Wednesday, November 29, 2017

રિસેપ્શનનું સ્ટેજ અને જિંદગીનું રંગમંચ

 
કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી ૨૯-૧૧-૨૦૧૭


“હમ સબ તો રંગમંચ કી કઠપૂતલીયાં હૈ જિનકી ડોર ઉપરવાલે કી ઉંગલીઓમેં બંધી હૈ, કૌન કબ કૈસે ઉઠેગા યે કોઈ નહીં જાનતા હૈ ..” આનંદનો આ ફેમસ ડાયલોગ રિસેપ્શનના સ્ટેજ પર બહુ યાદ આવે છે. તમે નવપરણિતોને શુભેચ્છા આપવા કમ કવર પકડાવવા લાઈનમાં ઉભા રહો એટલે પછી તમારા હાથમાં કશું નથી રહેતું. પછી લાઈનમાં ધરાર ઘુસતી આંટીઓ, અમુક સગાવહાલાને પ્રાયોરીટી ચેક-ઇન કરાવતી વરની માસી, સ્ટેજ પર વરનો હાથ પકડીને ઘેર આવવાનું આમંત્રણ આપતા ભાવવિભોર પપ્પાના ફ્રેન્ડ અને એમાં હા એ હા કરતો વર, અને ટાઈમ મેગેઝિનમાં છપાવવા પાડતો હોય એટલી વાર લગાડતો ફોટોગ્રાફર, આ સૌ ભેગા મળીને તમારી અને સાડી ત્રણસોની ડીશ વચ્ચેના સમયને મેનેજ કરે છે.

રિસેપ્શનના સ્ટેજમાં જમણી બાજુ લાઈન કરવી કે ડાબી બાજુ એના કોઈ ધારાધોરણ નથી. આ વિષય પર શાસ્ત્રોમાં માહિતી શોધવી પણ નિરર્થક છે, કારણ કે રિસેપ્શન એ ભારત માટે પ્રમાણમાં નવો રીવાજ છે. હિંદુ વિધિમાં કલોકવાઈઝનું મહત્વ છે એટલે ડાબી તરફ એન્ટ્રી રખાતી હોય છે. જોકે આમ કરવામાં જો સ્ટેજની જમણી બાજુ એન્ટ્રી તરફ હોય તો વચ્ચેના માનવસમુદાયને ઓળંગીને તમારે સ્ટેજની ડાબી તરફ સુધી જવું પડે છે. આમ કરવામાં રસ્તામાં ભટકાતા પરિચિતોને પરાણે મળવામાં અને બીજાની ઓળખાણ કરવા-કરાવવામાં સ્ટેજ સુધી પહોંચતા અડધો કલાક જેટલો સમય નીકળી જાય છે. રિસેપ્શનમાં પધારતા ‘વા’ના પેશન્ટોના વ્યુ પોઈન્ટથી જોઈએ તો મેઈન એન્ટ્રીથી સ્ટેજના પગથીયા બને તેટલા નજીક હોવા જોઈએ. એક અમદાવાદી તરીકે અમારું સજેશન છે કે મહેમાનને સીધા સ્ટેજ ઉપર થઈને જ એન્ટ્રી મળે એવું ગોઠવવવું જોઈએ; શું છે કે મહેમાનોએ ગિફ્ટના બોક્સ અને ચાંલ્લાના કવર ઉચકી ઉચકીને ફરવું ન પડે અને કોઈની ગિફ્ટ/ કવર આપવાની ઈચ્છા અધુરી ન રહી જાય.

એમાં બ્યુટીપાર્લરમાં જઈ આઇડેન્ટિટી સ્વીચ કરી આવેલી નવવધૂ અને બ્યુટીશીયનને ત્યાં જઈ આવ્યા બાદ માત્ર ચકાચક દાઢી અને હેરસ્ટાઈલ વડે કન્યાને મળતા ભાવને બીટ કરવા માંગતો વર, સ્થળ પર મોડા આવે છે. લાઈન થવાનું આ પહેલું કારણ છે. બીજું કારણ છે ચાલુ દિવસોમાં થતા રીસેપ્શનોમાં ઓફિસેથી ઘેર જઈ કપડા બદલી, ગામના બીજા છેડે પહોંચી, કાર પાર્કિંગની મહામહેનતે મળેલી જગ્યાએથી મેઈન ગેટ સુધી રીક્ષા ન મળતા પદયાત્રા કરી છેક સવા આઠ વાગે એકસાથે તૂટી પડતા મહેમાનો. ત્રીજું કારણ છે સ્ટેજ પર જવા માટે કોરમ થાય એની રાહ જોતા અન્ય પરિવારજનો જે મનમોહન દેસાઈની ફિલ્મની જેમ છેલ્લી ઘડીએ ભેગા થાય છે. યું કી દેખનેવાલી બાત યે હૈ કી એ વખતે લાઈનમાં મોટે ભાગે વર-કન્યાની રાહ જોઈને જમી ચુકેલા લોકો હોય છે; પરિણામે વર-કન્યાના કપડા પરફયુમથી અને હાથ ઊંધિયા તથા પનીરની ‘સબ્જી’ની તેલ મિશ્રિત સોડમથી મઘમઘતા હોય છે અને એજ એમની સજા છે.

ક્યુમાં ઉભા ઉભા શું કરવું? આ પ્રશ્નનો જવાબ અમારા પરમ મિત્ર અને અમારી સોસાયટીના પંદર નંબરના બંગલામાં રહેતા પુષ્કર કે. સળીકર (કે એટલે કેશવરાવ) પાસે છે. આપણે જાણીએ છીએ કે વેલકમ ડ્રીંક તરીકે ઓળખાતા પીણા અને સ્ટાર્ટર તરીકે ઓળખાતી વાનગીઓનું સર્જન ભોજનોત્સુક ભોજનપટુ વ્યક્તિને ધરપત બંધાવવા માટે જ થયું છે. અમારો પુષ્કી મોકા-એ-વારદાત પર પહોંચીને સૌ પહેલું કામ આ બે ચીજો સર્વ કરતા વેઈટરને કયુમાં ઉભેલા લોકો માટે સર્વિસ સતત ચાલુ રાખવાનું કહી આવે છે. લાઈન લાંબી હોય અને સ્ટાર્ટર સારું હોય તો સમય સુખરૂપ પસાર થઇ જાય. આ તો શું કે નંબર આવે ત્યાં સુધી એક કામ પતે. જસ્ટ એક ટીપ. અહીં કેચઅપવાળા હાથ ક્યાં લુછવા એ વિષે કવિ મૌન છે. આ બાબતે સમાજ આપ જેવા ભાવકો પાસે મૌલીક્તાની આશા રાખીને બેઠો છે.

