Wednesday, December 28, 2016

કેશલેસ ઈકોનોમી : કેટલીક સમસ્યાઓ અને તેના ઉકેલ

 
કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી | ૨૮-૧૨-૨૦૧૬
 
અમોને એન્જીનીયરીંગમાં ઇકોનોમિકસ ખપ પુરતું જ ભણાવવામાં આવ્યુ છે, પણ એના પાયાના સિદ્ધાંતો સમજવા કોઈના પણ માટે ખાસ અઘરા નથી. ઇકોનોમિકસ વાંચીને અમને એટલું સમજાયું છે કે અત્યારના ‘કેશ ક્રંચ’ અને ‘કેશલેસ ઈકોનોમી’ના માહોલમાં કેડે હરણનું ચામડું વીંટી અને હાથમાં ભાલો લઈને પ્રાગૈતિહાસિક કરતા પણ પહેલાંની વિનિમય પદ્ધતિ પર ઉતરી આવીએ એ વધુ સરળ પડે એવું છે. ચાંદો સૂરજ રમતા'તા, રમતાં રમતાં કોડી જડી, કોડીનાં મેં ચીભડાં લીધાં ચીભડાએ મને બી આપ્યા ... આ બાળગીતમાં પણ એ જ શીખવાડવામાં આવ્યું હતું ને?

અમદાવાદ માટે પણ એ નવું નથી! રોટલીના બદલામાં વાળ કાપી આપવાની પ્રથા વિક્ટોરિયા ગાર્ડનની આસપાસની ફૂટપાથ પર સિત્તેરના દાયકા સુધી જીવંત હતી જ ને? અને જરા વિચારો કે તમારા ડ્રોઅરનો ભાર વધારતા ઝીણી પીનના ચાર્જરવાળા નોકિયાના મોબાઈલના બદલામાં તમને પાંચ શેર બટાટા મળતા હોય તો શું ખોટું છે? તમારું જીન્સ આપો અને બદલામાં પત્નીની લીપસ્ટીક લઇ આવો કે પછી તમારી બાઈક આપી દો અને બદલામાં બે સિલ્કની સાડીઓ લઇ આવો. કેટલું સરળ! ના બેન્કની લાઈનમાં ઉભા રહેવાનું કે ના એક એટીએમથી બીજા એટીએમ ભટકવાનું! બાકી અમે તો નોકરિયાત છીએ, તમે કહેશો તો અમે ચપટીમાં કેશલેસ થઇ જઈશું.

આપણી પ્રજા મૂળત: ઊંટના ઢેકા ઉપર કાઠડા મુકે એવી જુગાડુ પ્રકૃતિની છે. દા. ત. જુગારમાં આમ તો કેશ જ વપરાય પણ રોકડ સાથે પકડાઈ ન જવાય એ માટે જુગારમાં ટોકન સીસ્ટમ વર્ષોથી ચાલે છે. ટોકન ખરીદવા અને વટાવવાનો વ્યવહાર પાછો કેશમાંજ હોય છે. યુધિષ્ઠિર કેશને બદલે કાઈન્ડથી જુગાર રમ્યા હતા એ સૌ જાણે છે. આ પ્રથા અમલમાં લાવી શકાય. જોકે ઘર કાર જેવી વસ્તુઓ દાવ પર લગાડી તો શકાય પણ એનું ઈન્સ્ટન્ટ વેલ્યુએશન એક સમસ્યા બની શકે. પરંતુ મેનેજમેન્ટમાં કહે છે કે દરેક સમસ્યામાં એક તક છુપાઈ હોય છે, એ હિસાબે આવી દાવ પર લાગેલી ચીજવસ્તુઓના ઈન્સ્ટન્ટ વેલ્યુએશનની ઓનલાઈન સેવા પૂરી પાડતી કંપનીઓ ઉભી કરાય, જે રોજગારીની નવી તક ઉભી કરે!

ધાર્મિક વિધિમાં પણ ફળફળાદિ, સુકામેવા સાથે દક્ષિણા મુકવાનો રીવાજ છે. આમાં કેશ અને કાઈન્ડ બંને ચાલે છે. ગૌદાન તરીકે ગાયના બદલામાં સંકલ્પ કરીને ૧૧ કે ૨૧ રૂપિયા પણ આપી શકાય છે. આ બધા વ્યવહારિક ઉપાયો છે. આવી વિધિઓમાં આમેય હવે દિવસે દિવસે પેકેજડીલ આવતા જાય છે જેમાં મહારાજ કડકડતી નોટો ડાબા હાથે યજમાનને આપે અને યજમાન એ જમણા હાથે મહારાજને પાછી આપે છે. આમાં મહારાજના ગળામાં લટકતા ‘કયુ.આર. કોડ’ને સ્કેન કરીને ‘પે થ્રુ મોબાઈલ’ એપ્લીકેશનથી પેમેન્ટ કરી શકાય.

સુલભ શૌચાલય કેશલેસ કરવું અઘરું છે. ત્યાં કાર્ડ લઈને ત્યાં જાવ તો કેવું લાગે ? ઉતાવળમાં કાર્ડ સ્વાઇપ કરાવવાનું પણ કેમ ફાવે? અને આ બધી માથાકુટમાં પછી જે માટે આવ્યા હતા એ ટ્રાન્ઝક્શનપૂરું ન થાય તો? એટલે આમાં કામ થયા પછી પેમેન્ટ લેવાની મુનસીટાપલીને અરજ કરી શકાય. અથવા તો આધારકાર્ડ લીંક કરી શકાય. ગેસની સબસીડીમાંથી શૌચાલય વપરાશના રૂપિયા બાદ કરીને બાકીના રૂપિયા ધારકના ખાતામાં સીધા જમા થાય એવું કંઇક. મોલમાં તો ઘણીવાર નેટવર્ક પ્રોબ્લેમ્સના કારણે કાર્ડ પેમેન્ટ એપ્રુવ ન થાય તો લીધેલો માલ પાછો આપવો પડતો હોય છે. આમાં માલ પાછો આપવાનો થાય થાય તો શું કરવું? આવો સવાલ અમારા એક મિત્રએ અમને પૂછ્યો હતો.

કેશલેસ સીસ્ટમમાં ભિખારીઓને સિગ્નલ પર પી.ઓ.એસ. મશીન લઈને ઉભેલા આપણે કલ્પી નથી શકતા. પણ ભારતમાં પ્રયોગ થઈ ચુક્યો છે અને બ્રાઝિલમાં ભિખારી ક્રેડીટ કાર્ડથી પેમેન્ટ એક્સેપ્ટ કરે છે એવો સાચો-ખોટો ફોટો પણ નેટ પર વાઈરલ છે. આમાં મુખ્ય વાત પુણ્ય કાર્યની છે. જોકે ભિખારીને ૧૦ રૂપિયા ક્રેડિટકાર્ડથી આપ્યા બાદ જો બીલ ભરવાનું રહી જાય તો સાડી ત્રણસો રૂપિયા પેનલ્ટી થાય એ અલગ વાત છે. પરંતુ આમ થાય તો પણ આપણે સદ્કાર્ય છોડવું ન જોઈએ.

આજકાલ રોકડ વગર તમામ પ્રકારના વ્યવહારો કેવી રીતે કરી શકાય એ સમજાવતી જાહેરાતો રેડિયો, ટીવી અને છાપામાં આવે છે, પણ આપણા માટે એમાં કંઈ નવું નથી. ભારતમાં કેશલેસ ઈકોનોમી વર્ષોથી ચાલતી આવી છે. હાથમાં કાણો પૈસો ન હોય છતાં સામાજિક પ્રસંગો અને આર્થિક વ્યવહારો નિભાવવાની કળા પ્રજાના એક વિશાળ વર્ગ પાસે દાયકાઓથી હતી જ! ચેક લખવાની સલાહ તો છેક હમણાં આપવામાં આવી, બાકી અગાઉ લગ્ન-કારજ જેવા પ્રસંગો ખાતે લખીને કે વધુમાં વધુ ખેતર-મકાન લખી આપીને પાર પાડવામાં આવતા જ હતા. ઉલટાનું આજ દિન સુધી ‘ગરીબી હટાઓ’ના સુંવાળા સૂત્ર નીચે આ કળાને નેસ્તનાબુદ કરવાના નિષ્ફળ પ્રયત્નો થતા રહ્યા છે. કદાચ વીતેલા એક મહિના કરતા વધુ લાંબો અને કપરો સમય પ્રજાએ એ અનુભવને આધારે જ સફળતાથી વિતાવ્યો છે.

બાકી એક સંસ્કૃત સુભાષિતમાં કહ્યું છે કે ‘પુસ્તકસ્થા તુ યા વિદ્યા, પરહસ્ત ગતમ્ ધનમ્ કાર્યકાલે સમુત્પન્ને ન સા વિદ્યા ન તદ્દ ધનમ્.’ અમારી જાડી બુદ્ધિ પ્રમાણે આનો અર્થ એવો થાય છે કે પુસ્તકમાં (વાંચો બેંકની પાસબુકમાં) છપાયેલું (બેલેન્સ) અને બીજાના હાથમાં (વાંચો બેંકમાં) ગયેલું ધન સમય આવે કામમાં આવતા નથી. (અર્થાત વિજય માલ્યા જેવા લોકોના જ કામમાં આવતા હોય છે). આ ૩૦ ડીસેમ્બર સુધીનું સત્ય છે, આગે અલ્લા બેલી.

મસ્કા ફન


દોડાદોડ અને ઉડાઉડ કરનારો વંદો વહેલો મરે છે.

Wednesday, December 21, 2016

ભજીયાનું બ્લેક એન્ડ વ્હાઈટ

 કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી | ૨૧-૧૨-૨૦૧૬
આ ગુજરાત છે. અહીં ભજીયાવાલા પણ કરોડપતિ છે. ગુજરાતમાં સુરતી પ્રજા ખાવા અને પીવાના શોખીન ગણાય છે. સુરતમાં એવા લોકો રહે છે જે દવાની જેમ સવારે અને સાંજે ૧૦૦ ગ્રામ ભજીયા તો ખાય જ છે. એટલે જ સુરતી ભજીયાવાલા પાસે કરોડો રૂપિયા અને કિલોના હિસાબે સોનું-ચાંદી મળે તો એમાં અમને નવાઈ નથી લાગતી.

ફાસ્ટફૂડના આ જમાનામાં ભજીયા, ગોટા અને દાળવડા વડે આપણી સંસ્કૃતિ જળવાઈ રહી છે. એટલે જ જેમ ગુજરાતી ચલચિત્રોને કરમુક્ત કરાય છે એ ધોરણે ભજીયા-ગોટા-દાળવડા સહિતના ફરસાણને સર્વકરમુક્ત કરવા જોઈએ જેથી ગુજરાતીઓ સહેલાઈથી કરમાં ગ્રહણ કરી શકે. આ ઉપરાંત જેમ ગુજરાતી ફિલ્મ બનાવવા સરકાર સહાય કરે છે તેમ ચણાના લોટ અને સિંગતેલ (અથવા તો એની અવેજીમાં જે વપરાતું હોય એ!) પર સબસીડી આપવી જોઈએ. આવું થશે તો પછી ટેક્સ ચોરી કરવાનો પ્રશ્ન જ ઉભો નહિ થાય.

જો ગાંઠીયા એ ચણાના લોટમાં લખાયેલી કવિતા હોય તો ભજીયા-ગોટા એ ચણાના લોટમાં લખાયેલી ગઝલ છે. ગઝલની જેમ પહેલા અને છેલ્લા ભજીયાનું ખાસ મહત્વ છે. મત્લાના શેરમાં આખી ગઝલની વાહવાહી મળે છે એમ છેલ્લા ભજીયાનો સ્વાદ લાંબો સમય સુધી મ્હોમાં રહે તે માટે અઠંગ ભજીયાખોર બીજું કશું અને ખાસ કરીને ગળ્યું ખાઈને મોઢું બગાડતા નથી. ગઝલમાં જેમ ઊંડાણ હોય છે એમ ભજીયા ડીપફ્રાય થાય છે. છંદમાં લખાયેલી બધી ગઝલો કંઈ મનનીય નથી હોતી એવી જ રીતે ચણાના લોટમાં બને અને સિંગતેલમાં તળાય એટલે કંઈ બધા ભજીયા આપોઆપ સુરુચીકર નથી બની જતા. ભજીયા તાજા અને ઝારાફ્રેશ પીરસવાનો રીવાજ છે. જયારે કવિ સંમેલનોમાં એકની એક ગઝલ વારંવાર ફટકારવા ઉપર પાબંદી નથી! જોકે ગઝલ અને ભજીયા વચ્ચે આટઆટલી સમાનતા છતાં એક મોટો ફેર એ છે કે ભજીયા બનાવનાર ભજીયા થકી કરોડપતિ બનવાના દાખલા છે, પરંતુ ગઝલ થકી કરોડપતિ બનવાના દાખલા તો ઠીક પાન નંબર ધરાવતા ગઝલકાર મળે તો એ પણ ગુજરાતી શ્રોતાઓની સિદ્ધિ ગણી શકાય!

ભજીયાનું એક સાયન્સ છે, એમાં ફિઝીક્સ અને કેમેસ્ટ્રી છે. ભજીયા વાસી થાય તો એમાં માઈક્રો-બાયોલોજી પણ લાગુ પડે. સેમી-લીક્વીડ ખીરાને તેલમાં ડબકા સ્વરૂપે મૂકવામાં આવે ત્યારે એમાં થતા રાસાયણિક ફેરફારોને કારણે ઉદ્ભવતા ભૌતિક રૂપે એ ઘન સ્વરૂપ ધારણ કરે છે. ફેકટરીમાં બનતી વસ્તુઓમાં ક્વોલીટી કન્ટ્રોલ વિભાગ વસ્તુઓના આકાર અને દેખાવમાં એકરૂપતા લાવવા સદાય પ્રયત્નશીલ રહે છે. પરંતુ ભજીયામાં આકાર એક સરખો હોય એવા કોઈ ધારાધોરણ નથી. ભજીયા ખાવામાં ભજીયાના તાપમાનનું ખુબ મહત્વ છે. વાસી ભજીયા ઝઘડાના કારક છે. ભજીયા ગરમ કોને કહેવાય એ માટે લારીવાળા સાથે યુદ્ધ થયાના અનેક દાખલા અમદાવાદના ઇતિહાસમાં છાપા થકી નોંધાયા છે. અમદાવાદના કોટવિસ્તારના પોલીસસ્ટેશનના રેકોર્ડ ચકાસો તો અનેક ભજીયા સંબંધિત કજિયાની જાણવાજોગ નોંધ પણ જોવા મળે.

