કટિંગ વિથ અધીર-બધિર અમદાવાદી ૧૧-૧૦-૨૦૧૭
આપણે જાહેરાતમાં જોઈએ છીએ તે પ્રમાણે ફિલ્મ સ્ટાર્સ દિવાળીમાં જાતે પોતાના ઘરમાં રંગકામ કરે છે. એક દીવાલ તો એક દીવાલ, પણ કરે છે ખરા! એમણે કદાચ ટોમ સોયરની વાર્તા વાંચી હશે, અને કદાચ તેઓ લોકોને ધંધે લગાડવા માંગતા હોય એમ બને. સ્ટાર્સને તો આમેય વર્ષે ત્રણ-ચાર ફિલ્મ, એના પ્રમોશન્સ, પાંચ-છ મરણમાં હાજરી આપવાની, સાત આઠ એવોર્ડઝમાં નાચવાનું, દસ બાર જાહેરાતો, વીસ-પચીસ ઉદઘાટન, અને અન્ય પરચુરણ કામ બાદ કરતાં નિરાત જ નિરાંત હોય છે એટલે તેઓ આવો સમય કાઢી શકે. પરંતુ આપણા સામાન્ય માણસને નોકરી-ધંધામાંથી ફુરસદ મળે તો આવા કામ જાતે કરે ને? એટલે જ, રંગકામના કારીગરોને જીએસટીના માર, મંદીના પડકાર, અને મોંઘવારીના હાહાકાર વચ્ચે કામ મળી રહે છે. એટલું મળી રહે છે કે મારા હાળા ભાવ ખાય છે, તમારે ઘેર કામ જોવા આવવાનાય !
પરંતુ તાત્વિક રીતે જોઈએ તો બંને રંગકામના જ પ્રકાર હોવા છતાં ધોળવા અને રંગ પુરવા વચ્ચે મોટો તફાવત છે. રંગ પુરવાની વાત આવે ત્યારે મોટેભાગે બધાને ચિન્ટુ કે ચિંકીનું ડ્રોઈંગનું હોમવર્ક જ યાદ આવે. કામની રીતે જોઈએ તો રંગ પુરવાના કામમાં લાગતા સમય કરતાં ચોકસાઈનું વધુ મહત્વ હોય છે. એમાં રંગને સીમાઓની વચ્ચે બાંધવાનો હોય છે. ધોળવાનું કામ ઘરધણી સાથે નક્કી થયેલી સમય મર્યાદામાં પૂરું કરવાનું હોય છે, જયારે રંગ પુરવામાં પીંછીનો એક લસરકો મારો એ પહેલાં લસરકાની દિશા, ભાર અને રંગની માત્રા તથા પ્રકાર વિષે ગહન વિચારણા માગી લેતું કામ છે. આજ દિન સુધી કોઈ કળારસિકે તાજી ધોળેલી દીવાલનું નિરીક્ષણ કરીને ગંભીર ચહેરો કરીને “કલાકારે કૂચડાની મદદથી કેનવાસથી પણ ઝીણા પોત જેવી પ્લાસ્ટરની સપાટી પર ચૂના, ફેવિકોલ અને ગળીના માધ્યમથી કરેલું કામ રેનેસાં સમયના યુરોપની કળા વિભાવનાને ઉજાગર કરે છે” એવું કહ્યું હોય તો અમારા ધ્યાનમાં નથી. આમ જોઈએ તો રંગ પુરવા અને ધોળવા બંનેમાં કોઈ નિશ્ચિત સપાટી ઉપર રંગને ફેલાવવાનો જ હોય છે. પણ ધોળવામાં ઓછા સમયમાં વધુ વિસ્તારને ન્યાય આપવાનો હોય છે. એકમાં ચીવટ અને ધીરજની જરૂર હોય છે જયારે બીજામાં મહેનત અને ઝડપનું મહત્વ છે. ધોળવામાં પણ ચૂનો લગાવવાનો હોય છે પણ વ્યવહારમાં ચૂનો લગાવવાના કામને ઘર સજાવટમાં નહિ પણ આર્થિક વ્યવહારોમાં અનિયમિતતા હેઠળ સામેવાળાનો માલ પોતાનો કરી દેવાની ક્રિયાને કહે છે. લગ્ન પ્રસંગ કે દિવાળી જેવા તહેવાર નિમિત્તે મહિલાઓ દ્વારા કરવામાં આવના મેકઅપના કામમાં ધોળવા અને રંગ પુરવા બંનેની વચ્ચેના કૌશલ્યની જરૂર પડે છે.