મોટે ભાગે તો લોકો લાઈનમાં કોઈ કુટુંબી કે ઓફિસના કલીગને શોધીને એની સાથે ઘૂસ મારી દેતા હોય છે. અને એવું કરાય કારણ કે આખુ ઝૂંડ એક ફોટામાં પતી જતું હોઈ પાછળવાળા અને સ્ટેજવાળા બંનેને આ ફાવે એવી વ્યવસ્થા છે. જોકે એમાં પાછો આપણો સ્વભાવ નડે. ઘરડા કાકી-કે માસી આપણી આગળ ઘૂસ મારે તો આપણી અંદરનું સ્ત્રી દાક્ષિણ્ય આપણને કફોડી દશામાં મુકે. કાકી ઘૂસે અને કોઈ બોલે નહિ એટલે કાકા પણ આવી જાય. પછી ક્રમશ: એમની વહુ અને દીકરો પણ જોડાઈ જાય. પછી તમારે આ ખેલ જોયા કરવાનો અને પાછળ ઉભેલી પત્નીની કોણીના ગોદા ખાધા કરવાના.

રિસેપ્શનની લાઈનમાં કંઈ લેવાનું હોતું નથી; એટલે સ્ટેજ પર અભિનંદન સહીત કવર આપનારાઓની લાઈન માટે આનંદના જ ડાયલોગને થોડો ફેરફાર કરીએ તો ‘બાબુ મોશાય લાઈન લંબી નહીં બડી હોની ચાહીએ’, એ હિસાબે આપણે ત્યાં લાઈનને બદલે ટોળું જ વધારે હોય છે. સ્થળ-કાળ ભૂલ્યા હોય કે પછી દ્રષ્ટિ વિવાહ માટે પ્રયત્નશીલ હોય; પણ અમુક વિરલાઓ સ્ટેજ પર જવાનું ન હોવા છતાં જ્યાં લાઈન લાગી હોય ત્યાં ટોળે વળી અમસ્તી વાતો કરતા ઉભા હોય છે જેના કારણે આપણને ‘લાઈન બહુ મોટી છે’ એવી છાપ પડે છે. વર્ષો પહેલા એક લગ્નના ગરબામાં આવા જ ટોળા પાસે અમે ઉભા હતા ત્યારની ઘટના છે. યજમાનના એક ઉત્સાહી વડીલ અમારી પાસે આવ્યા અને હાથ પહોળા કરીને ટોળાને ડીનર એરિયા બાજુ દોરતા કહે કહે ‘તમે લોકો પહેલા જમી લો પછી તમારે આખી રાત વગાડવાનું છે.’ માટે પૂછપરછ કરીને ઉભા રહેવું. જય હો ...

મસ્કા ફન

गीता मे परमो गुरु: - ગીતા જ મારા પરમ ગુરુ છે.
ગીતામાં આ વાક્ય ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે અને
વ્યવહારમાં ગીતા બેનના હસબંડે કહ્યું છે.

Wednesday, November 22, 2017

કલ્પનાના ગધેડાં દોડાવવા પર કવિઓનો ઈજારો નથી

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી ૨૨-૧૧-૨૦૧૭

કવિઓ માટે એવું કહેવાય છે કે ‘જ્યાં ન પહોંચે રવિ ત્યાં પહોંચે કવિ’.અહીં કવિ કહેવા એ માંગે છે કે લાખો કિલોમીટર દૂર રહેલો રવિ પોતાના કિરણોથી જ્યાં નથી પહોંચી શકતો ત્યાં કવિ પહોંચી શકે છે. એ ન્યાયે મંગળ ગ્રહની અંધારી બાજુ પરના પૈસાપાત્ર જીવો જો મુશાયરાનું નિમંત્રણ મોકલે તો આપણા કવિઓ સ્પેસ શટલ કે સ્પેસસુટની રાહ જોયા વગર માત્ર લેંઘા-ઝભ્ભા અને બગલથેલાથી સજ્જ થઈને કવિતાની પાંખે મંગળ પર પહોંચી જાય એ વાતમાં મીનમેખ નથી. અહીં પૃથ્વીવાસી ફેસબુકના કવિઓનું કારખાનું શનિ-રવિ, દિવાળી-બેસતું વરસ, હોળી-ધૂળેટી એવા કોઈ પણ વાર તહેવારની રજા વગર ચાલતું રહે છે. કવિ આફ્રિકાનો નકશો જોયા વગર આફ્રિકાના વિષુવવૃત્તિય જંગલોની પરિકલ્પના કરી શકે છે. કવિ ગોળનો ટુકડો ખાઈને રસમલાઈ વિષે લખી શકે છે. એક કવિ જ કહી ગયા છે કે પંખી, નદી, પવનની લહેરકી અને કવિને કોઈ રોકી શકતું નથી. ઔચિત્ય ન ભંગ થાય એટલે આ કલ્પનાના ગધેડાને અમે અહીં જ અટકાવીએ છીએ. પરંતુ કવિનો ઈજારો હવે કલ્પનાશક્તિ પર રહ્યો નથી. હવે ચૂંટણીની હવા ચાલી છે એમાં નેતાઓ કવિઓથી પણ આગળ નીકળી ગયા છે. હવે નેતાઓ એક બાજુથી બટાકા નાખીને બીજી બાજુથી સોનાના સિક્કા નીકળે એવા મશીન બનાવવાની કલ્પના કરવા સુધી પહોંચી ગયા છે!  


આપણે આગળ રોકેલું ગધેડું કવિના બદલે આ મશીન તરફ દોડાવીએ. કલ્પના કરો કે તમે શોપિંગ મોલમાં જાવ છો અને જીવન જરૂરિયાતની વસ્તુઓ ખરીદો છો. બીલ થાય છે રૂ. ત્રણ હજાર સાતસો છપ્પન રૂપિયા. પેમેન્ટ કરવા માટે તમે બેંક દ્વારા તમને અપાયેલું પર્સનલ પોસ કમ એટીએમ મશીન એટલે કે બટાટાની વેફર પાડવાની છીણી કાઢીને એની ઉપર ડેબીટ કાર્ડ એટલે કે બટાકુ ‘ખચ્ચ’ ‘ખચ્ચ’ એમ બે વાર ઘસીને બબ્બે હજારના બે પતીકા પાડીને પેમેન્ટ કરો છો. તમે તો માલ લઈને ચાલતી પકડો છો, પણ કાઉન્ટર બોય બાકી વધેલી ‘રકમ’ પાછી લઇ જવા બોલાવે છે. તમે દૂરથી જ ‘કીપ ધ ચેન્જ. કાલે પૂનમ છે, ફરાળ બનાવવામાં વાપરજે’ કહીને નીકળી જાવ છો. આ હા હા હા ... આવું બને તો કેશલેસ ઈકોનોમીનું સપનું સાકાર થઇ જાય કે નહિ? જેને જુઓ એ છીણી-બટાકુ લઈને ફરતું હોય!