સામાન્ય રીતે आकृति गुणान कथयति સૂત્ર અનુસાર વસ્તુના આકાર પરથી એના વિષે અનુમાન બાંધી શકાય છે, પણ ભજીયા એમાં અપવાદ છે. ભજીયામાં ‘છછુંદરીના છએ સરખા’નો નિયમ લાગુ પડે છે. ભજીયા ઉતારનારા એ વેઠ ઉતારી ન હોય તો તમે બટાકા, કાંદા કે રતાળુના ભજીયાને દેખાવ પરથી અલગ તારવી શકાતા નથી. ફક્ત મરચાંના ભજીયા એના આકારથી અલગ તરી આવે છે. મરચાંવાળા ભજીયા ખાવા એ પણ મર્દાનગીનું પ્રતિક મનાય છે. તળેલી વસ્તુઓ અને એમાંય રેલ્વે સ્ટેશન સિવાય ભજીયા તળાતાં હોય તો કોઈનું પણ મન લલચાઈ જ જાય. ઇન્કમટેક્સને તો છેક ૬૦૦ કરોડ ભેગા થયા ત્યારે ભજીયાવાલાની સંપત્તિની ગંધ આવી, પરંતુ ભજીયા બનતા હોય તો એની સુગંધથી રસ્તે જતો, અને ભૂખ ન હોય તેવો વ્યક્તિ પણ ખેંચાઈ જાય છે.

જેમ પાર્ટીકલ ફીઝીક્સમાં તરંગવાદ અને કણવાદની તરફેણમાં અને વિરુદ્ધમાં દલીલો ચાલતી હતી એવી જ દલીલો ઘરના ભજીયા અને બજારના ભજીયા વચ્ચે ચાલતી આવી છે અને ચાલતી રહેશે. મોટેભાગે ઘરે બજાર જેવા ભજીયા નથી બનતા એવી ફરિયાદ દરેકને હોય છે. મમ્મીઓ બજારના ભજીયાના સારા ટેસ્ટ માટે જીવડાવાળા લોટ અને હલકી કક્ષાના તેલને કારણભૂત સાબિત કરે છે. અમારી તો ચેલેન્જ છે કે મમ્મીઓ કહે તે સાઈઝ અને પ્રજાતિના જીવડાવાળો લોટ તથા બળેલા એન્જીન ઓઈલથી લઈને શ્રી હનુમાનજીને ચઢાવેલુ તેલ લાવી આપીએ, પણ બજાર જેવા ટેસ્ટવાળા, જાળીદાર અને પોચા ભજીયા બનાવી બતાવો. જરૂર પડે તો તેલ થઇ આવ્યું કે નહિ તે ચેક કરવા માટે લારીવાળાનો પરસેવો જોઈતો હોય તો એ પણ લાવી આપીશું. બોલો છો તૈયાર?

આપણા પ્રધાન મંત્રીશ્રીના ‘સ્કીલ ઇન્ડિયા’ પ્રોજેક્ટ હેઠળ કૌશલ્યના વિકાસ પર ભાર મુકવામાં આવ્યો છે. આ માટેની એક જાહેરાતમાં સચિન તેંદુલકર એક ફર્નિચરના કારીગરને સમજાવે છે કે ફક્ત કૌશલ્ય વડે આપણે બંને લાકડામાંથી સર્જન કરીએ છીએ. હું લાકડા બનેલાના બેટથી રન બનવું છું અને તમે એમાંથી સુંદર ફર્નીચર બનાવો છો. હવે વિરાટ કોહલી પણ એમાં જોડાવાનો છે. તાજેતરના ભજીયાવાલા કાંડ પછી ભજીયા તળવાનું કૌશલ્ય એ એક ડીઝાયરેબલ સ્કીલ અને પ્રોસ્પેક્ટીવ કેરિયર ઓપ્શન તરીકે બહાર આવ્યું છે ત્યારે આવનારા દિવસોમાં વિરાટ કોહલી ભજીયાના ખીરામાં ભેજનું પ્રમાણ તપાસવું, ઝારાને કેવી રીતે પકડવો, તળવા માટે કેવો સ્ટાન્સ લેવો, ભજીયા ઉથલાવતી વખતે નજર ક્યા ભજીયા પર હોવી જોઈએ, ભજીયા ડીલીવર કરતા પહેલા એમાંથી તેલ કેવી રીતે નિતારવું વગેરે બાબતોનુ મહત્વ સમજાવતો જોવા મળે તો નવાઈ નહિ.

મસ્કા ફન પાણીનો ઘીની જેમ ઉપયોગ કરો.
ખાસ કરીને શિયાળામાં!




Wednesday, December 14, 2016

લાઈનમાં રહો

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી | ૧૪-૧૨-૨૦૧૬
Source: Unknown
જૂની ચાલવાની નથી અને નવી જલદી મળવાની નથી તે સૌએ સ્વીકારી લીધું છે. નોટની વાત છે. જે માથા પર આવી પડે તે સ્વીકાર્યા સિવાય કોઈ છૂટકો નથી. આ પણ નોટની જ વાત છે. રેલવે, બસ અને સિનેમાની ટીકીટો ઓનલાઈન મળતી થઈ તે પછી લાઈનમાં ઉભા રહેવાના મોકા ઘટતા જતા હતા એમાં રૂપિયા ઉપાડવા અને એટીએમની લાઈનમાં ઉભા રહેવાના હંગામી સંજોગો સર્જાયા છે. 

ગુજરાતીમાં લાઈન માટે હાર અથવા કતાર શબ્દ છે. જોકે ગુજરાતીઓ બંને રીતે હારમાં માનતા નથી એટલે; કતાર શબ્દ હિન્દી જેવો લાગે છે એટલે; ને કતારમાં ઉભા રહીએ તો કોઈ દેશની રાજધાનીમાં પહોંચી ગયા હોઈએ એવું અનુભવાય છે એટલે; આવા અનેક કારણસર હાર અને કતારને બદલે આપણે ગુજરાતીઓએ લાઈન શબ્દ અપનાવી લીધો છે. બ્રિટીશ અંગ્રેજીમાં લાઈન નહિ ‘ક્યૂ’ શબ્દ વપરાય છે. પરંતુ કાઠિયાવાડમાં પતિ જો ‘ઓલું શર્ટ આપતો’ એવું કહે તો પત્ની ‘ક્યૂ?’ એમ સામું પૂછે. આમ ‘ક્યૂ’ શબ્દથી કન્ફયુઝન ન થાય એટલે ગુજરાતમાં ક્યૂને બદલે લાઈન શબ્દ વધારે વપરાય છે. વર્ષો પહેલા ગુજરાતમાં નાટકવાળાઓએ સંશોધન કરી લાઈનનો તબિયત સાથે પારસ્પરિક સંબંધ શોધી કાઢ્યો હતો. જોકે આ સંશોધનને હજુ સુધી નથી કોઈ મેડિકલ જર્નલે પ્રગટ કર્યું કે નથી ગુજરાત યુનીવર્સીટીએ આ સંશોધનકર્તાને પીએચડી ડિગ્રી આપી.

એટીએમના સિક્યોરીટીવાળા આજકાલ હીરો બની ગયા છે!

છેલ્લે વાનખેડે પર શાહરુખને દરવાજો બતાવનાર સિસોટીવાળા કાકાને આટલું માન મળ્યું હતું
 
‘લાલો લાભ વિના લોટે નહિ’ – આ કહેવત એ ‘લાઈન’ નામની કવિતાનો કેન્દ્રવર્તી વિચાર ગણાય. અહીં કવિ કહેવા માંગે છે કે જ્યાં કોઈ લાભ મળવાનો હોય ત્યાં લાઈનો લાગતી હોય છે અને લાભ માટે આપણા લાલાઓ લોટવા જ નહિ ધૂણવા માટે પણ તૈયાર હોય છે. આવા લાભખાટુ લાલાઓના ધસારાને ખાળવા આપણે ત્યાં માત્ર એક માણસ ઊભો રહી શકે તેટલી પહોળી રેલીંગ બાંધીને લાઈનો પર નિયંત્રણ મેળવવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવે છે. આવું ન હોય તો એક એક વ્યક્તિની બનેલી અનેક લાઈનો બને છે, જેને ટોળું કહે છે. ટોળા કરતા થોડી વ્યવસ્થિત હોય તો એ પીરામીડ પ્રકારની લાઈન બને છે, જેમાં એકની પાછળ બે એની પાછળ ત્રણ એની પાછળ ચાર લોકો એમ ઉભા રહે છે. વિદેશમાં બે સજ્જનો વચ્ચે બીજા બે જણા ઉભા રહી શકે તેટલી જગ્યા રાખીને લાઈનમાં ઉભા રહેતા હોય છે. એ જગ્યાનો બગાડ કહેવાય. આપને ત્યાં કવચિત લાઈનમાં આવી જગ્યા પડે તો તેને ઘૂસ મારવાની તક તરીકે જોવામાં આવે છે. આપણે ત્યાં તો હૈયે હૈયું દળાય તેવી લાઈનો લગાડવાનો રિવાજ છે. આવી લાઈનમાં જોડાવા નવો આવેલો જાતક પહેલું કામ આગળ કોઈ ઓળખીતું ઊભું છે કે નહિ? તે જોવાનું, અને એ જડે પછી તેની સાથે તારામૈત્રક સાધવાનું કરતા હોય છે. સામે પક્ષે લાઈનમાં તપી રહેલી વ્યક્તિ પણ ‘તારા કાકા દોઢ કલાકથી લાઈનમાં ઉભા છે ટોપા રૂપિયા જોઇતા હોય તો ઉભા રેવુ પડે’ એવું મનમાં બોલીને લાઈનમાં આગળ ઊભેલા કાકાની ટાલ, બારીમાં બેઠેલા કબૂતર કે બીડી ફૂંકતા સિક્યોરિટી ગાર્ડ વગેરેનું બારીકાઈપૂર્વક નિરીક્ષણ કરવામાં પરોવાઈ જતા હોય છે.

લાઈનમાં જો માણસ એકલો ઊભો રહે તો એને એની જાત સાથે વાતચીત કરવાનો મોકો મળે છે જે આજની શહેરી લાઇફમાં દુર્લભ છે. તો ઘણીવાર લાઈન સામાજિક સંબંધો સુધારે છે. અમે હમણાં લાઈનમાં ઉભા રહ્યા તો અમારાથી બે નંબર આગળ જ એક ભાઈ મને જાણીતા લાગ્યા. મોકો જોઈને અમે પૂછ્યું કે

‘બૉસ તમને ક્યાંક જોયેલા છે’

‘મનેય એવું જ લાગે છે કે તમને ક્યાંક જોયા છે’ જવાબ મળ્યો.

ટાઈમપાસ કરવા બંને પક્ષે સભાનપણે વાતચીત આગળ ચલાવી એમાં ખબર પડી કે એ હિતેશભાઈ તો મારા જ બ્લૉકમાં રહેતા હતા. આમ લાઈનમાં ઘણીવાર બે પડોશીઓનું સુભગ મિલન થાય છે. અમારા મિલનના સાક્ષી એવા, અને અમારી બેની વચ્ચે ઊભેલા, અને અમારી બધી વાતો રસપૂર્વક સાંભળતા ચશ્માધારી ભાઈ પણ અમારા મિલનથી એટલાં બધા ભાવવિભોર થઈ ગયા કે એ મને કહે કે ‘તમે આગળ આવી જાવ અને શાંતિથી વાત કરો!’ આટલું કહીને એ લાઈનમાં મારી પાછળ લાગી ગયા ! પછી તો અમે અલકમલકની ઓળખાણો કાઢી ને નંબર આવે ત્યાં સુધીમાં તો એકબીજાના ઘેર ચા પીવાના કોલ-કરાર કરીને છુટા પડ્યા. છેલ્લે ધરતીકંપના આફ્ટરશોકસ વખતે કોમનપ્લોટમાં ભેગાં થતા લોકોમાં આવી આત્મીયતા જોવા મળી હતી !

કુદરતી આપત્તિ હોય કે નોટ બંધ થવાને પગલે લાગતી લાઈન, હમદર્દીના ઓઠાં હેઠળ રાજકીય રોટલો શેકવા લોકો તૈયાર જ હોય છે. આવા કેટલાક લોકોએ ચેનલનો કૅમેરા ફરતો હોય તેટલા સમય સુધી પાઉચ ચા, છાશ, અને નાસ્તો વહેંચવા સુધીની સેવાઓ પણ આપી હતી. એ બહાને પાણીના પાઉચ તથા વેફર-બિસ્કિટ વેચનારાઓને ઘરાકી નીકળી એ નોટબંદીનું જમા પાસું ગણાય. જ્યાં ભીડ થઈ ત્યાં ખીસકાતરુંઓને પણ રોજગારી તો મળી હશે પણ મારેલા પાકીટમાંથી નીકળેલી જૂની નોટો બદલાવવા બીજે લાઈનમાં ઉભા રહેવું પડ્યું હોય તો નવાઈ નહિ. સામાન્ય રીતે એટીએમના એસીમાં આરામ ફરમાવતા કે ખુરશી પર બેસીને બીડી ફૂંકતા સિક્યોરીટીવાળા કાકાઓ હીરો બની ગયા એ જોવાયું. વાનખેડે સ્ટેડીયમ પર શાહરુખને દરવાજો બતાવનાર સિસોટીવાળા કાકાને છેલ્લે આવું માન મળ્યું હતું. બાકી લોકો બાથરૂમની જેમ એટીએમ જતા થયા એ આ સમગ્ર ઘટના ક્રમની સૌથી નોંધપાત્ર બાબત છે.

મસ્કા ફન
હે અર્જુન, ઊભો થા અને એટીએમની લાઈનમાં જઈ ઊભો રહે – અર્જુનના પપ્પા

Thursday, December 08, 2016

મિશન મમ્મી

મિશન મમ્મી

ફિલ્મમાં આરતીબેન પટેલનો સેન્ટ્રલ રોલ હોવાથી ફિલ્મ વિષે ઇન્તેજારી હતી. ફિલ્મના ડાયરેક્ટર આશિષભાઈ ક્યારેક મોર્નિંગ વોકમાં મળી જાય ત્યારે ફિલ્મ વિષે થોડીક માહિતી મળતી. એમાં બુધવારના વિશેષ શોમાં જવાનું આમંત્રણ મળ્યું.