દિવાળીમાં રંગકામ કરવાનું આમ તો બે સંજોગોમાં ઉભું થાય છે; એક, ગજવામાં બે-ચાર લાખ વધારાના પડ્યા હોય અને બે, પાછળ ઘરમાં લગન આવતું હોય. બંને સંજોગોમાં કોઈ મિત્રના ઘેર કોઈ એ કામ કર્યું હોય એની ભલામણને આધારે કલરકામના કોન્ટ્રાક્ટરની નિમણુક કરવામાં આવે છે. કોઈ રાષ્ટ્રીય નેતાના શહેરમાં આગમન ટાણે જે સ્ફૂર્તિથી ફૂટપાથ અને રેલીંગને રંગ થાય છે, તેટલી સ્ફૂર્તિથી ઘરનું કલરકામ નથી થતું. એકવાર આ કલરકામ કરતી ગેંગ ઘરનો કબજો જમાવે ત્યાર પછી ઘરધણીની હાલત ભાડુઆત જેવી થઇ જાય છે. કલર કરનારા જે નિરાંતથી કલરકામ કરતા હોય છે એટલી નિરાંતથી જો સલુનમાં દાઢી કરવામાં આવતી હોય, તો ટી બ્રેક અને બીડી બ્રેક ઉપરાંત માલ ખૂટ્યો, કારીગરને કૂતરું કરડ્યું, કરીગરની માસીનું મરણ, અમાસ વગેરે કારણોસરના બ્રેક ગણતા તમે સોમવારે સવારે દાઢી કરાવવા બેઠા હોવ તો બુધવારે બપોરે બદલીમાં આવેલો ચોથો કારીગર દાઢી પરના સુકાયેલા સાબુ પર પાણી છાંટીને ‘હમણાં સાબુ લઈને આવું છું’ કહીને નીકળી જાય તે છેક શુક્રવારે ‘મારા દાદા દાંતનું ચોકઠું ગળી ગયા હતા તે બે દિવસથી હું હોસ્પીટલમાં હતો’ એવા કારણ સાથે કામ પર હાજર થાય ! આ સમય દરમ્યાન તમે ઈચ્છો તો એના જ સાધનોથી જાતે દાઢી પણ કરી શકો, પરંતુ ધોળવામાં તમારી પાસે એ વિકલ્પ પણ હોતો નથી !
પાછી આપણા દેશમાં કારીગરોની એક ખાસિયત છે. તેઓ કદીય પુરેપુરા હથિયાર સાથે નથી આવતા. સારું છે આપણા કારીગરોને સૈન્યમાં ભરતી નથી કરતા, નહીતર આપણા પર હુમલો કરનારના સેનાપતિને મળીને ગોળીઓ, બંદુક, બાઇનોકયુલર જેવી વસ્તુઓ માંગતા હોય એવા વિડીયો વાઈરલ થાય. અમને તો શંકા છે કે ભૂતકાળમાં જે વિદેશી આક્રમણકારો ભારતમાં પગપેસારો કરવામાં સફળ થયા એના કારણો ચકાસો તો એ વખતે માણસોની તંગીને કારણે આ કારીગરોને સૈન્યમાં ભરતી કર્યા હોય એવો ઈતિહાસ મળી આવશે. સાચે, રંગકામ કરવા આવે એટલે સૌથી પહેલા આપણી પાસે ડબ્બો ખોલવા ડિસમીસ માંગીને માંગણકામના શ્રીગણેશ કરે છે. પછી ગાભા, સ્ટુલ, કોપરેલ, જુના ડબલા, ડોલ, હથોડી, ચપ્પુ, સાબુ જેવી વસ્તુઓ એક પછી એક માંગીને આપણને નવરા પડવા નથી દેતા. આવામાં કારીગર આગળ ઘરધણી એટલો લાચાર બની જાય છે કે પેલો ડબ્બામાં કલર હલાવવા મૂળો માંગે, તો મૂળો ખરીદવા ઘરધણી બાઈકને કીક મારી બેસે છે !
