તો પછી દીકરો એની ફીરકી પકડનારને લઈને બીજા ધાબામાં જતો રહે એવી ઘટનાઓ બનતી હોય છે.

વેપારીઓ: ખરીદીને ચગાવેલા પતંગ, કાપેલા પતંગ અને દિવસ દરમ્યાન પકડેલા પતંગની સંખ્યા પરથી નફા-નુકસાનની ગણતરી મંડાતી હોય છે. ગઈસાલની વધેલી દોરીની ફિરકી અને પતંગમાં ભેજ લાગી જાય એ ઘાલખાધ અને પકડેલો પતંગ કપાય એ નફામાં નુકસાન ગણાય. ઝાડમાં ફસાયેલો પતંગ ઉઘરાણી જેવો હોય છે, નીકળે તો નીકળે, નહીંતર રાઈટ ઓફ કરી દેવો પડે છે. ફિરકીમાં દોરી વચ્ચેથી તળિયે દેખાતા પૂંઠું જોઈ કેટલી દોરી બાકી રહી છે એ ક્યાસ કાઢવાની ક્રિયા વેપારીઓ દ્વારા સ્ટોક કાઢવા બરોબર હોય છે.

નેતાઓ: એક પતંગબાજ ઉત્તરાયણ પહેલા ચોક્કસ નિર્ણયો લેતો હોય છે. દોરી ઘસાવવી કે ડોઘલું કરીને પીવડાવવી? દોરી ઢીલ માટેની કે ખેંચવા માટેની કરાવવી? કેવી હવા માટે કેવા પતંગો લેવા પડશે? વગેરે વગેરે એ ચૂંટણી વખતે મતવિસ્તાર દીઠ બળાબળની તુલના કરીને જીતે એવા ઉમેદવારનું ચયન કરવાની પ્રક્રિયા સમાન છે. તુક્કલવાળા પતંગને કોઈ કાપી ન જાય એ માટે આજુબાજુના ધાબામાંથી પતંગો ચગાવેલા રાખવામાં આવે છે એમ જ વિરોધી ઉમેદવારની લીડ કાપવા માટે ડમી ઉમેદવારો પણ ઉભા રાખવામાં આવતા હોય છે. સીનીયર નેતા રૂપી ઢાલ પતંગમાં પાછળના ધાબાવાળા એમનું યુવાનેતા રૂપી ફૂદાકડુ લબડાવીને કાપી ન જાય એ માટે ખાસ વ્યૂહ બનાવવા પડતા હોય છે. દુશ્મનને પાડવા આસપાસના ધાબાવાળા સાથે વ્યુહાત્મક સંધી પણ કરવી પડતી હોય છે. તમારા ચગેલા પતંગને કોઈ લંગસીયું નાખીને લપટાવી ન જાય એ જોવું પડતું હોય છે. ઉત્તરાયણના દિવસે બુથ મેનેજમેન્ટની જેમ ધાબા મેનેજમેન્ટ અગત્યનું છે. ફીરકી પકડનારા, લચ્છા વાળનારા, ‘કાયપો છે ...’ બુમો પાડનારા વગેરેને ભેગા કરવા ચીકી, બોર, જામફળ, ઊંધિયું અને જમવામાં શીખંડ-પૂરી જેવા મફત ભોજન પણ કરાવવા પડે છે.

બિઝનેસ: એકલા પતંગ ચગાવવાની મઝા ન આવે. તમે પતંગ ચગાવો, દોરી છોડો, અને અંધારું થાય એટલે સહેલ ખાઈને ફીરકી લપેટી નીચે ઉતરો એ પશ્ચિમી ઢબની પતંગબાજી છે. એવા ગાજ્યા વગરના ચોમાસાનો કવિઓને પણ રોમાંચ નથી હોતો. થ્રિલ પણ નહી અને અફસોસ પણ નહિ. મનોલગ્ન જેવું – મનમાં જ વિવાહ અને મનમાં જ વિચ્છેદ! પેચ લેવામાં સામે કોઈ હોય તો પડકાર ઉભો થાય અને પુરુષાર્થ કરવાની ઈચ્છા થાય. બિઝનેસમાં જો તમારી મોનોપોલી હોય તો તમે ઉદ્ધત અને ઘમંડી બની જાવ છો. પણ જયારે કોઈ તમારો પતંગ કાપી જાય એટલે કે કોંટ્રાક્ટ કે ઓર્ડર તમારો કંપીટીટર લઈ જાય - તો તમે નમ્ર બનો છો. તમારી દોરી/પ્રોડક્ટ શ્રેષ્ઠ ન હોય છતાં બીજાની કાપવામાં આવડત જોઈએ છે. જોકે આ બધું કરો છતાં હવા ન હોય તો ઉત્તરાયણ બગડે છે. અહીં હવા એટલે ધંધામાં ટેક્સ અને પોલીસી જેવા બાહ્ય પરિબળો, જે આપણા હાથમાં નથી. ઉત્તરાયણમાં બીજાના ધાબે જઈ, બીજાના પતંગ-દોરી વાપરી, બીજાને ફીરકી પકડાવી, બીજાના ઊંધિયા જલેબી ઝાપટી ઉત્તરાયણની મઝા લેનારા હોય છે. બિઝનેસમાં આવી મફતની મઝાનું દેવું વધી જાય તો લંડન ભાગી જવાનો રીવાજ છે!

મસ્કા ફન
નિરાશાવાદી: ગ્લાસ અડધો ખાલી છે.
આશાવાદી: ગ્લાસ અડધો ભરેલો છે.
ગુજરાતી: ગ્લાસમાં શું છે?