દીવાસ્વપ્નમાં રાચવું એ કંઈ ખોટું નથી, પણ શેખચલ્લી ના બનાય. માનનીય અબ્દુલ કલામ સાહેબે એમની આત્મકથામાં કહ્યું છે કે સ્વપ્ન એ નથી જે તમે સુતાં સુતાં જુઓ છો, સ્વપ્ન એ છે જે તમને ઊંઘવા ના દે. પણ રાજકારણમાં હાઈવે જેવું છે, નજર હટી દુર્ઘટના ઘટી. જરાક બેદરકાર રહો તો હરણની સીતા થઈ જાય. હમણાં એક નેતાએ મેડ ઇન પાટણ મોબાઈલથી ચાઈનાના લોકો સેલ્ફી લેતા હોય એવી કલ્પના કરી. કિતને ઉચ્ચ વિચાર! ચાઈનામાં કોઈ સેલ્ફી લે અને પાટણમાં એક જણને મોબાઈલ ફેક્ટરીમાં ફીટરની કે એવી કોઈ નોકરી મળે. પછી તો ઉત્તરપ્રદેશ, બિહાર અને ઓરિસ્સાથી પાટણની સ્પેશીયલ ટ્રેનો ચાલુ કરવી પડે. હદ તો ત્યારે થાય જયારે વિદેશ પ્રવાસે નીકળેલા ચાઈનાના કોઈ ચીંગ ચાંગ ચુને એની પરણેતર એમ ગાઈ સંભળાવે કે ‘ચીંગ ચાંગ ચુ જી રે, મારે હાટુ પાટણથી મોબાઈલ મોંઘા લાવજો’. પટોળાની ભાતના મોબાઈલ! વાહ વાહ.... મોબાઈલ નહીં ને મોબાઈલના કવર પટોળાની ભાતના બનાવે તોયે ભલું ! કે પછી કોઈ નારી પેલું ગીત ગાતી હોય કે ‘એક પાટણ શહેરની નાર પદમણી ... ભાતીગળ ચૂંદલડી લહેરાય, મોબાઈલીયું ટુડુક ટુડુકટુડુક ટુડુક ટુડુક ટુડુક થાય ...’

આપણા દેશને જરૂર છે આવા આર્ષદ્રષ્ટા નેતાઓની. એવા નેતાઓની કે જે બટાકામાંથી સોનું બનાવી શકે. કચરામાંથી ઈલેક્ટ્રીસીટી પેદા કરવાની ટેકનોલોજી તો છે, પરંતુ પાનની પિચકારીમાંથી ઈલેક્ટ્રીસીટી પેદા કરવાની હાઈડ્રોપાવર ટેકનોલોજીની તાતી જરૂર છે. સોલર પાવરથી ચાલતી કાર શોધાઈ હશે, પરંતુ સોલર પાવરથી ફાઈલો ચલાવી શકાય એવી શોધ થાય એ જરૂરી છે. આપણે જરૂર છે એવા મશીનની જેમાં આ તરફથી ઘાસ નાખો તો બીજી તરફથી દૂધ નીકળે. આપણે એવા મશીનની પણ જરૂર છે જેમાં આ તરફથી ડફોળને નાખો તો પેલી તરફથી બુદ્ધિજીવી નીકળે. પછી એ બુદ્ધિજીવી પાછો મશીનમાંથી નીકળી દેશને ઉદ્યોગીકરણથી શું નુકસાન થયું એ લખવા બેસી જાય!

ખરેખર! કોઈ એવી જાદુઈ છડી જડે જે ફેરવવાથી પીપલ કે પત્તે રોટી બન જાયે ઔર તાલાબ કા પાની ઘી, તો બંદા ઝબોળ ઝબોળ કે ખાવે! એક ઝાટકામાં દેશની અન્ન સમસ્યાનો અંત! દરેક માટે ઘી અને રોટલી! જેને ઘી કેળા જોઈતા હોય માત્ર એણે કેળાની ખેતી કરવાની રહે. કવિ જરા રોમાન્ટિક હોય તો એવું પણ મશીન શોધે કે તમે આ બાજુથી પત્નીને કેબીનમાં મોકલી અને મેનુમાં જોઇને બટન દબાવો એટલે પેલી બાજુથી આલિયા ભટ્ટ, પ્રિયંકા ચોપરા, સોનાક્ષી સિંહા કે કેટરીના કૈફ નીકળે! એમાં પણ બુદ્ધિનું લીવર દબાવો એટલે ઈન્ટેલીજન્ટ આલિયા નીકળે અને મ્યુટનું બટન દબાવો તો મૂંગી પત્ની નીકળે તો? પછીતો ડીમોનેટાઈઝેશન વખતે કરતા હતા એમ એ મશીન પાસે લાં....બી લાઈનો લાગે! કેમ, મઝા પડે ને? મિત્રોંઓઓઓ ... મઝા પડે કે નહિ? જોતો ... જોતો ... કેવા મનમાં લડ્ડુ ફૂટે છે નહિ? ચાલો, બહુ સહેલ ખાધી હવે પતંગ ધાબામાં લાવી દો. હમણાં તમારાવાળીને ખબર પડશે તો તમને ડીશવોશર બનાવી દેશે. એ પણ ઈલેક્ટ્રીસીટી વગર ચાલતું ઈકોફ્રેન્ડલી. લૌટ આઓ ભીડુ.

મસ્કા ફન
ઈન્ઝમામ ઉલ હકને છોલીએ તો કેટલા તોલા સોનું મળે?

Friday, November 17, 2017

લવની ભવાઈ: એક સર્વાંગ સંપૂર્ણ સુંદર ગુજરાતી ફિલ્મ

લવની ભવાઈ: બે એકદમ જકડી રાખે એવું પિચ્ચર છે યાર !

લવની ભવાઈ ફિલ્મ આજે ૧૭ નવેમ્બરે રીલીઝ થઈ રહી છે. સિનેપોલીસ ખાતે ગુરુવારે રાત્રે સંખ્યાબંધ મિત્રો, ઢગલાબંધ આરજે, કલાકારો, મિત્ર દંપતી ફિલ્મ નિર્માતા આરતી અને ડાયરેક્ટર સંદીપ પટેલના ટોળાબંધ વેલવીશર્સની હાજરીમાં ફિલ્મનું પ્રીમિયર યોજાઈ ગયું. આ ફિલ્મમાં પરફોર્મન્સ તો પ્લસ પોઈન્ટ છે જ પણ આ ઉપરાંત ડાયરેકશન, મ્યુઝીક, બેકગ્રાઉન્ડ મ્યુઝીક, એડીટીંગ, કેમેરા, લોકેશન્સ સહીત ફિલ્મ દરેક એરિયામાં સ્કોર કરે છે. કોલેજીયન્સને ખાસ ગમે એવી ફિલ્મ છે.