ફિલ્મની વાત કરીએ તો જનરેશન ગેપ વિષે વાત છે. મમ્મી બાળકોની પાછળ દોડી દોડીને ઉંધી પડી જાય પણ બાળકોને એની કદર જ ન હોય. કારણ કે એ બાળક છે અને બાળકો બીજાને જોઇને શીખે છે. અહીં પણ એવું થાય છે અને એમાંથી સર્જાય છે મિશન મમ્મી. જે ઢોકળા ખાય છે એને પિત્ઝા ખાવા છે, જે પિત્ઝા ખાય છે એમણે ઢેબરા ખાવા છે. જે ઢેબરા ખાય છે એમણે પાસ્તા ખાવા છે.
ફિલ્મમાં પ્રભાતિયા છે પણ ગરબા નથી. ઉતારચઢાવ પણ ઓછા છે, બેકગ્રાઉન્ડ મ્યુઝીક તો દૂરદર્શનની ડોક્યુમેન્ટરી જેવું છે. સિમ્પલ ફિલ્મ છે એવું આશિષભાઈએ ફિલ્મ શરુ થતા પહેલા જ કહી દીધું હતું. એટલે જ ફિલ્મમાં મૂત્રવિસર્જનનો એકેય સીન નથી. જોકે ગુજરાતી ભાષા અને ફેમીલી વેલ્યુઝ વિષે ડાયરેક્ટ લેક્ચર્સ સાંભળવાની મઝા ન આવે. પણ આશિષભાઈ એકવાર નક્કી કરે એટલે કહી જ દે. આરતીબેનનો રોલ અને અભિનય દમદાર છે, કન્વીન્સીંગ છે. 
ઓલ ધ બેસ્ટ મિશન મમ્મી !


Wednesday, December 07, 2016

શ શિયાળાનો શ, શ શરદીનો શ

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી | ૦૭-૧૨-૨૦૧૬
‘શ’થી શિયાળો શરુ થઇ ગયો છે અને ‘શ’થી શરદીનાં દરદીઓ પણ દેખાઈ અને સંભળાઈ રહ્યા છે. ચારેતરફ નાકમાંથી બહારની તરફ સરી જતા લીંટના લબકાને પાછા ખેંચવાના પ્રયાસો શરુ થઈ ગયા છે. અત્યારે તો જ્યાં જ્યાં નજર મારી ઠરે હાથમાં રૂમાલ પકડેલા લોકો જણાય છે. શરદીનો પ્રભાવ સાર્વત્રિક તો છે જે, પરંતુ શરદી પોતે બિનસાંપ્રદાયિક અને બિનરાજકીય છે. એ મુડીવાદી કે સમાજવાદી નથી. શરદી સૌ કોઈને થાય છે. નોટબંધીના સમર્થક અને વિરોધીને થાય છે. જોકે શરદી એટલી કંટાળાજનક છે કે જો કોઈ એવું સંશોધન થાય કે ભક્ત પકારના લોકોને શરદી ઓછી થાય છે તો કેટલાય વિરોધીઓ ભક્તમાં કન્વર્ટ થઈ જાય તેમાં શંકાને સ્થાન નથી.

જેને શરદી થઈ હોય એની હાલત કફોડી હોય છે. શરદી મનુષ્યને કોઈ કામ કરવા દેતી નથી. કારણ કે કાળા ધનની માફક નાકમાં જમા થયેલ કેશ જાહેર ન થઇ જાય તેનું આપણે સતત ધ્યાન રાખવાનું હોય છે. બીજી તરફ સામે બેઠેલ કસ્ટમર, કલીગ, મિત્ર, સાહેબને જવાબ આપવાના હોય છે. જમવા બેસો ત્યારે થાળી પણ દૂર રાખવી પડે છે. કાળા કે ડાર્ક શર્ટ પહેરી શકાતા નથી. આ અઘરું કામ છે. લુછી લુછીને નાક લાલ થઈ ગયું હોય એટલે જોકર જેવો દેખાવ થઈ જાય છે. શરદીમાં નાક ઉપરાંત આંખમાંથી પણ પાણી પાણી નીકળતું હોય છે. જોકે તમે રડો તો આંસુ લુછવા કોઈ રૂમાલ આપે છે, પણ શેડા લુછવા કોઈ રૂમાલ નથી આપતું એ હકીકત છે.
  

Source: unknown
શરદી દરેકેની આગવી હોય છે. પોતીકી હોય છે. સાહિત્યમાં અત્યારે સહિયારું સર્જન શરુ થયું છે, પણ શરદીમાં આખા ઘરના દરેક સભ્યને થઈ હોય તો પણ દરેકની શરદી પોતાની આગવી હોય છે. નાના બાળક સિવાય દરેકે પોતે જાતે નાક સાફ કરવું પડે છે. મોટા ઉદ્યોગપતિ હોય કે નેતા, બિલ્ડર હોય કે અભિનેતા સૌ પોતાનું નાક જાતે સાફ કરે છે. નાક સાફ કરવા માટે રામુકાકા રાખી શકાતા નથી, અથવા તો ઇતિહાસમાં એવા કોઈ માણસ રાખ્યા હોય એવા દાખલા જડતા નથી. ધારોકે કોઈ તાલેવંત આ કાર્ય માટે માણસ રાખે તો પણ અમુક આંતરિક ક્રિયાઓ તો જાતે જ કરવી પડે છે તે સુવિદિત છે.

દહીંમાંથી જ બનતા હોવા છતાં જેમ તરલતાની રીતે મઠ્ઠો એ છાશ અને શિખંડ વચ્ચેની અવસ્થા છે એમજ શેડા એ તબીબી ભાષામાં જેને રનિંગ નોઝ અને સ્ટફડ નોઝ કહે છે, એ બે વચ્ચેની અવસ્થા છે. રનિંગ નોઝના કિસ્સામાં નાકના ઊંડાણમાંથી ઉદ્દભવતો પ્રવાહ હોઠની ઉત્તરે આવેલ ઢોળાવ પર થઈ ખીણમાં પ્રવેશે ત્યારે તેની ગતિ સ્કૂટી પર શિફોનનો ​​ઉત્તરીય (દુપટ્ટો યુ સી) હવામાં લહેરાવતી જતી તરુણી જેવી હોય છે. જાતકે વારંવાર આ દુપટ્ટા પર કાબુ સ્થાપિત કરતા રહેવું પડે છે. સ્ટફડ નોઝાવસ્થામાં મનુષ્યની નાસિકાના ફોરણાની હાલત કૂલ્ફીના મોલ્ડ જેવી હોય છે.​ આ બંને આ બંને અવસ્થાઓની વચ્ચે શેડાવસ્થા આવે છે, જેમાં પ્રવાહની ગતિ ધીમી હોય છે. બીજી ખૂબી એની અનિશ્ચિતતા છે. ઉપરવાસમાંથી આવરો કેટલો હશે અને વ્હેણ ક્યારે ચાલુ થશે એ બાબતે સટ્ટો રમી શકાય એવી અનિશ્ચિતતા રહેલી હોય છે. મનુષ્યના મનમાં શું રહેલું છે એ તમે કદાચ કલ્પી શકો પણ એના નાકમાં શું છે એ કહેવું અઘરું છે. જેમ નાની ચોરીમાં પકડાયેલ ચોર પાસેથી પોલીસ પાછલી દસ-બાર ચોરીનો માલ કઢાવે છે, તેવું જ શરદીમાં નાક સાફ કરનાર સાથે થાય છે. આવા કિસ્સાઓમાં નાક નસીંગતી વખતે ફોરણામાં હાજર સ્ટોકની સાથે ગોડાઉનમાં અગાઉ સ્ટોક કરેલા માલનો પણ નિકાલ કરવાનો વારો આવતો હોય છે. ઘણાને ટ્યુબલાઈટની જેમ નાકમાં શેડા ઝબકી જતા હોય છે. તો નાના બાળકોનાં નાકમાં ચાઇનીઝ લાઈટની જેમ શેડા ઝબૂકતા હોય છે. આ રોશની કેવી રીતે બંધ કરવી એ મોટા ભાગની મમ્માઓની સમસ્યા છે.

શરદી સાથે માણસને બાલ્યાવસ્થાથી જ પનારો પડતો હોઈ કોઈ પણ ઉંમરની વ્યક્તિ માટે એ નવી સમસ્યા ન કહેવાય, પણ શરદીથી પ્રેરિત કેટલીક બાબતો માણસને સમય જતા સમજાય છે. જેમ કે, બરફમાંથી બનાવવામાં આવતા સ્નો-મેનનાં નાક તરીકે લાલ ​ગાજર કેમ ભરાવવામાં આવે છે એ માણસને મોટી ઉંમરે શરદી થાય ત્યારે જ સમજાય છે. આમ છતાં અમને આજ સુધી એ વાત નથી સમજાઈ કે વરરાજાને પોંખતી વખતે એનું નાક ખેંચવા માટે જીવ ઉપર આવી જતી સાસુઓ જમાઈને શરદી થઇ હોય ત્યારે નાક ખેંચવા કેમ નહિ આવતી હોય?

‘શરદીની સારવાર કરશો તો એ અઠવાડિયામાં મટી જશે, અને નહિ કરો તો એ સાત દિવસમાં તો મટી જ જશે’ - શરદી અંગે બાવા આદમના બાબાને તપાસતી વખતે ડોકટરે ક્રેક કરેલી આ જોક એ શરદી બાબતની જમીની હકીકત છે. વ્યક્તિને એલોપેથી દવા પ્રત્યે નફરતની શરૂઆત લગભગ તો શરદીથી જ થાય છે. રોગની તાસીર પ્રમાણે આ નફરત સામાન્ય ચીડથી લઈને ખૂન્નસ સુધી પહોંચી જતી હોય છે. પુત્રપ્રાપ્તિ માટે શહેનશાહ અકબરે જે રીતે દરદર પર માથું ટેકવ્યું હતું એમ હઠીલી શરદીના પેશન્ટો વિવિધ ઉપચાર પદ્ધતિઓ અજમાવ્યા પછી છેવટે નાસ, વાટણ-ચાટણ, કાવા-ઉકાળા કે બાંડિયું સ્વેટર-મફલર-ટોપીના ખોળે માથું મૂકી દેતા હોય છે અને પછી એ વસ્ત્રો એમને આજીવન વળગી રહે છે.

મસ્કા ફન

ગુંગા એ શરદીનો ભવિષ્યકાળ છે !

Wednesday, November 30, 2016

ચેન્જ લાવો

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી | ૩-૧૧-૨૦૧૬
મેનેજમેન્ટ ગુરુઓ ચેન્જમાં માને છે. બસ કંડકટર પણ ચેન્જ માંગે છે. આધ્યાત્મિક ગુરુઓ વિચારો અને વ્યવહારમાં ચેન્જ લાવવાનું કહે છે. ડાયેટીશિયન્સ ભોજનમાં ચેન્જ લાવવાનું કહે છે. ફૂટબોલ અને ક્રિકેટ જેવી રમતના કોચ પ્રતિસ્પર્ધી પ્રમાણે રમતના વ્યૂહમાં ચેન્જ લાવવાનું કહે છે. એકનું એક ખાઈને કંટાળે એટલે પુરુષ વર્ગ પણ ઘરના ભોજનમાં ચેન્જ ઈચ્છે છે, પરંતુ ધાર્યું ધણીનું થતું નથી. અમારું સજેશન છે કે જે પુરુષો ઘરના ભોજનમાં બદલાવ જોવા ઈચ્છતા હોય તેમણે અઠવાડિયે એક દિવસ ગોગલ્સ પહેરીને જમવા બેસવું જોઈએ! પણ અત્યારે કોઈની પાસે બેસવાનો સમય નથી. કારણ કે દેશભરનાં પુરુષો અત્યારે બેંકમાં નોટો ઠાલવી રહ્યા છે. અને સ્ત્રીઓ એ નોટો ગણવાનું કામ કરી રહી છે. બેન્કોમાં તો હાલ નોટો ગણવા કરન્સી કાઉન્ટીંગ મશીનો વપરાય છે પણ જૂની પદ્ધતિ પ્રમાણે જો થૂંક લગાવીને નોટો ગણવામાં આવે તો ગણનારને ચોક્કસ ડીહાઈડ્રેશન થઈ જાય એટલી સંખ્યામાં નોટો બેંક પહોંચી રહી છે.

આ અગાઉ અમે અહીં જ ફાટેલી નોટ ચલાવવાના ઉપાયો બતાવી ચુક્યા છીએ. પણ અમુક લોકો પાંત્રીસ રૂપિયાની ફાટેલી નોટ જેવા હોય છે, જે આખી હોય તો પણ ન ચાલે. અત્યારની ૫૦૦-૧૦૦૦ની નોટ સાથે પણ એમને ન સરખાવી શકાય કારણ કે એ નોટો તો હજુ પણ બદલાવી શકાય છે. અમુક લોકો આપણે ત્યાં ચૂંટણી, મોટી સભાઓ કે ટ્રાફિક વખતે સેવાઓ આપતા અને કિશોરોમાં ‘ચકલી પોલીસ’ તરીકે ઓળખાતા વોલન્ટીયર્સ જેવા હોય છે જેમની પાસે સીટી વગાડવા સિવાય કોઈ સત્તા હોતી નથી અને એમની સીટી પણ કોઈ સાંભળતું નથી હોતું. આવા લોકોનું ક્યાંય ચાલતું નથી હોતું. ઘરમાં નથી ચાલતું, ઓફિસમાં નથી ચાલતું, સમાજમાં નથી ચાલતું.પણ જે લોકોનું ક્યાંય નથી ચાલતું એવા લોકોનું સોશિયલ મીડિયા ઉપર ચાલે છે. આજની તારીખે ભારતમાં જનધન યોજનામાં ખુલેલા ખાતાની સંખ્યા અને ફેસબુક ખાતા લગભગ સરખા છે. જેમ જનધન યોજનામાં ઝીરો બેલન્સ ચાલે છે એમ સોશિયલ મીડિયા પર પણ મગજમાં બુદ્ધિનું બેલેન્સ હોવું જરૂરી નથી. જોકે સોશિયલ મીડિયા પર પોતાના વિચારો ઠાલવવા માટે મોબાઈલમાં બેલેન્સ હોવું જરૂરી છે!