રંગ કરવાથી ખંડેરમાં પણ રોનક આવી જાય છે. એક રંગ બનાવતી કંપની તો ત્યાં સુધી દાવો કરે છે કે એમની કંપનીના રંગ લગાડવાથી દિવાલો બોલી ઉઠશે. હવે પરણેલા માણસને આવું ક્યાંથી પોસાય? અને સ્ત્રીને પણ આવી કોમ્પીટીશન પણ ક્યાંથી પોસાય? આવી બેઉ પક્ષને હાનિકારક હોય એવી જાહેરાત પાછી ખેંચી લેવી જોઈએ.
મસ્કા ફન
સુરતી મિલી (અલીને) : તું કરવા ચોથ? મેં તો ની કરવા ...
પરંતુ તાત્વિક રીતે જોઈએ તો બંને રંગકામના જ પ્રકાર હોવા છતાં ધોળવા અને રંગ પુરવા વચ્ચે મોટો તફાવત છે. રંગ પુરવાની વાત આવે ત્યારે મોટેભાગે બધાને ચિન્ટુ કે ચિંકીનું ડ્રોઈંગનું હોમવર્ક જ યાદ આવે. કામની રીતે જોઈએ તો રંગ પુરવાના કામમાં લાગતા સમય કરતાં ચોકસાઈનું વધુ મહત્વ હોય છે. એમાં રંગને સીમાઓની વચ્ચે બાંધવાનો હોય છે. ધોળવાનું કામ ઘરધણી સાથે નક્કી થયેલી સમય મર્યાદામાં પૂરું કરવાનું હોય છે, જયારે રંગ પુરવામાં પીંછીનો એક લસરકો મારો એ પહેલાં લસરકાની દિશા, ભાર અને રંગની માત્રા તથા પ્રકાર વિષે ગહન વિચારણા માગી લેતું કામ છે. આજ દિન સુધી કોઈ કળારસિકે તાજી ધોળેલી દીવાલનું નિરીક્ષણ કરીને ગંભીર ચહેરો કરીને “કલાકારે કૂચડાની મદદથી કેનવાસથી પણ ઝીણા પોત જેવી પ્લાસ્ટરની સપાટી પર ચૂના, ફેવિકોલ અને ગળીના માધ્યમથી કરેલું કામ રેનેસાં સમયના યુરોપની કળા વિભાવનાને ઉજાગર કરે છે” એવું કહ્યું હોય તો અમારા ધ્યાનમાં નથી. આમ જોઈએ તો રંગ પુરવા અને ધોળવા બંનેમાં કોઈ નિશ્ચિત સપાટી ઉપર રંગને ફેલાવવાનો જ હોય છે. પણ ધોળવામાં ઓછા સમયમાં વધુ વિસ્તારને ન્યાય આપવાનો હોય છે. એકમાં ચીવટ અને ધીરજની જરૂર હોય છે જયારે બીજામાં મહેનત અને ઝડપનું મહત્વ છે. ધોળવામાં પણ ચૂનો લગાવવાનો હોય છે પણ વ્યવહારમાં ચૂનો લગાવવાના કામને ઘર સજાવટમાં નહિ પણ આર્થિક વ્યવહારોમાં અનિયમિતતા હેઠળ સામેવાળાનો માલ પોતાનો કરી દેવાની ક્રિયાને કહે છે. લગ્ન પ્રસંગ કે દિવાળી જેવા તહેવાર નિમિત્તે મહિલાઓ દ્વારા કરવામાં આવના મેકઅપના કામમાં ધોળવા અને રંગ પુરવા બંનેની વચ્ચેના કૌશલ્યની જરૂર પડે છે.