ફિલ્મની સ્ટોરી સ્ટ્રીટસ્માર્ટ સોફ્ટવેર એન્જીનીયર (એ આવીને એકવાર એન્ટર મારે એટલે પ્રોબ્લેમ સોલ્વ થઈ જાય એવો!) સાગર (મલ્હાર), બ્રેકઅપ સ્પેશિયલિસ્ટ આરજે અંતરા (આરોહી), અને રામજાણે શેનો બીઝનેસ કરે છે એવા બિઝનેસમેન આદિત્ય(પ્રતિક ગાંધી) વચ્ચેના લવ ટ્રાયેન્ગલની છે. સાગર અમદાવાદની પોળમાં રહે છે અને ટીપીકલ પોળવાસીની જેમ મમ્મીને અમ્મી (બે મારી અમ્મી થેપલા બનાવે છે કંઈ....) કહે છે. સુપર ટેલેન્ટેડ મલ્હાર ક્ન્સીસ્ટન્ટ રીતે ભાષા જાળવી જલસા કરાવી દે છે. હીરો સાગરના ભાઈબંધો બીજી ફિલ્મોની જેમ જ, બધા કોમેડિયન છે અને કોમેડી અને ટ્રેજેડી સીન વખતે હીરોની આસપાસ વીંટળાઈ વળે છે! ફિલ્મમાં દીવ, દરિયો અને દારુ પણ છે, પણ પરફોર્મન્સ સારું છે. પ્રતિક, આરોહી અને આરતીબેનનું પણ એટલું જ દમદાર પરફોર્મન્સ છે. સોફ્ટવેર એન્જીનીયર સાગર, આરજે અંતરા અને બિઝનેસમેન આદિત્ય કઈ રીતે ભેગા થાય છે, ત્યાંથી લઈને એમને હેપી એન્ડીંગ સુધી પહોંચાડવા સુધીમાં ‘બે એકદમ જકડી રાખે એવું પિચ્ચર છે યાર ! બે જકડી રાખઅ એટલે સીટબેલ પેરીને પિચ્ચર જોવા બેઠા હોઈએ એવુ ફીલિંગ નઈ યાર !’ હવે એમ ના કહેતા કે યાર તમે ફિલ્મ રીવ્યુ લખ્યો એમાં તમે કોઈ સીન માટે હોલિવુડની ફલાણી ફિલ્મના ફલાણા સીનની જદ્દોજહદ ફિલ આવે છે, કે ડાયરેકશનમાં ઇટાલિયન ડાયરેક્ટર રોઝ સૌલો જેવો સટલ ટચ દેખાય છે, એવું કહીને તમે કેટલી વિદેશી ફિલ્મ જુઓ છો એવું બધું નથી ઝાડવું? ના, યાર આ સંપૂર્ણપણે ગુજરાતી ફિલ્મ છે અને એમાં તમને ગુજરાત, ગુજરાતી, ગુજરાતીપણા સિવાય કશાની મહેંક નહીં આવે! એ પણ એકદમ ફ્રેશ મહેંક... બે પેલું ‘બેટા મહેંક તું ફ્રેશ થઈ ને આવ એટલે હું ગરમાગરમ થેપલા બનાવું’ એવું નઈ બે ....

અને હા, ફિલ્મમાં અમે અને ડુપ્લીકેટ અમદાવાદી તરીકે પ્રખ્યાત એવા - લઘરવઘર અમદાવાદી- અમે બંનેએ સજોડે (બેઉ ‘પોતપોતાના સજોડે’ યાર!) નાનકડો ગેસ્ટ રોલ પણ કર્યો છે. તો ક્યારે જાવ છો જોવા? અને હા, આ લિંક કે પોસ્ટ શેર કરવાનું ભૂલતા નહીં.... બધું કહેવું પડે ?

Wednesday, November 15, 2017

હેડફોન્સની આંટીઘૂંટી

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી ૧૫-૧૧-૨૦૧૭

ઔરંગઝેબ સવારે મોર્નિંગ વોકમાં નીકળે ત્યારે બગીચામાં મોબાઈલના કર્કશ સ્પીકર્સ પર જુના ગીતો કે ભજનો વગાડતા કાકા-કાકીઓ એને સામે મળતા. યુવાનો અને ભાભીઓમાં એટલું તો દાક્ષિણ્ય જોવા મળતું કે તેઓ હેડફોન્સ લગાડીને સંગીત સાંભળતા. પરંતુ તેઓ એ સંગીતના તાલ સાથે ડોકું હલાવતા રહેતા એમાં ઘણીવાર ગેરસમજ થતી, ખાસ કરીને ભાભીઓને લીધે. રાજ્યમાં હેડફોન્સ પહેરીને રસ્તે જતા લોકોને રથ કે ઘોડાના ડાબલા સંભળાતા નહીં એટલે એ અથડાઈ જતા અને જે ક્ષણભરમાં મારામારીમાં ફેરવાઈ જતું. આ બધાથી કંટાળીને ઔરંગઝેબે સંગીત પર પ્રતિબંધ મૂકી દીધો. આવું તમે ઇતિહાસમાં તમે નહીં ભણ્યા હોવ. તમે માત્ર એટલું જ વાંચ્યું હશે કે ઔરંગઝેબ સંગીતનો ઔરંગઝેબ હતો. પણ આજના દોરમાં જે રીતે ઐતિહાસિક તથ્યો સાથે ચેડા કરીને ફિલ્મો બનાવવામાં આવે છે એ જોતાં ભવિષ્યમાં સંજય લીલા ભણસાલી કે આસુતોષ ગોવારીકર ‘ઔરંગઝેબ-દિલરસબાનું બેગમ’નામની ફિલ્મ બનાવે એમાં આવું બધું જોવા મળે તો નવાઈ નહિ. અત્યાર સુધી આપણને ઈતિહાસ પણ તોડીમરોડીને ભણાવવામાં આવતો હતો એટલે પણ વિવાદો તો રહેવાના. કદાચ આ સમસ્યાનો અંત ત્યારે જ આવશે જયારે અમારા લખેલા લેખ ગુજરાતી અને ઇતિહાસના પાઠ્યપુસ્તકોમાં છપાવા લાગશે. પર વો દિન કહાં ? 
 