ગાંધીજી એ કહ્યું છે કે બી ધ ચેન્જ ધેટ યુ વોન્ટ ટુ સી ઇન ધ વર્લ્ડ. જોકે આપણે ત્યાં અને આપણા પાડોશી દેશમાં તો ખાસ, અંગ્રેજીની ઓછી જાણકારીને કારણે ‘બી ધ ચેન્જ’ના બદલે ‘પ્રિન્ટ ધ ચેન્જ’ કરે છે. ગાંધીજીના ફોટાવાળી નોટો! પૂ. બાપુના આ સૂત્રથી પ્રેરણા લઈને દુનિયા બદલવા માટે તૈયાર થયેલા અમુક લોકોમાં કપડા બદલતી વખતે લેંઘાની એક બાંયમાં બે પગ નખાઇ જવાને લીધે ભોંય ભેગા થઇ જાય તો ઉભા થવાની પણ તાકાત નથી હોતી. આઝાદીની ચળવળમાં બાપુને આવી ઘણી નોટો મળી હતી. પણ એમને દરેક પ્રકારનું યોગદાન સ્વીકાર્ય હતું. ધર્મસ્થાનોની દાનપેટીઓ પાંચસો અને હજારની નોટોથી ઉભરાય છે. આજે ગાંધીજી, જે તિજોરીઓમાં, કોથળાઓમાં, સુટકેસોમાં, ડબલબેડ નીચે, માળીયામાં બંધ હતા એમને હવે ચોખ્ખી હવા ખાવા મળી રહી છે એનો અમને આનંદ છે, ફોર અ ચેન્જ!

બદલાવના આ દૌરમાં બદલી શકાય એવું બધું બદલાવી નાખવું જોઈએ એવું ઘણા માને છે. જુનું આપીને નવું લઈ જવાની સ્કીમ પહેલા વસ્તુઓ અને હવે નોટોમાં લાગુ પડી છે તેથી ઘણાને આશા જન્મી છે. ઉંમરલાયક પુરુષોને નોટો અને લગ્નજીવન માટે એક સરખી તકલીફ્ છે, જૂની જતી નથી અને નવી મળતી નથી. જોકે સરકાર પરણિત પરુષો માટે અત્યારે કોઈ વિશેષ લાભદાયક યોજના લાવે તેવી આશા રાખવી નકામી છે. તેમ છતાં કદાચ આવી કોઈ સ્કીમ અમલમાં આવે, તો સ્ત્રીઓ ‘ગધેડાએ પહેલી ફૂંક મારી’ જેવું કંઈ કરે તો નવાઈ નહિ. આમેય સ્ત્રીઓને કળવી મુશ્કેલ છે.

નોટો બદલાવવાની પરિસ્થિતિમાં ગુજરાતીઓની સેન્સ ઓફ હ્યુમર ખીલી ઉઠી છે. રોકડાના અભાવે અને લાઈનમાં પડતી અગવડ વચ્ચે જાત પર અને પરિસ્થિતિ ઉપર રમૂજ કરી રહ્યા છે. કેટલાક ભેજાએ અમુક જૂની ફિલ્મોના ગીત જો નોટબંદીના માહોલમાં લખાયા હોત તો એ કવિની કઈ મનોદશાનું નિરૂપણ કરતા હોત એ સમજાવતા વોટ્સેપ ફોરવર્ડઝનો દોર ચલાવ્યો છે. અમને પણ કેટલાક એવા ગીતો જડ્યા છે. જેમ કે,

બેંકમાં કેશ ખલાસ થઇ જવાના કારણે સાંજે ખાલી હાથે પાછા આવેલી પત્નીને જોઇને કવિએ નાખેલો નિસાસો ફિલ્મ ઈજાજતના ‘ખાલી હાથ શામ આઈ ...’ ગીતમાં જોઈ શકાય છે. ગીતમાં આગળ કવિ લખે છે ‘રાત કી સિયાહી કોઈ, આયે તો મિટાયે ના, આજ ના મિટાયે તો યે, કલ ભી લૌટ આયેગી..’ મતલબ કવિને ખબર છે કે નોટ બદલતી વખતે આંગળી પર કરેલું અવિલોપ્ય શાહી (Indelible ink) નું ટપકું મિટાવી શકાય એવું નથી. એ કહે છે કે ‘આજ ભી યે કોરી રૈના, કોરી લૌટ જાયેગી ...’ મતલબ કે કવિને ડર પણ છે કે આમ જ ચાલશે તો હજારની ‘કોરી’ (શ્લેષ) કડકડતી નોટો કચરામાં નાખવી પડશે. આવામાં ડાયમંડનાં બિઝનેસમાંથી કવિતામાં ઊંધેકાંધ ખાબકેલા કવિને કોઈએ પૂછ્યું કે ‘તમે કેમનું ગોઠવ્યું છે?’ તો કવિ કહે ‘ધીરે ધીરે પ્યાર કો બઢાના હૈ, હદ સે ગુજર જાના હૈ ...’ અર્થાત કવિ ઓગણ પચાસ હજારના હપ્તામાં મોટી રકમ વગે કરવાની ફિરાકમાં છે.

બાય ધ વે, તમે કેમનું ગોઠવ્યું છે?

મસ્કા ફન
જે પ્રશ્ન અત્યાર સુધી સંતાનો માટે પૂછાતો હતો.
એ હવે રૂપિયા માટે પુછાય છે ...
"તમારા ઠેકાણે પડી ગયા?"

Wednesday, November 23, 2016

એલિયન્સ સાથે લડવા આપણે કેટલા સજ્જ છીએ ?

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી | ૨૩-૧૧-૨૦૧૬
 
એલિયન્સ એટલે કે પરગ્રહના જીવો જો પૃથ્વી પર આક્રમણ કરે તો આપણે એમનો સામનો કરવા કેટલા સજ્જ છીએ એ કદી વિચાર્યું છે? પોલીસ કે લશ્કર પાસે આ માટે તાલીમબદ્ધ જવાનો છે ખરા? આ બાબતમાં આપણો અનુભવ કેટલો? ‘કોઈ મિલ ગયા’ના ફ્રેન્ડલી ‘જાદૂ’ અને જોકર જેવા ‘PK’ સિવાય બીજા કોઈ સાથે આપણે પનારો પડ્યો છે ખરો? બીજી ઘણી બાબતની જેમ, એલિયન સામે લડવામાં પણ અમેરિકા મોખરે છે. અમેરિકા એ વિલ સ્મિથ, આર્નોલ્ડ શ્વોરઝેનેગર, ટોમ ક્રુઝ જેવા વીરોની ભૂમિ છે જેમણે ફક્ત માભોમ જ નહિ પણ સમગ્ર વિશ્વના રક્ષણ માટે પોતાની જાનની પરવા કર્યા વગર સાહસો ખેડ્યા છે. એમના પરાક્રમોને ગ્રંથસ્થ કરનાર કોઈ મજબુત લેખક મળ્યો હોત તો જગતને ‘અમેરિકાની રસધાર’ પણ મળી હોત એમાં કોઈ શક નથી. જો કે એ વાત જુદી છે વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર અને પેન્ટાગોન પર પેસેન્જર પ્લેન લેન્ડ થયા ત્યારે વિલ સ્મિથની સાસુ હોસ્પીટલમાં હતા, આર્નોલ્ડ એના બાબાને પીકનીક પર લઇ ગયો હતો અને ટોમ ક્રુઝ પેનેલોપ ક્રુઝ સાથે ડેટિંગ પર હતો એટલે આ દુર્ઘટના ઘટી. બાકી પૃથ્વી પર સંકટના વાદળ ઘેરાય ત્યારે હોલીવુડની ફિલ્મોમાં બતાવે છે એમ સાઈરન વગાડતી પોલીસની ગાડીઓ, એમ્બ્યુલન્સ અને સ્ટાઈલથી ઉડતા હેલીકોપ્ટરો તો ૯/૧૧ વખતે પણ આવી ગયા હતા, પણ હિન્દી ફિલ્મની પોલીસની જેમ બધું પત્યા પછી.

અમે આ વાત ભલે હળવાશથી માંડી હોય પણ મુંબઈના અજય કુમાર આ બાબતે બહુ ગંભીર અને ચિંતિત છે. એમણે આર.ટી.આઈ. હેઠળ ગૃહખાતા પાસેથી એલિયન્સ, ઝોમ્બી અને બીજા અગોચર વિશ્વના તત્વો જો આપણા દેશ પર હુમલો કરી દે તો આપણું તંત્ર એનો સામનો કરવા માટે કેટલું સજ્જ છે એ જાણવા માગ્યું હતું. જોકે ગૃહખાતાએ તો આ બાબત પૂર્વપક્ષાત્મક એટલે કે hypothetical જણાતી હોઈ તેમના કાર્યક્ષેત્રમાં આવતી નથી એમ કહીને એની ઉપર ટોપલો ઢાંકી દીધો પણ અમને લાગે છે કે આ બાબતે ચર્ચા થવી જોઈએ.

સદનસીબે અત્યાર સુધી આપણો પનારો જે એલીયનો સાથે પડ્યો છે એ બધા ડાહ્યા હતા. પણ ન કરે નારાયણ કોઈ એલિયન વાયડું નીકળ્યું અને આપણું ઈન્ટરનેટનું નેટવર્ક ખોરવી નાખે તો દેશના ઝૂઝારુ યુવાનોની શી હાલત થાય? અહીં ગુજરાતમાં બેને ફક્ત થોડા જ દિવસ માટે નેટ-બેન મુક્યો હતો એમાં કેટલાક તો એટલા નવરા પડી ગયા હતા કે વોટસેપ-ફેસબુક વગર હવે જીવવામાં રહ્યું શું એમ વિચારીને ગૂગલ સ્ટોર ઉપર મરવાના ઉપાયો બતાવતી એપ્લીકેશનની શોધવા મંડ્યા હતા. એમાં પણ એમને કમબખ્ત ઈન્ટરનેટ નડ્યું. હવે જ્યાં સરખી રીતે મરી પણ શકતું હોય તો એ પ્રજા જાય ક્યાં?

રોજબરોજની જીંદગીમાં આપણો પનારો પૃથ્વી પરના જ અનેક ભયાનક અને કદાવર જીવો સાથે પડે છે, પણ એનો નીડરતાથી સામનો કરવા માટે આપણી સજ્જતા તપાસશો તો આંચકો લાગશે. જેમ કે, તમારે સ્વીચ પાડવી હોય પણ સ્વીચબોર્ડ ઉપર ગરોળી બેઠી હોય ત્યારે ‘છીછ ... છીછ...’ કરવા અને તાલી પાડવા સિવાય કંઈ કરી શકતા નથી. કૂતરાને ભગાડવા માટે ‘હોડ..’ કે ‘હટ્ટ..’ જ બોલો છો કે બીજું કંઈ? સમજ્યા કે વંદાને મારવા માટે તમારી પાસે સાવરણી જેવું મહાશાસ્ત્ર છે, પણ વંદો સામે આવીને ઉભો રહે ત્યારે તમારી હાલત બંદૂક વગર બોર્ડર પર પહોંચી ગયેલા સૈનિક જેવી હોય છે કે નહિ? અને તમે સાવરણી લઈને આવો ત્યાં સુધી વંદો તમારી રાહ જોઇને ઉભો રહેવાનો હતો? એક જમાનામાં તડકે સૂકવેલા અનાજ, પાપડ અને સાળેવડામાં ગાય મોઢું ના નાખે એ માટે બહાદુર માજીઓ લાકડી લઈને બેસતી. અત્યારે તો બ્યુટીપાર્લર અને સ્પાના લીધે માજીઓ લુપ્ત થવાના આરે છે ત્યારે લાકડી પણ ક્યાંથી હોવાની? આ સંજોગોમાં લેસર બીમવાળી ‘લાઈટસેબર’ તલવારો લઈને ઉતરી આવેલા ‘સ્ટાર વોર્સ’ ના જેડાઈ યોદ્ધાઓનો સામનો સાવરણીથી કરવાના હતા? વાત કરો છો! આપણી પણ કોઈ જવાબદારી ખરી કે નહિ?

આમ જુઓ તો એલિયન્સને દૂર રાખવાના આપણી પાસે ઘણા ઘરગથ્થું ઉપાયો છે. જેમ કે લીંબુ-મરચાં લટકાવવા. આ માન્યતા દૂર કરવામાં આવે તો લીંબુના ભાવ અડધા થઈ જાય. વર્ષો પહેલા હજીરા સાઈટ પર સર્વેયર અને મિત્ર રામ સુમેર પટેલે અમને એકવાર હળવાશથી કહ્યું હતું કે ‘સાહબ, પ્રાબ્લેમ નહિ હૈ તો ખડા કરો, મેનેજમેન્ટ કો બતાઓ કે પ્રાબ્લેમ હૈ, ફિર ઉસકો સોલ્વ કરો’. આપણા તાંત્રિકો અડદના દાણા નાખીને કેટલાય કલ્પનાતીત ભૂતો ઉભા કરે છે, અને પછી તેમને ઝાડું મારીને ભગાડી પણ દે છે. અફકોર્સ, એમાં ઘણીવાર અસરગ્રસ્તની તિજોરીમાં પણ ઝાડું વાગી જાય છે. તાંત્રિકોમાંના અમુક તો પાછા ગોલ્ડ મેડાલીસ્ટ છે! આ પ્રકારના વિશિષ્ટ ક્વોલીફીકેશન ધરાવનારાઓમાં સિલ્વર મેડલ અને બ્રોન્ઝ મેડલને સ્થાન નથી હોતું. આમેય પરીક્ષા લીધા વગર અપાતા હોય ત્યારે શું કામ બ્રોન્ઝ મેડલ લેવો?

અમદાવાદમાં તો જોકે એલિયન્સ આવી શકે તેમ નથી કારણ કે એવું મનાય છે કે ગાયના છાણમાં અનેક ગુણ છે અને એમનો એક આ આસુરી શક્તિઓને દૂર રાખવાનો પણ છે. હવે અમદાવાદમાં તો કોઈ રસ્તો કે કોઈ આંગણું છાણ વિનાનું નથી તો આસુરી શક્તિઓ ઘૂસે ક્યાંથી? તેમ છતાં ધારોકે એલિયન્સ અમદાવાદમાં એકવાર ઘુસી જાય તો અમદાવાદના ફાફડા, ઊંધિયું ને જલેબી ખાઈને પછી અહીં જ રહી પડે ને?

મસ્કા ફન

નોટ ને બદલાવવામાં જલ્દી કરો ‘અધીર’
એક તો ઓછો સમય ને પાછળ લાંબી લાઈન છે.