દિવાળીમાં રંગકામ કરવાનું આમ તો બે સંજોગોમાં ઉભું થાય છે; એક, ગજવામાં બે-ચાર લાખ વધારાના પડ્યા હોય અને બે, પાછળ ઘરમાં લગન આવતું હોય. બંને સંજોગોમાં કોઈ મિત્રના ઘેર કોઈ એ કામ કર્યું હોય એની ભલામણને આધારે કલરકામના કોન્ટ્રાક્ટરની નિમણુક કરવામાં આવે છે. કોઈ રાષ્ટ્રીય નેતાના શહેરમાં આગમન ટાણે જે સ્ફૂર્તિથી ફૂટપાથ અને રેલીંગને રંગ થાય છે, તેટલી સ્ફૂર્તિથી ઘરનું કલરકામ નથી થતું. એકવાર આ કલરકામ કરતી ગેંગ ઘરનો કબજો જમાવે ત્યાર પછી ઘરધણીની હાલત ભાડુઆત જેવી થઇ જાય છે. કલર કરનારા જે નિરાંતથી કલરકામ કરતા હોય છે એટલી નિરાંતથી જો સલુનમાં દાઢી કરવામાં આવતી હોય, તો ટી બ્રેક અને બીડી બ્રેક ઉપરાંત માલ ખૂટ્યો, કારીગરને કૂતરું કરડ્યું, કરીગરની માસીનું મરણ, અમાસ વગેરે કારણોસરના બ્રેક ગણતા તમે સોમવારે સવારે દાઢી કરાવવા બેઠા હોવ તો બુધવારે બપોરે બદલીમાં આવેલો ચોથો કારીગર દાઢી પરના સુકાયેલા સાબુ પર પાણી છાંટીને ‘હમણાં સાબુ લઈને આવું છું’ કહીને નીકળી જાય તે છેક શુક્રવારે ‘મારા દાદા દાંતનું ચોકઠું ગળી ગયા હતા તે બે દિવસથી હું હોસ્પીટલમાં હતો’ એવા કારણ સાથે કામ પર હાજર થાય ! આ સમય દરમ્યાન તમે ઈચ્છો તો એના જ સાધનોથી જાતે દાઢી પણ કરી શકો, પરંતુ ધોળવામાં તમારી પાસે એ વિકલ્પ પણ હોતો નથી !
પાછી આપણા દેશમાં કારીગરોની એક ખાસિયત છે. તેઓ કદીય પુરેપુરા હથિયાર સાથે નથી આવતા. સારું છે આપણા કારીગરોને સૈન્યમાં ભરતી નથી કરતા, નહીતર આપણા પર હુમલો કરનારના સેનાપતિને મળીને ગોળીઓ, બંદુક, બાઇનોકયુલર જેવી વસ્તુઓ માંગતા હોય એવા વિડીયો વાઈરલ થાય. અમને તો શંકા છે કે ભૂતકાળમાં જે વિદેશી આક્રમણકારો ભારતમાં પગપેસારો કરવામાં સફળ થયા એના કારણો ચકાસો તો એ વખતે માણસોની તંગીને કારણે આ કારીગરોને સૈન્યમાં ભરતી કર્યા હોય એવો ઈતિહાસ મળી આવશે. સાચે, રંગકામ કરવા આવે એટલે સૌથી પહેલા આપણી પાસે ડબ્બો ખોલવા ડિસમીસ માંગીને માંગણકામના શ્રીગણેશ કરે છે. પછી ગાભા, સ્ટુલ, કોપરેલ, જુના ડબલા, ડોલ, હથોડી, ચપ્પુ, સાબુ જેવી વસ્તુઓ એક પછી એક માંગીને આપણને નવરા પડવા નથી દેતા. આવામાં કારીગર આગળ ઘરધણી એટલો લાચાર બની જાય છે કે પેલો ડબ્બામાં કલર હલાવવા મૂળો માંગે, તો મૂળો ખરીદવા ઘરધણી બાઈકને કીક મારી બેસે છે !
રંગ કરવાથી ખંડેરમાં પણ રોનક આવી જાય છે. એક રંગ બનાવતી કંપની તો ત્યાં સુધી દાવો કરે છે કે એમની કંપનીના રંગ લગાડવાથી દિવાલો બોલી ઉઠશે. હવે પરણેલા માણસને આવું ક્યાંથી પોસાય? અને સ્ત્રીને પણ આવી કોમ્પીટીશન પણ ક્યાંથી પોસાય? આવી બેઉ પક્ષને હાનિકારક હોય એવી જાહેરાત પાછી ખેંચી લેવી જોઈએ.
મસ્કા ફન
સુરતી મિલી (અલીને) : તું કરવા ચોથ? મેં તો ની કરવા ...
No comments:
Post a Comment