આપણે આપણા તથ્યો સાથે આગળ વધીએ. આપણે જોયું કે ઔરંગઝેબના સંગીતદ્વેષ પાછળ જે હેડફોન જવાબદાર હતા એ હેડફોન્સ અત્યારે પાણી-પૂરી સાથે મફત મળતી મસાલા પૂરીની જેમ મોબાઈલ સાથે મફત મળે છે. અહીં જ્યાં અખબારોની મફત ગીફ્ટ માટે આખું અમદાવાદ સવારમાં હાથમાં કાતર પકડતું હોય, ત્યાં મફત મળતું હોય તો ‘હશે, કાલે પેટ સાફ આવશે’ એમ કહીને અમદાવાદીઓ દીવેલ પણ પી લે એવી જૂની છાપ પણ હોય, ત્યારે ‘મુફત કે મૂળે કી કેલે જૈસી મજા’ એ કહેવત મુજબ મફત મળતા હેડફોનનો ઉપાડ પણ ઘણો છે. એમાં ખોટું કંઈ નથી. એમ તો સસ્તું મળે એ માટે અમેરિકન્સ થેન્ક્સ ગીવીંગ પર બ્લેક ફ્રાઈડે સેલ માટે ગુરુવારે રાતના ઠંડીમાં સ્લીપિંગ બેગમાં ઘૂસીને જાણીતાં સ્ટોર્સની બહાર લાઈન લગાવી દે છે. આપણે જોવા નથી ગયા, બાકી ચાઈનામાં પણ આવું જ થતું હશે. ટૂંકમાં અમદાવાદીઓને બદનામ કરવાની જરૂર નથી.

હેડફોન્સના વાયરની લંબાઈ બાબતે ઉત્પાદનકર્તાઓ એકમત નથી. અમુક એટલા લાંબા બનાવે છે કે એનો ઉપયોગ દોરડા કૂદવાની કસરત કરવામાં પણ થઈ શકે. અને અમુક કંજુસીયાઓ એટલા ટૂંકા બનાવે છે કે પેન્ટના ખીસામાં ફોન મુક્યો હોય તો ઈયર પ્લગ કાન સુધી પહોંચાડવા માટે પેન્ટ છાતી સુધી ખેંચીને પહેરવું પડે. લાંબા ટૂંકા એવા આ વાયરો વાળા આ હેડફોનને વાપર્યા બાદ મુકવા માટે બે પદ્ધતિ પ્રચલિત છે. એક, ઉત્તરાયણમાં ધાબા ઉપર દોરી બચાવવાનું અભિયાન કરતાં કાકા જેવા લોકોની જેમ વાયરોનો પદ્ધતિસર લચ્છો બનાવીને મુકવા. બે, હેડફોનનો જ્યાં જગ્યા મળે ત્યાં ઘા કરી દેવો .

બાકી હેડફોન સંબંધિત સર્વસામાન્ય અનુભવ એવો છે કે કાયમ હેડફોન વાપરનાર જિંદગીના સરેરાશ ૭૮૩૪ કલાક વાયરોના ગૂંચળા ઉકેલવામાં કાઢી નાખે છે. આવું કોઈ અમેરિકન સંશોધન નથી. આ અમારો અંદાજ છે. અને એ પણ કન્ઝર્વેટીવ. હેડફોનના ગૂંચળા ઉકેલવાનો અઠંગ ખેલાડી જલેબીના ગૂંચળાને ઉકેલી, એની ચોપસ્ટીક બનાવીને એનાથી પપૈયાનો સંભારો ખાઈ શકે. માશુકાની કુંતલાકાર ઝુલ્ફો મહીં આંગળીઓ પસવારવા ઉત્સુક ફેસબુક કવિ હેડફોનના ગૂંચળા પરથી પ્રેરણા લઇ માશુકાની યાદમાં કવિતા ઘસી શકે. આફ્રિકન માશુકા ધરાવતા કવિઓ હેડફોન ઉપરાંત માંજાના ગૂંચળા પણ આસાનીથી ઉકેલી શકે. ખરેખર તો શેમ્પૂની જાહેરાતમાં આવતી કન્યા અંબોડો છોડે અને એના રેશમી વાળ છુટ્ટા થઇને ઘોડાના પૂંછડાની જેમ લહેરાવા માંડે એવા કેબલ સાથેના હેડફોન બનાવવા એ આજની તાકીદની જરૂરિયાત છે. જોકે મોબાઈલને વોટરપ્રૂફ બનાવવામાં હેડફોનનો જેક નડતો હોઈ હવે તો નવા મોંઘા ફોનમાં વાયર વગરના હેડફોન્સ આવે છે.હેડફોનને લઈને કેટલીક સમસ્યાઓ પણ સામે આવી છે. બહેરાશના પેશન્ટો વધી રહ્યા છે. પત્નીઓની ફરિયાદ છે કે એમના પતિ એમની વાત સાંભળતા નથી અને એથી પતિ-પત્ની વચ્ચે વૈમનસ્ય વધી રહ્યું છે. હેડફોન પહેરીને મોબાઈલ પર વાત કરનારા જોનારને મોટેભાગે સ્વગત બબડતા ગાંડા જેવા દીસે છે. આ કારણથી એન્ગેજમેન્ટ પણ તૂટી શકે છે. આ ઉપરાંત કાનમાં સંગીત વાગતું હોય ત્યારે બહારનું સંભળાતું નથી એટલે હેડફોન પહેરેલો વ્યક્તિ જોરથી બોલે છે. હેડફોન પહેરનાર સંગીત કે વાતચીતમાં એવા ખોવાઈ જાય છે કે એને સ્થળ, કાળ, દુનિયા, ટ્રાફિકની તમા નથી રહેતી. આમ હેડફોનધારકને આસ્તિક ગણી શકાય કારણ કે એ બધું ભગવાનને ભરોસે છોડી દે છે.

મોબાઈલમાં વપરાતા હેડફોન્સને હેન્ડ્સ ફ્રી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે કારણ કે વાત કરતી વખતે માણસના હાથ ફ્રી રહે છે, એ ડ્રાઈવિંગ કરી શકે છે, રીમોટથી ટીવી ચેનલ બદલી શકે છે. સાઉથ ઇન્ડીયન ફિલ્મનો હીરો તો હેન્ડ્સફ્રી હોય તો હાથથી મારામારી અને વખત આવ્યે વાયરોનો ઉપયોગ વિલનને ગબડાવી પાડવા કે ગળું દબાવવા કરી શકે. હાથ ફ્રી રહે તો આપણા ગુજ્જુભાઈઓ મસાલો મસળતા જાય અને વાત કરતા જાય. ઢોલીડાને નવરાત્રીમાં ખણવાની પણ ફુરસદ નથી હોતી એના માટે આમ હેન્ડ્સ ફ્રી એ વરદાન છે, પરંતુ એ ઢોલ ટીચતો હોવાથી એકંદરે સામેવાળાને કશું સંભળાતું નથી. ટૂંકમાં હેડફોન વરદાન પણ છે અને પ્રોબ્લેમ પણ છે, એ તમે કેવી રીતે ઉપયોગ કરો તેના પર આધાર રાખે છે.