Wednesday, November 16, 2016

નોટની નૌટંકી

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી | ૧૬-૧૧-૨૦૧૬

ચલણમાંથી પ૦૦-૧૦૦૦ની નોટ રદ થવાથી લોકો દોડતાં થઈ ગયા છે. નોટ બદલાવવા. છૂટા મેળવવા. બ્લેકના વ્હાઈટ કરવા. ખરેખર અત્યારે કહી શકાય કે દેશ બદલ રહા હૈ … અલબત્ત પુરાની નોટ્સ. આમ પણ ગુજરાતમાં તો દિવાળી ટાઈમે કચરો સાફ કરવાનો રિવાજ છે જ. એમાં જૂની અને નકામી વસ્તુઓ સામે વસ્તુ લેવાય છે, ફેંકી દેવાય છે, વેચી દેવાય છે કે પછી કોઈને આપી દેવાય છે. આ બધું જ અત્યારે નોટોનાં સંદર્ભમાં થઈ રહ્યું છે. અત્યાર સુધી પાનના ગલ્લે જ દેશહિતની વાતો થતી હતી, હવે ક્લબોમાં, ફાર્મહાઉસોમાં, જીમોમાં બધે થવા લાગી છે. જોકે શરૂઆતની અપેક્ષિત હાલાકી છતાં જેના બ્લેકના રૂપિયા ફસાયા છે એ ગરીબોને નામે પોક મૂકી રહ્યા છે. જે લાઈનમાં ઉભા રહ્યા નથી એ લાઈનમાં ઉભા રહેલા વતી રોવે છે.

નોટો બદલાવવા માટે લાંબી લાઈનો લાગે છે. ‘હમ જહાં ખડે હોતે હૈ લાઈન વહીં સે શુરુ હોતી હૈ..’ એવો અમિતાભ ટાઈપનો દુરાગ્રહ ધરાવતા લોકો અડધી રાત્રે, જ્યાં ભોજીયો ભ’ઇ પણ ન ફરકતો હોય એવી બેંક શોધી રહ્યા છે જેથી એ જ્યાં ઉભા રહે ત્યાંથી લાઇન જ શરુ થાય. પણ હાલના સંજોગોમાં તો રાતના બાર વાગે પણ એમના પહેલાં એમના જેવા જ પંદર-વીસ અમિતાભો આવીને ઉભેલા જોવા મળે છે. સરવાળે આવા લોકો લાઈન વગરની બેંક શોધવા માટે પેટ્રોલ બાળીને એની સામે જૂની નોટોથી પેટ્રોલ પુરાવીને નોટોનો નીકાલ કર્યાનો સંતોષ લઇ રહ્યા છે.

આવામાં અમારા એન્ટેનામાં કેટલાક એક એવા ન્યૂઝ આવ્યા છે, જે સાચા છે નહિ, પણ સાચા જેવા લાગે છે :

ડોકટરે વજન ઊંચકવાની મનાઈ કરી હોવા છતાં બંડલોની હેરફેર કરવા જતાં આવ્યો હાર્ટ-એટેક!

રાણીપનાં રહેવાસી હસમુખભાઈ હૈયાફૂટાને ડોકટરે વજન ઊંચકવાની મનાઈ કરી હતી, પરંતુ બ્લેકના બન્ડલોનો થેલો ભરી લોકરમાંથી કાઢી ફ્લેટમાં માળીયે ચઢાવવા જતાં હસમુખભાઈને એટેક આવી ગયો હતો. અહીં ચોખવટ એ કે હૈયાફૂટા એ એમની અટક નથી પણ એમની પ્રકૃતિ છે, ઓવર ટુ હસમુખભાઈ. હા, તો હસમુખભાઈને નજીકના દવાખાને લઈ જવામાં આવ્યા, પરંતુ ત્યાં ડોક્ટર પોતાની કેશનો વહીવટ કરવા ગયા હોવાથી અને મેડિકલ ઇન્સ્યોરન્સ પણ ન હોવાથી પણ તાત્કાલિક સારવાર મળી શકી નહોતી. ત્યાંથી એમને સરકારી દવાખાનામાં ખસેડાતા ત્યાં એમને જરૂરી ટ્રીટમેન્ટ મળતા જીવ બચ્યો હતો. નોટોનાં બંડલો પોલીસે કબજે કર્યા છે તે વાત હસમુખભાઈથી પરિવારે છુપાવી છે નહિતર એમને બીજો હાર્ટએટેક આવવાની શક્યતા હતી.

મોટી સંખ્યામાં બિલ્ડરોએ વિદેશ સફરની ટીકીટો બુક કરાવી

એરલાઈન્સને મોટી નોટો સ્વીકારવાની છૂટ હોવાથી ઘણા બિલ્ડરો વિદેશની ટીકીટો બુક કરાવીને બે-ચાર મહિના વિદેશ જવાની તૈયારીઓ કરી છે. રીઅલ એસ્ટેટમાં મોટા પાયે કેશ ટ્રાન્ઝેક્શન થાય છે એ ઓપન સિક્રેટ છે ત્યારે કાળાનાણા પર નિયંત્રણ આવતાં બિલ્ડરો પોતાની પાસે રહેલી કેશનો વહીવટ કરી, બાકીની કેશથી ટીકીટ લઇ વિદેશ જવાની તૈયારીમાં છે. કારણ કે કેશના અભાવે અગામી વરસમાં ધંધો મંદ રહેવાનો છે એ નક્કી છે. જોકે સપ્લાયરોને અત્યાર સુધીનો હિસાબ ચૂકતે અને એ પણ રોકડામાં મળી રહ્યો છે એ અલગ વાત છે!

એકએક નોટો બંધ કરવાના નિર્ણયને પગલે મોટાભાગના લોકો આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા છે. જયારે ઘણાને બગાસું ખાતા મોંમાં પતાસું પડ્યા જેવું થયું છે. જેમ કે ટ્રાવેલ કંપનીઓ, જેમને દિવાળી પછી અને લગ્નની સિઝનમાં ઘરાકી નીકળી છે. સોનાચાંદીના વેપારમાં અમુકે પહેલા સ્પેલમાં ચોર, કસાઈ કે શિકારી સ્વરૂપે મોટી સંખ્યામાં બકરા વધેરી નાખ્યા હોવાના સમાચાર ઇન્કમટેક્સવાળાના કાને પડ્યા છે. ખાનગી કંપનીઓના કર્મચારીઓના ખાતામાં એમના બોસે છ-છ મહિનાની સેલરી એડવાન્સમાં જમા કરી દીધી છે. એમાંથી કેટલાકે તો મહિનામાં નોકરી અને શહેર બદલવાના પ્લાન પણ કરી દીધા હોવાનું બિનસત્તાવાર રીતે અધીર ન્યુઝ નેટવર્ક દ્વારા જાણવા મળ્યું છે.

આમ છતાં તકલીફ તો રહેવાની. ઘણાને તો ઉંચો વટાવદર આપીને સોના સાઇંઠ કર્યા પછીનો આંકડો એટલો મોટો છે કે રીટર્ન મારફતે ઇન્કમટેક્સ ડીપાર્ટમેન્ટના ગળે ઉતારવો અઘરુ પડશે. બાકી હોય એમ સાહેબે કર્ણાટકના બેલગામ ખાતે કાળા નાણાના સોદાગરોને ઝાટકતા કરેલા બે-લગામ ભાષણ બાદ ‘સોકે હુએ સાઠ, આધે ગયે નાઠ, દસ દેંગે (ટેબલ નીચેથી જ સ્તો), દસ દિલવાયેંગે ઔર દસમેં ક્યા લેના ઔર દેના?’ ટાઈપના હિસાબો નહિ ચાલે એવું લાગે છે.

હવે સરકારના આ પગલાથી કાળુ નાણું ઘટશે કે નહિ ઘટે એ તો સમય બતાવશે પણ ભવિષ્યમાં એની અસરો જરૂર દેખાશે. જેમ કે, સાતમા ધોરણના ગણિતના પેપરમાં આવો પ્રશ્ન પૂછાઈ શકે -

પ્રશ્ન ૬ (અ) મુલચંદભાઈ પાસે ૮૦ લાખ રૂપિયા રોકડા પાંચસો અને હજારની નોટો રૂપે હતા. વોલન્ટરી ડિસ્કલોઝર સ્કીમમાં એમણે રૂપિયા ભર્યા હોત તો સરચાર્જ-પેનલ્ટી સહીત કુલ ૪૫ ટકા ટેક્સ ચૂકવવો પડ્યો હોત. નોટ બેન થયા પછી એમણે ૧૦ લાખ રૂપિયાની ચાંદી ૪૫૦૦૦ હજારના માર્કેટભાવ સામે ૫૫૦૦૦ આપીને લીધી. આ ઉપરાંત ૩૫ લાખનું સોનું બજાર ભાવ કરતાં ૨૪ ટકા વધારે ભાવ આપીને લીધું. બાકીના રૂપિયા એમણે ચાર સગાઓને અનુક્રમે ૧૨ ટકા, ૧૫ ટકા, ૧૮ ટકા અને ૨૦ ટકા વટાવ તરીકે આપી ફેરવ્યા. ટેક્સ ભર્યો હોત એની સરખામણીમાં આ સોદામાં મુલચંદભાઈના વારસોને કેટલો ફાયદો થયો?
નોંધ : મુલચંદભાઈ આ વહીવટ કરવામાં ગુજરી ગયા છે!

મસ્કા ફ્ન

પસ્તીવાળાએ અમને પાંચસોની નૉટ આપી!
અમે કહ્યું 'પહેલાં એ નકકી કરી લઇએ કે આપણા બેમાંથી પસ્તીવાળો કોણ છે.'

Saturday, November 12, 2016

હાર્દિક અભિનંદન - ગુજરાતી ફિલ્મ ફન રીવ્યુ

ગુજરાતી ફિલ્મનો હળવા હાથે લખાયેલો ફન રીવ્યુ. ૧૨-૧૧-૨૦૧૬ સીટી ગોલ્ડ, શ્યામલ.

સૌથી પહેલા તો એ ચોખવટ કરી દઈએ કે આ ફિલ્મ અનામત આંદોલન કે આંદોલનની ખરી-ખોટી સફળતા વિષે નથી. હીરોનું નામ હાર્દિક છે, પણ એ પોરબંદરનો છે અને એના જેવા ઘણા સ્મોલ-ટાઉન ગાયઝની જેમ પોતાને હીરો સમજે છે. બીજા બે નંગ કચ્છ અને ડીસાના છે જેમના નામ અભિ અને નંદન છે. નંદન ફિલ્મમાં એક જ વાર જીજે-૦૨ ભાષા બોલે છે. આ ત્રણે નંગ અમદાવાદમાં ભણવા આવે છે અને પછી બાપને પૈસે ચીલ મારવા લાગે છે! આવું થવું સ્વાભાવિક છે કારણ કે યુનીવર્સીટીનાં મોટાભાગના ડીગ્રી કોર્સમાં પરીક્ષા સિવાય વિદ્યાર્થી ખાસ કામ પાસે હોતું નથી !

શુટિંગ અમદાવાદમાં અને થોડું પોરબંદર થયું છે. અમદાવાદમાં એલિસબ્રીજ, રીવરફ્રન્ટ સિવાયના સ્થળો અને ભીડ નથી દેખાતી તે જામતું નથી. અમદાવાદ હોય, કોલેજીયન્સ હોય અને કીટલી પરનાં સીન ન હોય? જોકે ત્રણેય જણા યુનીવર્સીટી વિસ્તારની કોઈ કીટલી પરથી ઉઠાવી લીધા હોય એવા લાગે છે ખરા. હાસ્તો, હિન્દી ફિલ્મોમાં તો હજુ સલમાન, આમીર અને શાહરૂખ કોલેજીયનનાં રોલ કરે છે ત્યારે ગુજરાતી ફિલ્મમાં કોલેજીયન હીરો કોલેજીયન જેવો લાગે તે માટે કાસ્ટિંગ ડાયરેકટરને દાદ આપવી પડે!

જૂની હિન્દી ફિલ્મોની જેમ ફર્સ્ટ હાફ પતન અને સેકન્ડ હાફમાં ઉત્થાન બતાવ્યું છે. ફિલ્મમાં વાસ્તવિકતા ઉમેરવા, પહેલા હાફમાં ખાસ, ડબલ મિનીંગ અને અશ્લીલ ભાષાનો ઉપયોગ થયો છે જે વગર પણ ફિલ્મ બની શકે તે સમજવું જરૂરી છે. મા-બાપ પણ નિષ્ફળ જાય ત્યારે ત્રણેયની આંખો એક છોકરી ખોલે છે, કઈ રીતે? ફિલ્મ જોવી હોય તો જોજો. અમને તો ઇન્ટરવલ વખતે તો ફિલ્મ પૂરી થઈ હોય એવું લાગ્યું હતું, પરંતુ સેકન્ડ હાફમાં ટ્વીસ્ટ અને ટર્ન્સ છે. 


ફિલ્મની સ્ટ્રેન્થમાં રાગિણીજીનો મજબુત રોલ, સંગીત અને અમુક સરસ રીતે ફિલ્માવેલા ઈમોશનલ સીન્સ છે. હાર્દિકનાં રોલમાં દેવર્ષિ શાહ મજબુત અને પ્રોમિસિંગ છે.

ફિલ્મ સ્મોકિંગ, ડ્રિન્કિંગ, સેક્સ અને કેરેક્ટર વિષે ઘણા મેસેજ આપે છે. કદાચ દિવાળીમાં મોબાઈલ સાફ ન કર્યો હોય તો વોટ્સેપમાં વધેલા મેસેજ કરતાં પણ વધારે! તો ફિલ્મ અંગે અમારો મેસેજ. આ મેસેજ અમે અગાઉ પણ આપી ચુક્યા છીએ. ગુજરાતી ફિલ્મના નવા પ્રવાહ અને નવા કલાકારોને વધાવવા જોવા જવાય એવી ફિલ્મ. થોડીક ટૂંકી કરવાની જરૂર છે. 
Trailer 
Song

Thursday, November 10, 2016

કંઈક કરને યાર

હળવે હાથે લખાયેલ ગુજરાતી ફિલ્મ રીવ્યુ
~ સ્પોઈલર ચેતવણી ~

ગુરુવારે રાત્રે ‘કંઈક કર ને યાર’ ફિલ્મનો પ્રીમિયર પીવીઆર એક્રોપોલીસ ખાતે યોજાયો તેમાં જવાનું થયું. જાજરમાન અરુણા ઈરાનીજીને મળવાનું થયું અને પોપકોર્ન ખાતા ખાતા સાથે ફિલ્મ જોઈ. ફિલ્મ એકવાર જરૂર જોવાય એવી છે. અમારી સ્ટાઈલમાં રીવ્યુ વાંચવો હોય તો આગળ વધો.