મસ્કા ફન


કોઈ પોતાના ગામના રીક્ષાવાળાને સારા નહી કહે.

Wednesday, November 08, 2017

ખીચડી ઓવરરેટેડ છે

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી ૦૮-૧૧-૨૦૧૭

ખીચડીને નેશનલ ડીશ જાહેર કરવાની વાત ઉડી એમાં ગામ ગાંડું થયું છે. સૌ જાણે છે ખીચડી જેનું પેટ ખરાબ હોય, અને સતત બહારનું ખાઈને કંટાળ્યા હોય એવા લોકોનો ખોરાક છે. ખીચડી માંદા લોકો માટે બને છે અને એટલે જ તહેવારોમાં કદીય ખીચડી બનતી નથી. આદિકાવ્ય રામાયણમાં ભગવાન રામના લગ્નનો પ્રસંગ સૌથી ભવ્ય ગણાયો છે. એમાં બનેલા બત્રીસ પકવાન અને તેત્રીસ શાકનું વર્ણન રામાયણમાં આવે છે. પરંતુ મેનુમાં, અને પ્રાઈવેટમાં કૈકેયીએ પણ આ પ્રસંગે ખીચડી બનાવડાવીને ખાધી હતી એવો પણ ઉલ્લેખ જોવા મળતો નથી. મોડર્ન લગ્ન પ્રસંગમાં પુલાવ, બિરીયાની, ભાત હોય છે પરંતુ ખીચડી નથી બનાવવામાં આવતી. આવી ખીચડીને માથે ચઢાવનારાને પકડીને જાહેરમાં ફટકારવા જોઈએ. ભલે અમારા કોઈ લેખક મિત્રને અમારી વાતમાં અસહિષ્ણુતા દેખાય. ખીચડી ઓવર રેટેડ છે, છે અને છે, તમારાથી થાય એ ભડાકા કરી લો.


ખીચડીની શોધ કરનાર કોઈ મહા આળસુ જ હશે. એમાં માત્ર દાળ-ચોખા-હળદર-મીઠું નાખી ચઢાવવા મૂકી દેવાનું હોય છે. કુકરની સીટી ગણવાનું કામ પણ મોટે ભાગે આઉટસોર્સ થતું હોય છે. આવી ખીચડી બની જાય પછી એમાં ઘી, દહીં, છાશ, અથાણું, રતલામી સેવ, ડુંગળી, લસણની ચટણી, અને કવચિત ફુરસદ હોય ને શાક બનાવ્યું હોય તો એનો રસો નાખી એમાં સ્વાદ લાવવાની મહેનત થાય છે, જેને અમે થાળીમાં વઘાર કરવાની ક્રિયા કહીએ છીએ. જેમને ભાવતી હોય એમને મુબારક, અમે માંદા પડીએ ત્યારે અમને ખીચડી બિલકુલ ભાવતી નથી, બલકે અમે જયારે ખીચડી ખાઈએ છીએ ત્યારે માંદા પડીએ છીએ.

આપણે ગુજરાતીઓ છીએ એટલે આપણને ગુજરાતી વાનગીઓ નેશનલ ડીશનું માન પામે એ જ ગમે. એટલે અમારું સજેશન છે કે ખીચડીના બદલે ગાંઠીયાને નેશનલ ડીશ જાહેર કરવી જોઈએ. કાઠીયાવાડમાં તો સવારે બ્રશ કરવાને બદલે દસના ગાંઠીયા ખાવાનો રીવાજ છે. ગાંઠીયા નેશનલ ડીશ બને તો સાથે સાથે મરચા, પપૈયા, અને તેલમાં તળવા માટે મગફળીની ખેતીમાં વૃદ્ધિ થાય અને ખેડૂતો બે-પાંદડે થાય. મરદની મુછોના મરોડ અને ગાંઠીયાના વાટામાં પડતા વળમાં ભલભલાને ઝૂકાવવાની ક્ષમતા છે. ગાંઠીયા ખીચડી જેટલા જ પેટ માટે ફાયદાકારક છે. એમાં ભરપુર સોડા આવતો હોઈ ગાંઠીયા ખાધા પછી સોડા ન પીવો તો પણ ચાલે. ગાંઠીયા નેશનલ ડીશ બને તો દેશમાં સોડા ઇન્ડસ્ટ્રીનો પણ વિકાસ થાય અને અમુક બ્રાન્ડના વોશિંગ પાઉડરના શેરો પણ ઉંચકાય. એક અફવા મુજબ ગુજરાતમાં ગાંઠીયાની લોકપ્રિયતા અને એક ચોક્કસ વોશિંગ પાઉડરના ઉદયની વચ્ચે ગુજરાત યુનીવર્સીટીના એક સંશોધક બહેનને સારું એવું કોરીલેશન જોવા મળ્યું હતું.

જો ગાંઠીયા હેલ્ધી ન લાગતા હોય તો કંઈ નહીં, ખાખરાને નેશનલ ડીશ જાહેર કરો. ભલે એમાં ગાંઠીયા જેવો તોફાની ટેસ્ટ કે લલચાવનારી સોડમ નથી છતાં ખીચડી કરતા હજાર દરજ્જે સારા. ખાખરા સુકા હોવાથી ખીચડીની જેમ સાંજ પડે નિકાલ નથી કરવો પડતો. ખાખરા મુસાફરીમાં સાથે પણ લઈ જઈ શકાય છે. રૂઢિચુસ્ત રસોઈ કરનારા ખીચડી મોટે ભાગે સાંજે બનાવે છે, જયારે ખાખરા ચોવીસ કલાક ખાઈ શકાય છે. એ ઠંડા જ હોઈ એ ઠંડા થઈ જવાની ભીતી નથી રહેતી. એનો તો આકાર પણ ડીશ જેવો જ હોય છે, અને એટલે જ મરચાં, ચટણી વગેરે ખાખરામાં ભરીને ખાઈ શકાય છે. ખાખરાને કારણે બહેનોને રોજગાર મળે છે. એના પર જીએસટી ઘટાડીને પાંચ ટકા કરવામાં આવ્યો છે જે ખાખરાને નેશનલ ડીશ બનાવવામાં આવે તો માફ પણ કરી શકાય.

અમારી જેમ ખાખરા તમને ન ભાવતા હોય તો પછી ખમણનો વારો કાઢો. કેમ ચરોતરનો શો વાંક? ખમણમાં નરમાશ છે. નજાકત છે. જો મોટા ચોસલેદાર ખમણને સિવિલ એન્જીનીયર સિવાયનું કોઈ ઊંચકે તો ડીફલેક્શનની ગણતરીમાં ગોથા ખાઈ જાય અને ખમણ જો એક તરફના ખૂણાથી ઊંચકે તો હાથમાં ટુકડો આવે અને વચ્ચેથી પકડે તો બેઉ તરફના છેડા ડીફલેક્શનને કારણે ડીશમાંથી ઉપર આવવા માટે તૈયાર નથી થતા. ખમણ સ્પોન્જી હોય છે એટલે છેલ્લા ખમણને તમે ડીશમાં ચારેતરફ ફેરવીને ચટણી, કોથમીર, કોપરું વગેર સાફ કરી શકો છો. આમ જાતે વાસણ સાફ કરવાના હોય તો એમાં સવલત રહે છે. જોકે ખમણને જો નેશનલ ડીશ જાહેર કરવામાં આવે તો સૌ પહેલા એના ફોટા સાથે દેશમાં એક ચોખવટ કરવી પડે કે આ વાનગી ‘ખમણ’ છે, થ્રી ઇડીયટસમાં કરીના જેની વાત કરે છે એ ‘ઢોકલા’ નહિ. જેમ આપણે ત્યાં જેમ બધા હિન્દી ભાષીઓને ‘ભૈયા’ કહેવાનો રીવાજ છે એમ ત્યાંની પબ્લિક આપણા ઢોકળા, ખમણ, ઇદડા વગેરેને ‘ઢોકલા’ જ કહે છે. અમારું ચાલે તો જેને ‘ઢોકળા’ શબ્દનો ઉચ્ચાર બરોબર આવડતો ન હોય એને એક ઢોકળું ખાવા પણ ન દઈએ.

હજી અમદાવાદી તરીકે આ યાદીમાં અમે ઊંધિયું, ફાફડા, જલેબી, ઘારી અને દાલવડાને પણ ઉમેરી શકીએ એમ છીએ કારણ કે એમાં પહેલા ચાર તહેવાર સાથે સંબંધિત છે જે પ્રજા દ્વારા ઉજવાય છે અને દાલવડા ચોમાસા સાથે સંકળાયેલા છે જે દેશની અગત્યની ઋતુ છે. જેમ વેલેન્ટાઈન ડેના નામે ગ્રીટિંગ કાર્ડ, ટેડી ડેના નામે ટેડીબેર અને ચોકલેટ ડેના નામે ચોકલેટનો વેપારને ઉત્તેજન અપાયું એ જ રીતે આ વાનગીઓનું તો વ્યવસ્થિત માર્કેટિંગ પણ થઇ શકે એમ છે. અને આ રીતે પણ ખુશ્બુ ગુજરાત કી આખા દેશમાં પ્રસરતી હોય તો અમને બ્રાંડ એમ્બેસેડર બનવામાં ચોક્કસ રસ છે. મળો યા લખો, અમને.

મસ્કા ફન


પકો: બોથડ પદાર્થની શોધ કોણે કરી હતી અને કયા હેતુથી કરવામાં આવી હતી ?

બકો: બોથડ પદાર્થની શોધ છાપાવાળાઓએ કરી હતી અને હત્યાનું રીપોર્ટીંગ કરવા માટે કરી હતી.

Wednesday, November 01, 2017

ગબ્બર સિંગ વિષે વધુ સંશોધન

કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી ૦૧-૧૧-૨૦૧૭

પ્રેમ અને ગબ્બર સિંગ આ બે વિષય પર અત્યાર સુધી જેટલું લખાયું છે એટલું હજુ એક સદી સુધી લખાશે તો પણ બીજી એક સદી સુધી લખાય એટલું બાકી રહેશે. હમણાં બાબાભાઈએ જી.એસ.ટી.ને ગબ્બર સિંઘ ટેક્સ તરીકે ઓળખાવ્યો. એમનો નિર્દેશ ટેક્સની ઉઘરાણીની પદ્ધતિ કે પછી ટેક્સની યથાર્થતા વિષે હતો તે સ્પષ્ટ નથી થતું; બાકી શોલેમાં ગબ્બર સિંગ સ્પષ્ટ હતો. એ માનતો કે ગબ્બરના તાપથી પ્રોટેક્શનના બદલામાં રામગઢની પ્રજા પાસેથી એ થોડું અનાજ માગે છે એ કોઈ જુલમ નથી. ટૂંકમાં અમે ધાડ પાડીને લઇ જઈએ એના કરતા તમે સામે ચાલીને અનાજ-સામાન આપી દો. ખરી વાત છે, ઇન્કમટેક્સની કાર્યવાહીથી બચવા વી.ડી.એસ. સ્કીમ છે એ કૈંક આવી જ છે! લોકશાહીમાં આવું જ હોય. 

સોશિયલ મીડિયામાં ભલે ગબ્બરને સંત ઠરાવવાની કોશિશ થઇ હોય, પણ હકીકત એ છે કે ગબ્બર સિંગ નિર્દયી હતો. ઠાકુરના કુટુંબને એણે નિર્દયતાથી ઠાર માર્યું હતું. એ શેખીખોર હતો. સ્ટોક માર્કેટની જેમ એના માથાનો ભાવ વધઘટ થતો હશે કે બીજું કંઈ પણ એ વારેઘડીએ ઊંચા ખડક પર બેઠલા એના સાંભાને પૂછતો કે આજકાલ સરકારે મારા માથા પર કેટલું ઇનામ રાખ્યું છે? અને સાંભા જે તે દિવસનો ભાવ જણાવતો. આ સાંભો સરકારી કર્મચારીની જેમ આખી ફિલ્મમાં માત્ર એક ડાયલોગ બોલે છે અને એક ગોળી છોડે છે, છતાં પગાર પૂરો લે છે. આમ તો ગબ્બરની આણ એના અડ્ડાથી લગભગ પચાસ કોસ (૯૦ કિમી.) સુધી હતી; આમ પોતાના વિધાનસભા ક્ષેત્રમાં ધાકમાં હોવા છતાં એ છોડીને એણે લોકસભા ક્ષેત્રમાં ફેલાવાની કોશિશ નહોતી કરી એટલો એ સંતોષી હતો.