સૌથી પહેલા તો ફિલ્મ શરુ થતાં રાહુલ દ્રવિડ ગુજરાતીમાં ધુમ્રપાન અંગે ભાષણ આપે તેવી માહિતી ખાતાની જાહેરાત આવે છે જેમાં રાહુલ ધુમ્રપાનને ધૂમરપાન કહે છે. સારું ગુજરાતી જાણતા કોપી રાઈટર અને સારું ગુજરાતી હિરોઈનની તંગી છે એટલું નક્કી છે તે આ જાહેરાત અને પછી ફિલ્મ જોઇને ખબર પડે છે.


સુરતનો સોફ્ટવેર એન્જીનીયર ઋષભ પરણીને મુંબઈ જવા માંગે છે. ભારત માટે એલર્જી ધરાવતા કરોડપતિ ટીકુની એકની એક દીકરી જીયા એનઆરઆઈ સાથે ન પરણવાની જીદ સાથે અમેરિકાથી ભાગીને સુરત આવી જાય છે. સામાન સાથે જીયા સીધી મેરેજ બ્યુરોમાં પહોંચી જાય છે જ્યાં જોગાનુજોગ ઋષભ પણ આવી જાય છે. સોફ્ટવેર એન્જીનીયરને કોઈ છોકરી નથી આપતું તે સામાજિક સમસ્યા આ ફિલ્મ આડકતરી રીતે રજૂ કરે છે તે માટે ડાયરેક્ટરને ધન્યવાદ. મેરેજબ્યુરોની નોટ-સો-ટીપીકલ સંચાલક બંનેના હસ્તમેળાપ કરાવી દે છે અને પછી બંને વચ્ચે હોટ હોટ રોમાંસ થાય છે જે તાપી છોડીને સ્વીમીંગ પુલના પાણી સુધી પહોંચી જાય છે. બંને એક થાય છે અને એમના નામ ઋષભ જીયા સાથે બોલીએ તો ઋષ-ભજીયા જેવી હોટ આઈટમ પણ બની જાય !

કોઈ એકવીસ વરસના છોકરાનું નામ ચીમન હોઈ શકે? ગુજરાતી ફિલ્મમાં હોઈ શકે, ઋષભનો કઝીન ચીમન છે જે લીમડીથી સુરત આવી ચડે છે અને એની પાછળ પાછળ એની કાઠીયાવાડી ગર્લફ્રેન્ડ પણ ભાગી આવે છે. ચીમનને અંગ્રેજી સાથે છત્રીસનો આંકડો છે. પેલી તરફ અમેરિકાથી ટીકુ પણ સુરત એરપોર્ટ પર ઉતરે છે અને પછી ઋષભને ઓળખતા બધા જ આવી જાય છે અને શરુ થાય છે કોમેડી ઓફ એરર્સ. કોમેડી ઓફ મિસ્ટેકન આઇડેન્ટિટી. ટીકુભાઈનાં અદભૂત ટાઈમિંગને લીધે ઢીલી પડતી પ્રેડીકટેબલ સ્ટોરી અને કવચિત નબળા સીન પણ સચવાઈ જાય છે. ગે અને ટોઇલેટ હ્યુમર થોડુક આપત્તિજનક છે, પરંતુ પબ્લિક એ એન્જોય કરે છે !

ગીતો સારા છે એમાં ટીકુ-અરુણાજીનું ફ્લેશબેક રેટ્રો સોંગ તથા રેપ સોંગ મઝા કરાવે છે. સ્ટુડિયોનાં ભાડા બચાવવા ઘરમાં થયેલા શુટિંગમાં કેમેરાની ગોઠવણી અને લાઈટીંગ સિવાય આઉટડોર સીન્સ સારા લેવાયા છે. એકંદરે એન્ટરટેઈનમેન્ટ મળે છે અને ગુજરાતી ફિલ્મનાં નવા પ્રવાહને આવકારવા માટે પણ આ ફિલ્મ જોવાય. 
--
ટ્રેલર

દલડું Retro ગીત 
 

Wednesday, November 09, 2016

નવા વરસમાં કૈંક નવું કરજો

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી | ૦૯-૧૧-૨૦૧૬

અમે તો વર્ષોથી એ જ કહીએ છીએ.
પણ, તમે કૈંક નવું કરજો.
નવા વરસમાં કૈંક નવું કરજો.
ચશ્માં પર વાઈપર લગાડીને ફરજો,
ચડ્ડીને બદલે ડાઈપર પહેરીને ફરજો,
નવા વરસમાં કૈંક નવું કરજો.
આ શું મઠીયા, ઘૂઘરાને કાજુકતરી?
આ વર્ષે ચાઇનીઝ ચોકલેટ કેક
કે સિંગાપોરના સીઝ્લીંગ સિંગદાણાથી
મહેમાનોનું સ્વાગત કરજો.
નવા વરસમાં કૈંક નવું કરજો.


અમને ખબર છે અઘરું છે - એજ મામા, માસી, ફોઈ, કાકાઓને બદલે પત્નીને લઈને છૂટાછેડા લીધેલ એક્સ-ગર્લફ્રેન્ડનાં ઘેર જવું. ખબર છે અઘરું છે - બોણી માગવા ઘેર આવેલા પોસ્ટમેન, વોચમેન, કે  લીફ્ટમેનને હજારની નોટ પકડાવવી. પણ તમારો પગાર લાખ રૂપિયાનો થયો તોયે ક્યાં સુધી પચાસની નવી નોટોના બંડલ મંગાવ્યા કરશો? હવે તો કોઈ કાકો હોય તો જ પચાસની નોટ હાથમાં પકડશે. બાકી પચાસ રૂપિયામાં તો બે દિવસ ચા પણ પીવા ના મળે. વડા-પાંવના પણ ત્રીસ રૂપિયા થયા પ્રભુ, પચાસ રૂપિયામાં પેલો એની ગર્લફ્રેન્ડને વડા-પાંવની પાર્ટી પણ ન આપી શકે! ખબર છે અઘરું છે – નાના બચ્ચાને દસ કે વીસની નોટમાં પટાવવું. ભલું હશે તો એ સામે કહેશે ‘અંકલ, તમે પણ નોટ છોને! વીસ રૂપિયામાં તંબૂરો આવવાનો હતો? લીલી પત્તી કાઢો!’
Image via Amazon


તમારું એકટીવા કે સ્કૂટી રોકવા માટે પગ ઘસડવાની ટેવ હોય તો નવા વર્ષમાં તમારા ચંપલ કે સેન્ડલ નીચે એસ્બેસ્ટોસના બ્રેક લાઈનર નખાવજો. મિરઝાપુર કે શાહઅલમ ટોલનાકાના મિકેનિક એ કામ ખુશી ખુશી કરી આપશે. હેર-સ્ટાઈલ કે બિંદી સરખી કરવા માટે રીઅરવ્યુ મિરર ફેરવીને જોવાની ટેવ હોય તો એ કામ માટે ગાડીના હોર્નના પેડ ઉપર એક મિરર લગાવડાવજો જેથી ‘જરા ગર્દન ઝૂકાઈ ઔર દેખ લી’ સ્ટાઈલમાં મુખારવિંદ જોઈ શકાય. રીંગ વાગે ત્યારે પર્સમાંથી મોબાઈલ શોધવા જતા મિસકોલ થઇ જતો હોય તો મોબાઈલ સાથે એક દોરી બાંધી રાખજો અને એનો છેડો પર્સની બહાર રાખજો જેથી રીંગ વાગે ત્યારે એને બહાર ખેંચી શકાય. એક જ રોટલી અને તે પણ ઘી વગરની ખાતા હોવા છતાં તમારું રૂપ દર્પણમાં ન સમાતું હોય તો ડબલ એકસેલ અરીસા લગાવો. અથવા નવા વર્ષમાં એક રોટલી ભલે ખાવ, પણ મંચિંગ અને કૂકીઝ ભરેલા ડબ્બાઓ પર આલિયા ભટ્ટ અને કરીના કપૂરના ઝીરો ફિગરવાળા ફોટા ચોટાડી રાખજો. અમારું સંશોધન કહે છે કે જીવ બાળવાથી પણ કેલરી બળે છે.

તમે સ્ટુડન્ટ હોવ તો તમારા માટે પણ નવા આઈડીયાઝ છે. આ વર્ષે મોબાઈલમાંથી અરિજિતના મરશીયા કાઢીને જગ્યા કરજો. અથવા નવું 16GBનું કાર્ડ નખાવજો જેથી નોટ્સની ફોટો-કોપીને બદલે કેમ-સ્કેનરથી સીધી પીડીએફ બનાવીને વોટ્સેપ ગ્રુપમાં શેર કરી શકાય. નોટ્સ ઉતારવાને બદલે બ્લેકબોર્ડના સ્નેપ્સ લેવાનું રાખો. લેકચરનું વિડીયો રેકોર્ડીંગ કરી શકો તો ઉત્તમ. જોકે આ માટે કોકે તો લેકચર ભરવું પડશે અને એ માટે બકરો શોધવો પડશે. તમે પ્રોફેસર હોવ તો મોબાઈલના કેમેરાનો ઉપયોગ સીસીટીવી તરીકે કરજો જેથી તમે બોર્ડ પર લખતા હોવ ત્યારે પાછળ ચાલતા સંસ્કૃતિક આદાન-પ્રદાનને નિહાળી શકો. ક્લાસના કોઈ છાપેલા કાટલાનો વારો કાઢવો હોય તો પુરાવા રૂપે વિડીયો રેકોર્ડીંગ પણ કરી શકો. આખરે તમે પણ એમના ગુરુ છો એવું એને પણ લાગવું જોઈએ ને!

અને તમે કોર્પોરેટીયા કર્મચારી હોવ તો ઘણું કરવા જેવું છે. સિગારેટ પીવાથી ટાર્ગેટ અચીવ થતાં નથી. બૉસને મસ્કા મારવાથી કાયમ પ્રમોશન મળતા નથી. કામ એવું સોલ્લીડ કરો કે બૉસ ખુદ તમને મસ્કા મારતો ફરે કે ‘બકા આટલું કામ તો કરી ને જ જજે, હું પીઝા મંગાવું છું’! ઓફિસમાંથી ગુલ્લી મારી વહેલા ઘેર જઈ તમે કશું ઉકાળવાના નથી, ચા પણ નહી. કામચોરમાંથી કામગરા બનો. ઓફિસમાં સાંજે રોકાઈ પ્રોફાઈલ પિક્ચર ઉર્ફે છબિ ઉર્ફે ઈમેજ સુધારો. અને વાતવાતમાં કસ્ટમરને જે ગોળી આપો છો ને, એ બંધ કરો. એમ કરશો તો કદાચ કસ્ટમર પેમેન્ટ સમયે સામે જે ગોળી આપે છે તે બંધ થશે. અને સૌથી વધારે તો જે ઘરને ઓફિસ બનાવી છે ને તે, જમતા જમતા પણ ‘ઓર્ડર નીકળ્યો કે નહિ?’ ફોન ચાલે છે ને, એ બંધ કરો. લંચ અને ડીનર સિવાય તમારી પાસે પુષ્કળ સમય છે, ખબર છે? બીજાના મહેલ જોઇને પોતાની ઝુંપડી સળગાવી ન દેવાય. સુંદર સ્ત્રીઓ સાથે નોકરી કરતી હોય એમાં આપણા અને એના ઘરમાં આગ ન લગાડાય શું સમજ્યા? માટે ચાપલુસી છોડો અને કામથી કામ રાખો!

આવું તો બીજું ઘણું બધું થઇ શકે એવું છે, પણ તમને થશે કે હવે પાકા ઘડે કાંઠલા ન ચઢે અને આ ઉમરે નવું કરવું તો પણ શું કરવું? તો લો આ ઉંમરે થઇ શકે એ કરો. જેમ કે, ફોર અ ચેન્જ કચરો કચરાપેટીમાં નાખો. અને એક દિવસ ઘેર બનેલુ ખાવાનું કોઈપણ જાતની કચકચ વગર ખાઈ લો. અઠ્ઠાવન થયા, હજુ જીવનમાં કોઈ ધાડ નથી મારી તો પછી સિગ્નલ પર આટલી ઉતાવળ શેની કરો છો? જરા શાંતિ રાખતા શીખો. અને પેલું શાહબુદ્દીનભાઈએ કહ્યું હતું ને એ, બીજું કંઈ ન કરી શકો તો ‘કોઈને નડો મા’. અને છેલ્લે, લાઈફ ‘ડલ’ લાગતી હોય, અને એક્શન જેવું કંઈ જોઈતું હોય, તો ગાંધી ચિંધ્યા માર્ગે પત્નીને ‘બા’ કહેવાનું ચાલુ કરો. પણ કૈંક નવું કરો!

બોન અન્ની.

હવે, ક્યાં સુધી સાલ મુબારક કહેશો?●

મસ્કા ફન
વિસનગર પાસે કાંસા નામનું ગામ છે અને
એ ગામ બાજુથી આવતા પવનને 'કાંસાનો વા' કહે છે!

Friday, November 04, 2016

શિવાય : જોવા શિવાય રહી જવાય એવું નથી



Contains spoilers
-
શિવાય એક ધમાકેદાર એક્શન ફિલ્મ છે જેમાં ઈમોશનનું ફીટીંગ બરોબર નથી થયું. હિમાલયમાં પર્વત ખેડું અને ટ્રેકિંગ કરાવતો શિવાય શરીર પર ટાટુ કરાવી પોતે શિવનો અવતાર છે એવું માને છે. જોકે એ બોલે છે એકદમ અજય દેવગન જેવું જ. બધાને ખબર છે પહાડોમાં ચઢવું અઘરું છે, અને ઉતરવું સાવ સહેલું છે. હા, સાજાસમા ઉતરવું હોય તો થોડુક મુશ્કેલ પડે. પરંતુ બેકગ્રાઉન્ડમાં શ્લોક જોરશોરથી વાગતા હોઈ શિવાય તેજ રફતારથી પહાડ ઉતરે છે. કારણ કે શિવાય એક સુપરહીરો છે.


પણ આ પહાડોમાં કુદરતી અને શિવાયની જીંદગીમાં બલ્ગેરિયાથી હિન્દીમાં બોલતું તોફાન આવે છે. બલ્ગેરિયાનું આ તોફાન બર્ફીલી પહાડીઓમાં હોટ ઓપન શોલ્ડર ડ્રેસ અને મીની સ્કર્ટ પહેરી ચોંકાવી દે છે. જોકે ફિલ્મમાં તોફાન કરતાં શાંતિની પળો માથાના વાળ ખેંચવાનું મન થાય એવી છે. પછી તો જે થવાનું હતું તે- રૂપ તેરા મસ્તાના પ્યાર મેરા દીવાના ... - થાય છે. 

તોફાન શમે એના દસ વરસ પછી શિવાય બલ્ગેરિયા જાય છે, અને જતાં વેંત જ ત્યાની પોલીસ એને કોઈ કેસમાં સંડોવી દે છે. અતિશય ઠંડીમાં હેન્ડગ્લોવ્ઝ પહેરીને ફરતી પોલીસને અનેક વખત હાથતાળી આપી શિવાય ભાગે છે. પછી તો શિવાય ત્યાંની વેશ્યા અને હ્યુમન ટ્રાફિકિંગનાં ધંધાને ખુલ્લો પાડવા કમર કસે છે, જેમાં એને ઇન્ડીયન એમ્બેસીમાં કામ કરતી છોકરીનો સપોર્ટ મળે છે. જોકે શિવાય એકલા હાથે જ માફિયા સામે લડે છે કારણ કે શિવાય કોલેજ ગયો નથી કે એને ફ્રેન્ડ હોય જે મારામારીમાં બે-ચાર ગુંડાને ફની રીતે મારે. પર્વતારોહણ અને બરફમાં રહેવાની તાલીમ શિવાયને કામ આવે છે. 

પણ અંતે શિવાયની જીત થશે કે નહીં ? તે જો તમે ગેસ ન કરી શકતા હોવ તો જ આ પિક્ચર જોવા જજો. પિક્ચર દરમિયાન બે-ત્રણ વાર બહાર આંટો મારી આવો અથવા તો ફિલ્મ હજુ પણ અડધો એક કલાક ટૂંકી કરે તો કદાચ સહ્ય બને !  

Wednesday, October 26, 2016

ઓનલાઈન શોપિંગ

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી | ૨૬-૧૦-૨૦૧૬
 
આપણને ભારતીયોને લાઈન સાથે લેણું છે. મા અને શિક્ષક સિવાય માણસ લાઈનમાં ઉભો રહીને ઘણું શીખે છે. લાઈનમાં માણસ ધીરજના પાઠ ભણે છે. માણસને દુનિયાભરની ફિલોસોફી લાઈનમાં સાંભળવા મળે છે. લાઈનમાં ઉભા રહ્યા બાદ એટલું જરૂર સમજાય છે કે તકદીરમાં લખ્યું હોય એનાથી વધારે અને આગળવાળા કરતાં પહેલાં કશું મળતું નથી. લાઈનમાં વારંવાર તપ્યા પછી ઘૂસ મારવાની પ્રેરણા મળે છે. ભારતીયો અને એમાય ગુજરાતીઓ દુનિયાનાં દરેક ખૂણે જોવા મળે છે કારણ કે એમને ઘૂસ મારવાનું ગળથૂથીમાંથી શીખવા મળે છે. હા, ખરેખર. હોસ્પિટલમાં રસી અપાવવા માટે બાળકને લઇ જાય ત્યાંથી ઘૂસ મારવાની શરૂઆત થાય. એટલે જ ભારતમાં ઓનલાઈન શોપિંગ જ્યારથી શરુ થયું છે ત્યારથી ગુજરાતીઓએ ક્રેડીટકાર્ડ વેચવા માટે આવતાં ફોન કરનાર સાથે વિનયપૂર્વક વાત કરવાનું શરુ કર્યું છે. કારણ કે ઓનલાઈન શોપીંગમાં લાઈનમાં નથી હોતી.

શોપિંગ બેગો લઈને હનીની પાછળ ફરતાં લવ-મેરેજીયા સિદ્ધાર્થ, રોહિત, અક્ષય, કે આશિતનાં ઉતરેલી કઢી જેવા ડાચા જોઇને કોઈ સમદુખિયાને ઓનલાઈન શોપિંગનો આઈડિયા આવ્યો હશે. અથવા તો રતનપોળમાં સિત્યાશી સાડીઓ ખોલાવ્યા પછી ‘આ ડીઝાઇનમાં બીજો કલર બતાવો’, અથવા ‘આ કલરમાં બીજી ડીઝાઈન બતાવો’ જેવા બહાના કરી બીજી દુકાન ભણી આગળ વધતી કોઈ જીગીષા, કિંજલ કે પૂજલના પતિ ભાવેશભાઈ, મુકેશભાઈ, કે ભદ્રેશભાઈ દ્વારા ઓનલાઈન શોપિંગ શોધાયું હશે. જોકે સત્તાવાર રીતે તો ઓનલાઈન શોપિંગની શોધનો યશ, શ્રેય, જય, રાજ, પાર્થ, હર્ષ ઇંગ્લેન્ડના માઈકલ અલ્ડ્રીચને જાય છે. એણે સત્તાવાર રીતે ટીવીનું ઓનલાઈન વેચાણ કર્યું હતું. 

ઓનલાઈનનાં અનેક ફાયદા છે. ઓનલાઈન શોપિંગ કરવા જતાં પાર્કિંગ શોધવાની ઝંઝટમાં ઉતરવું પડતું નથી. બીજું, નડે નહિ એ રીતે પાર્ક કરેલું હોય તો પણ ટોઈંગ સ્કવોડવાળા તમારું વાહન જ લઈ જાય અને તમારી બાજુમાં જ, બીજાને નડે એ રીતે પાર્ક કરેલું વેપારીનું વાહન ન લઈ જાય તેવા ડીસ્ક્રીમીનેશનનો ભોગ બનવું પડતું નથી. ઓનલાઈન શોપીંગમાં તમારે બે બેડશીટનું પેમેન્ટ કરવા માટે આખા મહિનાનું કરિયાણું શોપિંગ કાર્ટમાં ભરીને ઉભેલા લોકો પાછળ લાઈનમાં તોડાવું પડતું નથી. તમે જે વસ્તુઓ ખરીદવા માટે અલગ તારવી હોય એને દુકાનમાં ઘુસેલા માણેકચોકની ગાય જેવા માજી, માસી કે કાકી ઉથલાવીને જોઈ શકતા નથી કે કાનમાં એનો ભાવ પૂછી શકતા નથી. તમારી પત્ની ગુજરાતી દુકાનદાર સાથે હિન્દીમાં ભાવતાલ કરતી હોય ત્યારે તમારે દુકાનદારનો દયામણો ચહેરો જોવો નથી પડતો. ઓનલાઈન શોપિંગ ટ્રીપ દરમિયાન રસ્તા ઉપર ભટકતી ગાયો તમને ઢીંક મારી શકતી નથી, કૂતરા તમને કરડી શકતાં નથી, ખીસકાતરું તમારું ખીસું કાપી શકતાં નથી, અને માલ ન ગમે તો પાછો આપવા જે તે જગ્યા સુધી લાંબા-ટૂંકા થવું પડતું નથી. તમે પસંદ કરેલી વસ્તુનો ભાવ અન્ય ચાર-પાંચ ઓનલાઈન રીટેલર સાથે સરખાવ્યા પછી એને ઓર્ડર કરી શકો છો. ઉપરથી કોર્પોરેટ કલ્ચરમાં રજાના દુકાળ વચ્ચે ઓફિસટાઈમમાં, એસી ઓફિસમાં બેસી, ઓફિસનું ઈન્ટરનેટ વાપરીને જો શોપિંગ થતું હોય તો પછી કોઈ એમ કહે કે દિવાળીમાં માર્કેટમાં ભીડ નથી તે ન જ હોય ને?

ચીનનો માલ આપણે ન ઇચ્છવા છતાં ખરીદીએ છીએ, તેવું જ ઓનલાઈન માલનું છે. ઓનલાઈન શોપિંગમાં બારેમાસ સેલ હોય છે જેમાં બ્રાન્ડેડ માલના થોડા ચકતાં સાથે મુંબઈ, દિલ્હી કે કોલકતા જેવા ટેક્સહેવન પ્રદેશોની ઝુંપડપટ્ટીમાં બનતો માલ ઠલવાતો હોય છે. લગ્નના કિસ્સામાં પહેલા બનતું એમ રૂપાળી છોકરી દેખાડી અને પછી કદરૂપી કન્યા સાથે લગ્ન કરાવી દેવાતા, એમ બ્રાન્ડેડ માલ જોતાંજોતાં, મોબાઈલના સાડા પાંચ ઇંચના સ્ક્રીનમાં, ‘એપ ઓન્લી’ સેલમાં, પ્રેમલગ્નની જેમ ‘ઘરાક’ ઉર્ફે ‘બાયર’ પોતે જાતે જ, અત્યારે અમુક ભાવે મળતી વસ્તુ કેટલા સમયમાં ‘આઉટ ઓફ સ્ટોક’ થઈ જવાની છે એનું ટાઈમબોમ્બની માફક મિનીટ અને સેકન્ડ દેખાડતા કાઉન્ટરને મદ્દે નજર રાખી,વર્ચ્યુઅલ કાર્ટમાં વસ્તુઓ ભરી, ઉતાવળે ચેકઆઉટ કરી નાખે છે.

આમ છતાં પરંપરાગત ઓફલાઈન શોપિંગમાં જે આઝાદી મળે છે તે ઓનલાઈનમાં ગેરહાજર છે. જેમ કે ખરીદી પછી તમે દુકાનદાર પાસે વધારાની પપીયું, સફરજન, કેળું, કેરી બેગ પડાવી શકો છો. આ ઉપરાંત દુકાનવાળા પાસેથી કેલેન્ડર અને સોવેનીયર પણ કઢાવી શકો છો. તમે ઘરાકી કરાવો એ આશાએ દુકાનદાર તમને ચા કે ઠંડુ પીવડાવશે, પણ ઓનલાઈન શોપીંગમાં તો તમારે પાણી પણ ઉભા થઈને ફ્રીઝમાંથી જાતે લેવું પડે છે. ઓનલાઈન શોપીંગમાં ‘ચાલો તમારું ય નહિ ને મારું ય નહિ ...’ એમ કરીને ભાવતાલ કરવા પણ મળતો નથી. ૧૮૦ ડીગ્રી સોલવાળીને દેખાડાતાં પચાસ રૂપિયાના સ્લીપર હોય કે ચાખીને ખરીદાતા બરફીના ટૂકડા, ઓનલાઈનમાં રીઅલટાઈમ શોપિંગ જેવી મઝા નથી. તોયે સસ્તું એ સસ્તું બીજું બધું અમસ્તું, એ દાવે આળસુ પ્રજાની નાડ પારખી ગયેલા નવી પેઢીના આંત્રપ્રિન્યર માત્ર જાહેરાતના ખર્ચો પાડી કરોડોનો માલ વેચી મારે છે.

શૂન્યની શોધ હોય કે વિમાનની ભારત ટેકનોલોજીમાં અગ્રેસર રહ્યું છે. જુના વખતમાં ઋષિમુનીઓ મંત્રના જોરે, જ્યાં બેઠા હોય ત્યાં ધારે તે વસ્તુ હાજર કરી દેતા હતા. આવા અનેક પ્રસંગો આપણે વાંચ્યા છે. આ એક પ્રકારની ઓનલાઈન સર્વિસ જ હતી જે ઋષિ-મુનીઓ પોતાના પુણ્ય અને ભક્તિ વડે પ્રાપ્ત શક્તિ નામના ક્રેડિટકાર્ડ વડે ડીલીવરી કરાવતા હતા. એટલે વિદેશની કંપનીઓ આપણી સદીઓ જૂની ટેકનોલોજીથી આપણને ઓનલાઈન માલ વેચી ભલે શકે, આંજી શકે તેમ નથી એટલું નક્કી છે.

મસ્કાફન

યાદ રાખજો, ઓનલાઈન ખરીદેલા શાકભાજી ઉપર મફતના કોથમીર-મરચા કે કટકો આદુ મળતાં નથી.

Monday, October 24, 2016

ચાઇનીઝ માલ


કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી | ૧૯-૧૦-૨૦૧૬

દેશ વિદેશમાં બનતી ઘટનાઓ અને એના મીડિયામાં નિરૂપણને પગલે આપણા લોકોની દેશભક્તિમાં ભરતી-ઓટ આવે છે. અત્યારે ચાઇનીઝ માલનાં વેપારીઓને બાદ કરતાં ભારતના બાકીના લોકો ચીનથી નારાજ છે અને ચાઇનીઝ વસ્તુઓનો બહિષ્કાર કરવાનું આહ્વાન સોશિયલ મીડિયા પર કરી રહ્યા છે. એ પણ ચાઇનીઝ બનાવટના મોબાઈલ દ્વારા. અમે પણ બોન-ચાઈનાનાં કપરકાબીમાં ચા પીતાં પીતાં ચાઇનીઝ કી-બોર્ડ વડે આ લેખ ટાઈપી રહ્યા છીએ. આ મજબૂરી છે.

પ્રોડક્ટની ઉતરતી ક્વોલીટી વિષે ચીન નામચીન છે. ચાઇનીઝ વસ્તુઓ સસ્તી હોય છે પણ ટકાઉ નથી હોતી એવું મનાય છે. ચાઇનીઝ વસ્તુઓની લાઈફ એના વોરંટી પીરીયડ કરતાં એકાદ-બે અઠવાડિયા જેટલી જ વધારે હોય છે. અમને તો શક છે કે ચાઇનીઝ મોબાઈલ કે લેપટોપમાં અંદર વોરંટી પતે એટલે ફાટે એવો કોક ટાઈમબોમ્બ મૂકતા હોય તો નવાઈ નહિ. ચાઇનીઝ પ્રોડક્ટ પર વોરંટી માગનાર માણસ જાણે બીજા ગ્રહ પરથી આવ્યો હોય એવો એની સાથે વ્યવહાર કરવામાં આવે છે. અમદાવાદમાં અમુક માર્કેટમાં તો સ્પષ્ટ કહીને જ ચાઇનીઝ વસ્તુ વેચે છે કે દુકાનના પગથીયા ઉતર્યા એટલે અમારી કોઈ જવાબદારી નહી. એટલે જ ચાઇનીઝ માલ માટે માર્કેટમાં કહેવાય છે કે ‘ચલે તો ચાંદ તક, વર્ના શામ તક’! એ જ ધોરણે આપણે ત્યાં લગ્ન પછી ઉભયપક્ષે મા-બાપ પણ પોતાના હાથ ખંખેરી નાખતા હોય છે, એમ કહીને કે હવે આને ચલાવવાની જવાબદારી તમારી!