ગબ્બર થોડોક સ્થૂળકાય હતો. એના અડ્ડા પર લાકડા બાળીને ખાવાનું પકવવામાં આવતું. રામગઢમાં ગેસ એજન્સી નહોતી અને એ જમાનામાં સબસીડી જમા કરાવવા માટે જનધન ખાતા પણ નહોતા એની અસર અહીં સ્પષ્ટ જોઈ શકાય છે. બીજું, એના સાથીદારોમાં એનું નમક અને ગોળી ખાનારા હટ્ટાકટ્ટા છે. ગબ્બરના અડ્ડામાં એકેય સ્ત્રી નહોતી અને ગબ્બર સહિત બધા સાથીદારોએ પુરુષોના હાથનું બનાવેલું ભોજન ખાઈને તબિયત બનાવી હતી એવું જણાય છે. ગબ્બર તમાકુ ખાતો પણ સ્ટાઈલ અમારા વહાલા ઉત્તર ગુજરાતવાળા કરતા જુદી. આપણાવાળાને તો તમાકુ ચોળ્યા પછી ચૂનો ઉડાડવા માટે તાલી પાડીને બે-ચાર જણાને છીંકો ખવડાવીએ નહી ત્યાં સુધી કિક ન વાગે, જયારે ગબ્બર તમાકુ ચોળતો ઓછું અને ચોળ્યા પછી સીધો એનો ફાકડો મારી દેતો. આમ કરવામાં ફક્ત ખાનારને છીંકો આવે, પરંતુ શોલે ખુબ લાંબી ફિલ્મ હતી એટલે ગબ્બર આણી મંડળી છીંકો ખાતો હોય એવા સીન કપાઈ ગયા હશે એવું અમારું માનવું છે. ગબ્બર વચનનો પાક્કો છે. એણે ઠાકુરને કહ્યું હતું કે કોઈ જેલ એને લાંબો સમય સુધી અંદર નહીં રાખી શકે અને એણે એ કરી બતાવ્યું. લલિત મોદી અને વિજય માલ્યાના ભાગવાની જેટલી ચર્ચા સોશિયલ મીડિયામાં થઇ છે, એટલી ચર્ચા શોલેમાં ગબ્બરના ભાગવા વિષે નથી થઇ એ જોતાં ભીનું સંકેલાયું હોવાની શક્યતા નકારી શકાય નહિ.

ગબ્બર ડેલીગેશન ઓફ ઓથોરીટી નામના મેનેજમેન્ટ પ્રિન્સિપલનો સારો ઉપયોગ કરતો હતો, અને જ્યાં સુધી એના ફોલ્ડરોથી કામ ચાલતું હોય ત્યાં સુધી પોતે, એટલે કે મેનેજરના સમયનો બગાડ કરવામાં માનતો નહોતો. રામગઢમાંથી ગબ્બર સિંગ ટેક્સરૂપે અનાજ ઉઘરાવવા એણે એના ત્રણ માણસોને મોકલ્યા હતા. ગબ્બર મેનેજમેન્ટની રીતે પ્રોડક્ટીવીટી સમજતો હતો. એના ત્રણ માણસો બે જણ સામે હારીને આવે એ કંપનીને ના પોસાય એ સ્પષ્ટ પણે સમજતો હતો. અને આવા નકામાં માણસોને ફાયર કરવાની પ્રથા ૧૯૭૫માં ગબ્બરે શરુ કરી હતી.

‘જર જમીન અને જોરુ, આ ત્રણેય કજીયાના છોરું’ આ કહેવત ગુજરાતી હોવા છતાં અને ગબ્બર ગુજરાતી ન હોવા છતાં ગબ્બરે સાંભળી હતી. ગબ્બરને બૈરી-છોકરાં પણ નહોતા. એટલે કહી શકાય કે એ એના કામથી કામ રાખતો હતો. એ કોતરોમાં રહેતો હતો એટલે એની પોતાની જમીન અને એ કારણે ઝઘડાનો સવાલ નહોતો. હથિયારોની લેવડદેવડ દરમિયાન નેગોશીએશનના ભાગ રૂપે વધારાના રૂપિયા ખર્ચ્યા વગર એ હેલનના ડાન્સ જોતો હતો અને એ જોતજોતા એ રૂપિયા ઉછાળતો નથી, જે ગબ્બરની ઇકોનોમિક વર્કિંગ સ્ટાઈલ અને બેલેન્સ ઓફ માઈન્ડ બતાવે છે. અરે, બસંતીનો ડાન્સ જોવા રૂપિયા ન ખર્ચવા પડે એના માટે એ વીરુને પકડીને બાંધી દે છે, અને સાંસ અને પાંવની સિનર્જી બસંતીને સમજાવે છે.

આટલી ખૂંખાર ડાકૂ ટોળી હતી છતાં તમને સાંભા અને કાલીયા સિવાય બીજા કોઈ ડાકૂના નામ ખબર છે? અને કેમ ફક્ત ગબ્બર જ બોસ? સંસ્કૃતમાં એક સૂત્ર છે ‘बहवो यत्र नेतार:, सर्वे पण्डित मानिना:। सर्वे मह्त्व मिच्छंति, तद् राष्ट्र भव सीदति ।। અર્થાત, જ્યાં બહુ બધા નેતાઓ હોય અને દરેક મહત્વાકાંક્ષી હોય એવા જૂથ કે ટોળીનો નાશ થાય છે. શક્ય છે ગબ્બર સિંઘના સ્કુલ શિક્ષક બાપા હરીસિંઘે એને આ શીખવાડ્યું હોય જેના કારણે ગબ્બરે ડેપ્યુટી સરદાર જેવી કોઈ પોસ્ટ ઉભી કરી નહોતી. ગબ્બર સર્વેસર્વા હતો. એકંદરે ગબ્બર સિંઘ નિર્દયી હોવા છતાં એની કાર્યપધ્ધતી અનુકરણીય હતી, અને એમાંથી મેનેજરો અને રાજકારણીઓને બોધ મળી રહે છે. આવા ગબ્બરને ફિલ્મના અંતમાં ડીએસપીએ ઠાકુરની પાનીમાંથી (ઠાકુરને હાથ નહોતા) છોડાવ્યો તો હતો. પરંતુ પછી એને ફાંસી થઇ હતી કે પછી અડધી રાત્રે કોર્ટ ખોલાવીને એના બચાવવાની કોશિશ થઇ હતી એ જાણવા આપણે શોલેની સિકવલ બને એની રાહ જોવી રહી.

મસ્કા ફન

આ ટેક્સની રામાયણ એટલા માટે છે કે આપણી વેપારી પ્રજા બસંતી જેવી છે જેમને ‘બેફિઝુલ ટેક્સ દેને કી આદત નહીં હૈ’.