હવે તો નબળી, ઉતરતી ગુણવત્તાની કે તકલાદી વસ્તુને ચાઇનીઝ કહી દેવાનો રીવાજ છે. અમેરિકન લગ્નો પણ ચાઇનીઝ વસ્તુઓ જેટલા જ તકલાદી હોય છે. આપણી પાણીપુરી વિષે કોઈ વિદેશીને પૂછો તો કદાચ આવો જ જવાબ આપે. પેન્સિલની અણી અને ચોક પણ તકલાદી હોય છે. ઉત્તરાયણ પર પતંગ ચગાવીએ છીએ એનો કાગળ કેટલો તકલાદી હોય છે? જોકે ચાઇનીઝ દોરી લોકોના ગળા કાપી નાખે એવી મજબુત હોય છે અને સરકારે યોગ્ય રીતે જ એના વેચાણ અને વપરાશ પર પ્રતિબંધ મુક્યો છે. જોકે એનો ખરા અર્થમાં અમલ થાય તો સારું. અત્યારે અહીં પ્લાસ્ટિક વિરુદ્ધ પણ પર્યાવરણવાદીઓ ઝુંબેશ ચલાવે છે કારણ કે પ્લાસ્ટિકની તકલાદી વસ્તુઓને કારણે કચરો વધે છે. જોકે અમારું સંશોધન કહે છે કે કાચની વસ્તુઓ પણ તકલાદી જ હોય છે. દિવાળીની સફાઈમાં પતિને જોડવામાં આવે ત્યારે કાચની આઈટમ્સનો સૌથી પહેલો ભોગ લેવાય છે. કામવાળાના હાથે તૂટી જશે એમ કહી કાચની વસ્તુઓ જાતે ધોતી ગૃહિણીઓ વધારે તોડફોડ કરે છે, પરંતુ વાઘને કોણ કહે કે તારું મ્હો ગંધાય છે?

ચીન માસ પ્રોડક્શનનો દેશ છે. અહી વસ્તીથી લઈને વસ્તુઓ સુધી બધું જથ્થાબંધ છે. ચીનાઓના ચહેરા પણ જાણે એક જ ડાઈમાં ઢાળ્યા હોય એવા એક સરખા હોય છે. એટલે જ કદાચ કન્ઝ્યુમર ગુડ્ઝનું માસ પ્રોડક્શન કરવામાં ચીનાઓને મહારત હાસિલ છે. એક અંદાજ પ્રમાણે ચીનમાં નવો ધંધો શરુ કરવા માટે ૩૮ દિવસ લાગે છે પણ ૬૪% નફો ટેક્સમાં જતો રહે છે! છતાં પણ ફક્ત આપણા જ નહિ પણ દુનિયાના બજારમાં ચાઇનીઝ માલ બીમારીની જેમ ફેલાયો છે.

ત્યાં વસ્તી પર તો એક બાળકના કાયદાને કારણે ધીમે ધીમે અંકુશ આવી રહ્યો છે પરંતુ એ પ્રજાએ ઉત્પાદિત કરેલી વસ્તુઓ સસ્તી હોવાના લીધે દુનિયાના ગમે તે છેડા પર એની સતત માંગ રહે છે અને એના લીધે સ્થાનિક ધંધા ઉપર અસર થતી રહે છે. અમારા મતે તો ત્યાંથી કંઈ આયાત જ કરવું હોય તો કામવાળા આયાત કરવા જેવા છે; આમ પણ ત્યાં વસ્તી વધુ છે. પાછા એ લોકો ઓછા બોલા અને હસમુખા હોય છે. જયારે આપણા કામવાળા તો જરા કામ વધુ આપો તો મોઢું ચઢાવે એવા અને ચાઇનીઝ માલની જેમ ગમે ત્યારે દગો દે એવા હોય છે. તો પછી ચાઇનીઝ કામવાળા જ કેમ નહિ? તમારા ઘરે શંકર કે ડુંગરના બદલે ચેંગ શેન લી કે તાઓ તુંગ વાઈ કામ કરવા આવે તો કેવો મોભો પડે? અને આમ પણ ચોકડીમાં વાસણ માંજતી વખતે આવા જ અવાજો આવતા હોય છે ને? થોડા વધારે!

બીજું એક ક્ષેત્ર છે જેમાં ચીનનો પગ પેસારો આપણે ધારીએ તો પણ ખાળી શકીએ તેમ નથી અને એ છે ફૂડ ઇન્ડસ્ટ્રી! આજકાલ આપણી લગભગ બધી જ વાનગીઓનું ચીનીકરણ કરવામાં આવી રહ્યું છે. આની શરૂઆત કરનારમાં મહેમાનોને કૈંક નવું ખવડાવીને ચકિત કરી દેવા થનગનતા યજમાનો અને એમને અવનવી વાનગીના ચાળે ચઢાવનાર કેટરર્સના નામ આવે. ગયા લગનગાળામાં અમે ચાઇનીઝ ખાંડવી ખાધી, લો બોલો! હજી આપણા દેશ અને દુનિયાના લોકોએ હજી ઓથેન્ટિક ગુજરાતી ઢોકળા, હાંડવો અને ખાંડવીનો સ્વાદ હજી ચાખ્યો નહિ હોય ત્યાં તો એના ચાઇનીઝ વર્ઝન આવી ગયા છે! પંજાબી સમોસાની સામે ચાઇનીઝ સમોસા આવી ગયા છે. હવે ચાઇનીઝ ગુલાબ જાંબુ, ચાઇનીઝ રસમલાઈ અને ચાઇનીઝ જલેબી ક્યારે આવે છે એની જ રાહ જોવાય છે. અમે પણ તૈયાર છીએ. જ્યાં સુધી અમારે ચોપસ્ટીક વડે ચાઇનીઝ રોટલી તોડીને મંચુરિયન દાળમાં બોળીને ખાવાનો વારો ન આવે ત્યાં સુધી અમે બધું જ અજમાવી જોવા માંગીએ છીએ. કમ સે કમ આ વાનગીઓ પાછળ ખર્ચેલો પૈસો ચીનાઓના ખિસ્સામાં તો નથી જતો ને!

મસ્કા ફન
જાન હોલમાં જતી રહી હોય છતાં બેન્ડવાળા વગાડ્યા કરતા હોય
તો કાં પેમેન્ટ કરી દેવું કાં એમને જમવા બેસાડી દેવા.

Wednesday, October 12, 2016

રાવણ ખરાબ નહોતો

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી | ૧૨-૧૦-૨૦૧૬

રાવણ ઋષિ-પુત્ર હતો અને એના દાદા બ્રહ્માજીનાં માનસપુત્રો પૈકીના એક હતા. એના કાકા પણ ઋષિ હતા. એ મહાદેવનો પરમ ભક્ત હતો. એટલે અત્યારે ભક્ત શબ્દ પ્રચલિત છે એ અર્થમાં નહિ. રાવણ ખરેખર વિદ્વાન હતો. આવા રાવણના પુતળા બાળવામાં આવે છે એ ક્રૂરતા નથી તો શું છે? રાવણદહન આપણી પ્રજાનું ઇન-ટોલરન્સ લેવલ દર્શાવે છે. શું કામ મરેલાને દર વર્ષે મારવો જોઈએ? શું કામ એ જોવા આપણા સંતાનોને લઈને આપણે જઈએ છીએ? આંખનો બદલો આંખ હોય તો આખું જગત આંધળું થઈ જાય એ સાંભળ્યું છે તમે? એક રાવણને મારવાથી શું બુરાઈ ખત્મ થઈ ગઈ? અને રાવણને માર્યો ત્યાં સુધી ઠીક છે, એના ઢોલ પીટવાની શી જરૂર છે આટલા વર્ષો સુધી? એનાથી લંકાના યુવાનો તો શું કદાચ અયોધ્યામાં રહેતાં અમુક લોકોમાં પણ સહાનુભુતિ ઉભી થાય, અને અયોધ્યામાં બખેડો ઉભો કરે તો? 

હા, ખબર છે. રાવણે માતા સીતાનું હરણ કર્યું હતું અને ભગવાન રામ સામે યુદ્ધ કર્યું હતું. આ પ્રકારનું વર્તન વખોડવા લાયક છે. પણ એ તો એનો અવતાર હતો. એ શાપિત હતો. જો આપણે પણ રાવણ જેવું જ વર્તન કરીશું તો આપણામાં અને રાક્ષસોમાં ફેર શું રહ્યો? એટલું જ નહિ, હજુ તો એ પણ પ્રશ્ન ઉભો જ છે કે રાવણે આ બધું ખરેખર કર્યું હતું એના પુરાવા શું? જો એ જમાનામાં વિમાન હતા તો પછી અપહરણનાં સીસીટીવી ફૂટેજ કે એવું કંઈ કેમ નથી રજૂ કર્યું કોઈએ? એનું વિમાન રડારમાં કેમ ન દેખાયું? છે જવાબ? પ્લીઝ. આ અમારા શબ્દો છે, કોઈ સત્તા માટે મથતા નેતા કે વર્ચસ્વનાં અભરખા ધરાવતા પત્રકારના ન સમજતા યાર તમે !

એમાય રાવણ તો પહેલેથી જ દુખી હતો. એને દસ માથા હતા એટલે ઋતુફેરમાં શરદી થાય ત્યારે એને બે-ત્રણ-ચાર નાકમાં છીંક આવતી અને ચાર-પાંચ નાક સાથે દદડતા હોય. એના રાજવૈદ્ય સુષેણની સુચના મુજબ રાત્રે સુતી વખતે નાકમાં નવશેકા દિવેલના ટીપા નાખવામાં સવાર પડી જતી હતી. પડખું ફરીને સુવાનું તો બિચારાના નસીબમાં જ નહોતું. ઉઠ્યા પછી પણ સવારે એને બ્રશ કરતા પચાસ મિનીટ થતી એટલે વોશબેસીન રોકાયેલું રહેતું. પોતાનો વારો આવે એની રાહમાં કુંભકર્ણ પથારીમાં પડ્યો રહેતો અને એમાં ને એમાં એ ઊંઘણશી બની ગયો! રાવણના માથા દબાવવા માટે રાખેલ માણસો દસ-દસ માથા દબાવવાનાં કામથી કંટાળીને નોકરી છોડીને જતાં રહેતાં હતા. ઉપરથી મહેલના બારી-બારણાં એટલા મોટા હતા કે આખો દિવસ ઘરમાં ધૂળ ભરાઈ જતી હતી અને મંદોદરી કામચોર દાસીઓ પાસે કચરા-પોતા કરાવતા થાકી જતી હતી. બિચારા નોકર-ચાકરનો પણ વાંક નહોતો કારણ કે રાવણ પાસે ઓર્ડર આપવા દસ મોઢાં હતા પણ પગાર-બોનસ આપવા માટે બે જ હાથ હતા!

આમ છતાં એની ખાનદાની જુઓ કે જયારે મેઘનાદના બાણથી લક્ષ્મણજી મૂર્છિત થયાં અને લંકાના રાજવૈદ્ય સુષેણને બોલાવવામાં આવ્યા, ત્યારે રાવણે એનો વિરોધ કર્યો નહોતો. એના બધા રહસ્યો જાણનાર ભાઈ વિભીષણ જયારે એને છોડીને શ્રીરામને જઇ મળ્યો ત્યારે પણ એણે રોક્યો નહોતો. આખરે એની હારનું નિમિત્ત પણ વિભીષણ જ બન્યા હતા ને? બાકી અત્યારે તો રાજકારણમાં આવા વિભીષણોને કેવાં શબ્દોથી નવાજવામાં આવે છે એ તમે જોયું હશે.

રાવણને વિષ્ણુનાં અવતારને હાથે મોક્ષ પામવાનો હતો એટલે એણે આખો બખેડો ઉભો કર્યો હતો. બાકી એને કંઈ ભારત આવવાની જરૂર નહોતી. એને કંઈ તામિલનાડુમાં કે અયોધ્યામાં લંકાનો ઝંડો લહેરાવવાનો ઈરાદો નહોતો. એને કંઈ દિલ્હી કે આગ્રામાં શ્રીલંકન કંપનીઓને કોન્ટ્રાકટ અપાવવાની નેમ નહોતી. એને ભારતની સ્ટીલ કે સિમેન્ટ કંપની પર કબજો કરી સસ્તા ભાવે લંકા માટે ખરીદવાની જરૂર નહોતી કારણ કે લંકા પહેલેથી જ સોનાની હતી અને એને શું કામ એ લોખંડની કરે? રામ અને એમની સેના પાસે પોતાના અસ્ત્રો-શસ્ત્રો હતા અને વધુ જરૂર પડે તો એ કંઈ મંદોદરીના ભાઈની કંપની પાસેથી ખરીદવાનાં નહોતા કે એને કારણ વગર યુદ્ધ કરાવવામાં રસ હોય. એને ભારતના તેલના કુવાઓમાંથી સસ્તું પેટ્રોલ લેવું નહોતું કારણ કે એનો રથ વગર પેટ્રોલે હવામાં અને જમીન પર ચાલતો હતો. ઘોડા માટે માત્ર ઘાસની જરૂર હતી જે લંકામાં પુરતું ઉગતું હતું કારણ કે રાવણ પોતે લંકા માટે પનોતી નહોતો. એ લંકાનરેશ હતો તે દરમિયાન કોઈ કુદરતી આપત્તિઓ જેવી કે દુકાળ, ધરતીકંપ, સુનામી વગેરે લંકા પર ત્રાટકી નહોતી!

શનિની પનોતી હાથી જેવા માનવને સસલા જેવો બનાવી દે છે એ આપણે જોયું છે. આ સંદર્ભમાં રાવણ વિષેની એવી પણ એક ઉપકથા છે કે એણે અમરત્વ મેળવવાના પ્રયાસોમાં શનિ દેવ ફાચર ન મારે એ માટે એને હરાવી અને કેદ કર્યા હતા. એટલું જ નહિ પણ એ જયારે દરબારમાં સિંહાસન પર બેસતો ત્યારે શનિના દર્પને તોડવા માટે એને પગ આગળ ઉંધા મોઢે સુવાડી અને એ એની ઉપર પગ મુકીને બેસતો. આમ જ ચાલ્યું હોત તો એનો ખરાબ સમય આવ્યો જ ન હોત પણ એની ખાનદાની ફરી નડી અને એની પનોતી બેઠી. થયું એવું શનિની અવદશા જોઇને નારદજીએ રાવણને કહ્યું કે દુશ્મનને હરાવ્યાનો આનંદ લેવો હોય તો એનો મ્લાન ચહેરો નજર સામે રહેવો જોઈએ. અને રાવણે પણ પછી શનિ દેવ પર દયા ખાઈને એમને ચત્તા કર્યા. બસ, ચત્તા થયા પછી શનિની દ્રષ્ટિ સીધી રાવણનાં દેહ ભુવન પર પડી અને એની પનોતી બેઠી! બાકી રાવણ ખરાબ નહોતો!

મસ્કા ફન : કામવાળો સૂર્યવંશમ જેટલો નિયમિત આવવો જોઈએ.